جعل اسناد و مجازات آن

در ابتدا باید بدانید که سند به دو صورت رسمی و عادی وجود دارد . سند رسمی توسط مامور دولت تنظیم می شود و سند عادی توسط فر عادی .مثلا چک سند عادی است . جاعل کنندگان ممکن است اقدام به جعل اسناد چه رسمی و چه عادی کنند .مانند جعل شناسنامه و گذرنامه و یا نوشتن وصیت نامه جعلی که قانون مجازاتی برای اینگونه افراد گرفته است که در پرشین وی با آنها آشنا می شوید.

مجازات تعیین شده برای جعل اسناد

سند بر دو نوع است: سند رسمی و عادی. سند رسمی نوشته‌ای است که توسط مأمور دولت با رعایت تشریفات قانونی ,
و در حدود صلاحیت مأمور تنظیم شده باشد مانند گذرنامه یا شناسنامه.

چنانچه نوشته‌ای فاقد هر یک از این شرایط باشد، در صورتی که به امضای طرف رسیده باشد سند عادی ,
محسوب می‌شود مانند چک، سفته و اجاره نامه‌های عادی.

باید توجه داشت که صرف تایپ شدن یک نوشته یا نوشتن در سربرگ‌های دولتی موجب رسمی شدن سند نمی‌شود.
برای مثال چک یک سند عادی محسوب می‌گردد زیرا گر چه توسط بانک چاپ می‌شود ,
و در اختیار مشتری قرار می‌گیرد اما مفاد آن توسط مأمور دولت تنظیم نمی‌شود,

بلکه این کار توسط صاحب حساب انجام و در پایان توسط او امضا می‌شود. بنابراین چون چک یکی از شرایط ,
تعریف سند رسمی را ندارد (توسط مأمور دولت تنظیم نمی‌شود)، سند عادی محسوب می‌شود.

در موارد جعل اسناد ، جاعل مبادرت به ساختن یک نوشته یا سند اعم از رسمی یا عادی می‌کند.
مثلاً به ساختن یک شناسنامه، گواهینامه، گذرنامه،‌دانشنامه، اجاره نامه، وصیت‌نامه،
قولنامه و مانند اینها دست می‌زند.

ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی

با توجه به روش‌های گوناگونی که افراد در به دست گرفتن قلم دارند،
هر شخص در قسمت‌های خاصی از حروف و کلمات به قلم فشار می‌آورد و بر عکس،
در قسمت‌های دیگر با ملایمت قلم را بر روی کاغذ حرکت می‌دهد.

مجازات جعل اسناد

استفاده از قلم نزد افراد، مختلف است بنابراین هر چقدر هم که جاعل حرفه‌ای باشد،
معمولاً در تیرگی و روشنی بخش‌های مختلف کلمات، بریدگی‌ها، انحراف‌ها، نقطه‌های آغاز و پایان کلمات و …
و به طور کلی بین امضا و نوشته فرد جاعل با امضا و نوشته واقعی تفاوت وجود دارد که این امر توسط کارشناس مسلط ,
تشخیص داده می‌شود.

پیشرفت‌های علمی نیز باعث شده که امروزه با استفاده از علوم و تکنیک‌های پیشرفته و به خدمت گرفتن رایانه، ت
شخیص و تمییز امضا و نوشته مجعول (نوشته جعلی) از نوشته واقعی آسان شده است.

مهر معمولاً از جنس چوب، فلز و مانند آنهاست و دارای نوشته‌ها و علایمی است ,
که همانند امضا انتساب یک سند یا نوشته را به دیگری ثابت می‌کند مانند مهر ادارات دولتی،
شرکت‌های تجاری یا اشخاص عادی.

