گشتی در تاریخ و قدمت بنای تاریخی مسجد ملک کرمان

بنای تاریخی مسجد ملک کرمان

مسجد ملک کرمان , مسجد ملک از مساجد تاریخی کرمان است که در دوره سلجوقی ساخته شده است. این مسجد در بخش جنوبی ناحیه تاریخی بازار کرمان و سیرجان قرار گرفته است.

مسجد جامع ملک یا مسجد امام خمینی از مساجد تاریخی و مربوط دوره سلجوقی است .
در بافت قدیم شهر کرمان در میان خیابان امام خمینی، در بخش جنوبی ناحیه تاریخی بازار کرمان بنا شده است. این مسجد بزرگ‌ترین مسجد کرمان و از نوع مساجد چهار ایوانی است. تورانشاه سلجوقی بانی ساخت این مسجد ۹۰۰ ساله است. مسجد امام که از کهن‌ترین مساجد ایران محسوب می‌شود، بین سال‌های ۴۷۶ تا ۴۸۹ هجری قمری کار بنای تاریخی آن به پایان رسیده است.

تصاویر مسجد ملک کرمان

تاریخچه  مسجد

در ابتدا لازم به ذکر است که در گذشته آب‌نمایی به عمق ۴ متر به صورت روباز و از دو طرف دارای دو راه پله بوده که در قسمت غربی مسجد قرار داشته و برای گرفتن وضو مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

تاریخ ساخت مسجد ملک

این آب‌نما باعث طراوت و تازگی مسجد می‌شد.
قنات مستوره تامین‌کننده آب این مکان بوده است.
آب قنات مستوره در کمتر از نیم قرن پیش خشک و آب‌نما را پر کرده و روی آن را سنگ‌فرش کردند.

نمای بیرونی از مسجد جامع ملک کرمان

مسجد ملک کرمان بزرگ‌ترین و قدیمی ترین مسجد کرمان و از نوع مساجد چهار ایوانی است

مسجد ملک کرمان از شبستان‌های متعدد و صحن وسیعی تشکیل شده است.
این مسجد ۹۱۹۱ متر مربع مساحت و سه درب ورودی و چهار ایوان دارد.
ایوان بزرگ قبله، بزرگ‌ترین ایوان است که در ضلع غربی صحن قرار واقع شده است. این ایوان با آجر و به سبک دوره سلجوقی مزین شده است.

حیاط مسجد ملک کرمان

معماری مسجد ملک کرمان

چند شبستان در مسجد ساخته شده که شبستان امام حسن  مشهورترین آن‌ها است.
شبستان آقا شیخ حسن فقیه دارای ۲۲ ستون از شبستان‌های دیگر این بنا است.
شبستان آقا علی با ۶ ستون  واقع شده که به شبستان امام موسی بن جعفر (ع) متصل می‌شود.
شبستان ضلع جنوبی دارای ