امام رضا (ع) و روایتی بسیار جالب از ایشان / چگونه سخن بگوییم؟

 امام رضا و روایتی بسیار جالب از ایشان

در روایتی امام رضا (ع) با واسطه از اجداد طاهرینش (علیهم السلام)، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) را
توصیف ی کنند، که در بخشی از این روایت، ویژگی های کلامی نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) را
اینگونه بیان می کنند«…
در جایى که نیاز نبود سخن نمى‏ گفتند، گفتارشان سنجیده و کامل بود، نه زیادى سخن می گفتند و نه
کم، کلامشان متین بود، زشت و سبک صحبت نمی کردند.نعمت و محبّت دیگران هر چند کم، در نظرشان بزرگ بود
و چیزى از آن را مذمّت نمی کردند، از طعم غذا، نه تعریف می کردند و نه اظهار ناراحتى می
کردند.دنیا آن حضرت را عصبانى نمی کرد و وقتى پاى حقّ در میان بود کسى ایشان را نمى‏ شناخت و
چیزى در مقابل غضبشان تاب مقاومت نداشت تا اینکه حقّ را پیروز گردانند.در هنگام غضب چهره خود را با ناراحتى
برمی گرداندند، و در هنگام خوشحالى، چشم به زیر مى‏ انداختند.بیشتر خنده‏ شان تبسّم بود، بسیار زیبا لبخند می زدند
و در هنگام خنده دندان هاى سفیدشان هویدا می‌شد.» [۱]این مقدار از روایت را که در اینجا ذکر کردیم، فقط
بخش اندکی از ویژگی های گفتاری حضرت بود و الا خلق عظیم پیامبر گرامی اسلام بیش از آن است که
احصاء شود و به حساب در آید.همین لطافت روحی ایشان موجب شد که مردم آب وضوی حضرت را به عنوان
تبرک بردارند، همان مهربانی و نرم خویی که خداوند به پیامبرش عطاء کرد و آن را رحمت خود دانست و
فرمود: «فَبِما رَحْمَهٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ [آل عمران/۱۵۹] ‏ به
(برکت) رحمت الهى، در برابر آنان [مردم‏] نرم (و مهربان) شدى! و اگر خشن و سنگدل بودى، از اطراف تو،
پراکنده مى‏ شدند.»اینکه گفتار پیامبر از گوش مردم فراتر رفته و در جان آنها نفوذ می کرد و به تعبیر
قرآن کریم: «قُلْ لَهُمْ فِی أَنْفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِیغًا [نساء/۶۳] به آنان سخنی رسا که در دلشان اثر کند بگو.» بخاطر
این بود که، از جانی آرام و روحی مطمئن و با زبانی نرم برای مردم بیان می شد.درست به مانند
برف، که اگر تند و شلاقی ببارد، زود آب می شود و اگر آرام و آهسته ببارد، زمین را سفید
پوش می کند.حرف هم مثل برف است، اگر نرم و آهسته گفته شود مخاطب می پذیرد، و الا به حرف
تند و خشن که کسی گوش نمی دهد تا در دلش اثر کند.ارزش خوب سخن گفتن تا جایی ست که
خدای متعال به حضرت موسی (علیه السلام) سفارش می کند، حتی در مواجه با فرعون به نرمی سخن بگوید، شاید
در او اثر کند.قرآن در این باره می فرماید: «فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَیِّنًا لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشَى [طه/۴۴] اما به
نرمی با او سخن بگویید، شاید متذکر شود یا از (خدا) بترسد.»برای عمل کردن به سیره نبوی لازم نیست انسان
بلند پروازی کرده و در ابتداء بخواهد به مقامات عرفانی پیامبر دست یابد، که البته کاریست ناشدنی، بلکه بهتر است
گام به گام حرکت کرده و حداقل چند صفت از اوصاف نیکوی پیامبر اسلام را، به عنوان اسوه و الگو
در خود پیاده کند و در زندگی اجراء کند.از مهمترین صفاتی که یک فرد به آنان نیاز دارد، چه نیاز
فردی و چه نیاز اجتماعی، اخلاق گفتاری و به خوبی سخن گفتن است که متاسفانه خیلی بدان اهمیت داده نمی
شود و لذا می بینیم که اکثر گناهان اخلاقی مربوط به زبان است.اگر فقط در همین یک مورد (گفتار نیکو)
به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) اقتداء کنیم، بسیاری از مشکلات خانوادگی و اجتماعی ما رخت بر می
بندد.اگر پیامبر برای ما الگوست، همانطور که قرآن فرمود: «لَقَدْ کانَ لَکُمْ فی‏ رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَه [احزاب۲۱] برای شما
در زندگی رسول خدا، سرمشق نیکوئی بود.» بنابراین باید از الگوی خود درس گرفته و خود را شبیه آن حضرت
کنیم، چرا که ادعای پیروی به تنهایی کافی نیست، بلکه در مقام عمل باید دید چه مقدار به پیامبر اکرم
(صلی الله علیه و آله) تاسی می کنیم.

پی نوشت[۱].عیون أخبار الرضا علیه السلام‏، ابن بابویه، محمد بن على‏، ج ۱، ص ۳۱۵، محقق، مصحح: لاجوردى، مهدى‏، نشر
جهان‏، مکان چاپ: تهران‏، سال چاپ: ۱۳۷۸ ق‏.

رهروان ولایت