آشنایی با مسجد جهانشاه تبریز

مسجد جهانشاه تبریز یک از مساجد بسیار خاص و زیبای تاریخی در تبریز است. ما در این مطلب از پرشین وی قصد داریم با ضمن آشنایی شما با مسجد جهانشاه تبریز ، تاریخچه ای از این مسجد و عکس هایی از آن را برایتان به اشتراک گذاریم.

مسجد جهانشاه تبریز

مسجد جهانشاه یا مسجد کبود (گوی مسجید) از آثار ابوالمظفر جهانشاه بن قرا یوسف از سلسله ترکمانان قراقویونلو می باشد
که در۸۷۰ هجری به همت و نظارت جان بیگم خاتون،زن جهانشاه بن قرایوسف قره قویونلو،پایان یافته است.در کتابهای تاریخی، این بنای باشکوه را «عمارت مظفریه»خوانده اند که مورد توجه ابو المظفر یعقوب بهادر خان قرار گرفت.در
این روزگار تبریز در نهایت آبادانی و رونق بود.
در نیمه اول قرن یازدهم هجری،کاتب چلبی و اولیا چلبی جهانگردان ترک عثمانی و در نیمه دوم همین قرن،تاورنیه و
شاردون جهانگردان فرانسوی از این مسجد دیدن کرده بودند.
کاتب چلبی در تاریخ جهان نما می نویسد:

«درگاه مسجد جهانشاه بلند تر از طاق کسری است.بنایی عالی است که
با کاشیهای زیبا آراسته شده،گنبد های بلندی دارد….جامع دل انگیزی است که هر کس داخل شود دلش اجازه بیرون شدن را نمیدهد.لیکن شیعیان غالب‍ا از رفتن بدان
مسجد خودداری میکنند.این بنا با کاشیهای زیبا آراسته شده،گنبدهای بلندی دارد و همه در و دیوار آن با کاشیهای رنگارنگ
زینت یافته است»

تنوع و ظرافت کاشی‌کاری و انواع خطوط به‌کاررفته در آن و به‌خصوص به دلیل رنگ لاجوردی کاشی‌کاری‌های
معرق آن سبب شده‌است که به «فیروزهٔ اسلام» شهرت یابد.
سبک معماری این بنا به شیوه آذری است.
از مصالح اصلی بکار رفته در این بنا آجر می باشد.
مسجد کبود دارای صحن مربع شکلیست که حوضی برای وضودر آن قرار دارد و شبستانهایی نیز جهت پناهگاه مستمندان، و
درس خواندن در آن وجود دارد.

مسجد کبود تبریز

سردر اصلی این مسجد که با کاشی‌کاری‌های معرق تزئین شده‌است، کتیبه‌ای دارد به خط رقاع که به سال ۸۷۰ (قمری)
نصب شده‌است.
این کتیبه و دیگر کتیبه‌های سردر مسجد به خط نعمت‌الله البواب خوشنویس مشهور سده نهم است و سرکاری و نظارت
بر ساخت آن با عزالدین بن ملک قاپوچی بوده‌است.

مادام دیولافوا جهانگرد فرانسوی می نویسد:
«شهر تبریز ابنیه قدیمی زیادی ندارد اما آنچه باقی مانده شایان توجه است بهترین نمونه آن مسجد کبود است که
در قرن ۱۵ میلادی در زمان جهانشاه قره قویونلوها ساخته شده است.
متأسفانه گنبد این بنای بی نظیر به واسطه زلزله خراب شده و قسمتی از دیوارها را نیز با خود فرو
ریخته است.این مسجد حیاط بزرگی داشته که در اطراف آن طاق نماهای جالب توجهی بوده و در مرکز آن حوض
بزرگی برای وضو گرفتن وجود داشته است»

مسجد جهانشاه تبریز

با این که از این مجموعه زیبا جز سردری شکسته وچند پایه باقی
نمانده است ولی به قول: … ارزد به صد هزار، تعمیرات و دوباره سازی مسجد به منظور حفاظت بخش های
باقیمانده شامل طاق ها و پایه ها از سال ۱۳۱۸ شروع شده است.دوباره سازی گنبد های رفیع آن از سال
۱۳۵۴ توسط دفتر حفاظت آثار تاریخی و به اهتمام زنده یاد استاد رضا معماران بنام هنرمند آذربایجانی به اتمام رسیده
است.
در قدیم این بنا مجموعه‌ای از ساختمانهایی چون مدرسه، مسجد، خانقاه، کتابخانه و… بوده است که متاسفانه درحال حاضر هیچ
کدام برجای نمانده اند فقط قسمتی از مسجد که آن هم بسیار آسیب دیده بود و مرمت شده است.