خراشیدن یا تراشیدن در هنگام جعل اسناد

این عمل معمولاً با وسایلی مثل تیغ، چاقو و نظایر آنها صورت می‌گیرد. یعنی جاعل حروفی را با کمک این وسایل,
از روی نوشته یا سند محو می‌کند. در عمل «خراشیدن»،
جاعل بخشی از یک کلمه را محو می‌کند مثلاً با حذف حرف (ن) کلمه نبود را تبدیل به بود می‌کند ,

ولی در عمل «تراشیدن»، جاعل کل کلمه را محو می‌کند مثلاً نام یکی از خریداران را از سند بیع یا قولنامه محو می‌نماید.

قلم بردن

در قلم بردن لازم نیست حرف یا کلمه‌ای به سند اضافه شود بلکه امکان دارد جاعل با استفاده از قلم قسمت‌هایی,
از سند یا نوشته را ناخوانا کند یا بر روی آن خط بکشد.

الحاق

در این مورد چیزی به سند اضافه می‌شود. مثلاً رقمی در مقابل چک گذاشته شده یا با افزودن یک حرف به یک کلمه،
آن را به کلمه دیگری تبدیل می‌کنند. برای مثال با افزودن (ی) به کلمه (حسن) آن را به (حسین) تبدیل می‌نمایند.

محو یا اثبات یا سیاه کردن

مقصود از «محو کردن»، پاک کردن بخش‌هایی از یک نوشته با وسایلی مثل مداد پاک کن، لاک غلط گیر یا سایر مواد شیمیایی است.
منظور از «اثبات»، خارج کردن سند از بطلان است مثل اینکه مهر باطل شد را از روی قبض پرداخت وجه پاک کنند.
مقصود از «سیاه کردن سند» ناخوانا کردن آن با استفاده از جوهر یا موادی مانند آن است.

مجازات جعل کردن مهر دیگران

دست بردن در تاریخ سند

مقصود آن است که جاعل پس از تنظیم سند، تاریخ مندرج در آن را جلو یا عقب بیندازد.
مثلاً تاریخ سفته را از ۴/۱/۸۲ به ۴/۲/۸۳ تبدیل کند.

به کار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن

در این حالت جاعل مهر فرد دیگری (مثل مهر یک شرکت اداره یا یک فرد عادی) را بدون اجازه صاحب آن ,
مورد استفاده قرار می‌دهد و آن را در ذیل یک نوشته یا سند به کار می‌برد.

تمام مواردی که از آنها نام برده شد، از مصادیق جعل مادی است
یعنی جاعل عملی فیزیکی و مادی روی سند یا نوشته انجام می‌دهد و آن را از اصالت خارج می‌کند.

اما گاهی اوقات جاعل عمل مادی انجام نمی‌دهد بلکه بدون آنکه مرتکب خدشه یا تغییر در سند شود،
مطالب منتسب به دیگران را تحریف می‌کند که به آن جعل معنوی می‌گویند.

بیشتر بدانید مجازات جعل و استفاده از سند معجول

در قانون مجازات اسلامی، برای هر نوع جعل، مجازات خاصی در نظر گرفته شده است.
طبق این قانون، مجازات جعل امضا بستگی به این دارد که صاحب اصلی امضا چه کسی است,
و این جعل بر روی چه سندی انجام شده است؟

در صورت جعل امضا و دست خطر شخص رهبری یا رؤسای سه قوی نظام، مجازات ۱۵-۳ سال حبس ,
در نظر گرفته خواهد شد.

اگر متهم اقدام به جعل امضا و جعل مهر مسئولین و کارمندان دولت، از قبیل معاونان، وزرا، نماینده های مجلس،
اعضای شورای نگهبان و قضات نمایند، از ۱ الی ۱۰ سال حبس برای وی در نظر گرفته خواهد شد.
چنین حکمی برای مجازات جعل اسناد دولتی نیز در نظر گرفته می شود.

از آن سو مجازات جعل اسناد عادی، حبس از ۶ ماه تا دو سال و جزای نقدی از ۳ الی ۱۲ میلیون می باشد.
از آنجایی که چک و قولنامه نیز یک سند عادی محسوب می شوند،
این امر شامل مجازات جعل امضا چک و مجازات جعل قولنامه نیز می گردد.

کیهان , موسسه حقوقی پندار