بیشتر بدانید از مسجد کبود تبریز

ایران مساجد باشکوه زیادی دارد که هر کدام از آن ها شاهکاری از هنر و معماری اند و در بازدید از آن ها
سرشار از احساس معنویت می شوید. یکی از مساجد تاریخی و باشکوه ایران مسجد کبود است،
مسجدی که به خوبی معماری پس از اسلام ایران را به نمایش گذاشته وی کی از معدود مساجد آبی
دنیاست. چیزی که باعث شده اینجا به مسجد کبود معروف شود وجود کاشی های لاجوردی رنگ است
که زیبایی خاصی را برای مسجد به وجود آورده است. این مسجد یکی از دیدنی ترین جاذبه های تبریز
است و گردشگران زیادی در سفر به این شهر از آن بازدید می کنند. در ادامه الی گشت را همراهی کنید تا با مسجد کبود بیشتر آشنا شوید.

در میان یکی از آثار ارزشمند معماری ایران به مسجد کبود یا مسجد جهانشاه تبریز می رسیم که معماری
متفاوتی نسبت یه دیگر مساجد ایران دارد. علاقمندان به آثار هنری عاشق این بنای تاریخی هستند چون
در آن کاشی‌های معرق فیروزه‌ ای و لاجوردی، انواع خطوط عالی و طرح‌های بدیع هندسی و اسلیمی
در کنار هم یک نمونه بی بدیل معماری را خلق کرده است. این بنای زیبا در قرن نهم هجری قمری ساخته
شده و معماران خبره طوری کاشی کاری های متنوع را در کنار نقش و نگارهای ظریف و زیبا قرار داده اند
که رنگ های هماهنگی شکل بگیرد و اینجا در نظر خیلی ها به فیروزه اسلام شهره شود هرچند که این
مسجد نام های دیگری مثل گوی مسجد، مسجد شاه جهان، عمارت و مسجد مظفریه هم دارد.

آشنایی با مسجد جهانشاه

در زلزله ای که در سال ۱۱۹۳ هجری قمری اتفاق افتاد بنای این مسجد آسیب های زیادی دید و حتی
گنبد آن هم ریزش کرد و امروز از آن فقط یک سردر و چند پایه به جای مانده است اما همین باقی مانده های
کم هم به خوبی شکوه و هنر معماری این مسجد را نشان می دهند. مرمت قسمت های باقی مانده
مسجد در سال ۱۳۱۸ شروع و چندین سال بعد در سال ۱۳۵۵ تمام شد. کار بازسازی گنبد اصلی
به دست مرحوم استاد رضا معماران انجام شد و کاشی کاری های داخلی و خارجی اش هنوز هم در دست انجام است.

مسجد کبود در سال ۸۷۰ هجری قمری به دستور ابوالمظفر جهانشاه بن قرایوسف که قدرتمندترین حکمران سلسله ترکمانان قراقویونلو بود ساخته شد و از برجسته ترین شاهکارهای معماری اسلامی به شمار می رود. اگر در هنگام ورود به مسجد به کتیبه ی بالای سر در نگاهی بیندازید اطلاعاتی درباره ی این مسجد را می بینید، طبق این کتیبه مسجد در سال ۸۷۰ هجری قمری ساخته شده اما این طور که معلوم است این تاریخ مربوط به زمان تمام شدن کاشی کاری های سر در بوده و ساخت مسجد چندین سال زودتر شروع شده است.

این مسجد منحصربفرد نماینده ای از معماری کهن ایرانی ست و تنها اثر به جای مانده از دورە‌ی فرمانروایی قراقویونلوها در پایتخت آن ها یعنی تبریز است. این مسجد آنقدر زیبا و جذاب است که با وجود همه ی صدماتی که در این مدت دیده اما هنوز هم هنر دوستان را شگفت زده می کند. چیزی که این مسجد را تا این حد معروف و زیبا کرده استفاده از کاشی های معرق و نقش و نگارهای پرجزئیاتی است که در طراحی داخلی و خارجی آن به کار رفته و اثری اعجاز انگیز را خلق کرده است.

سیری در ایران / الی گشت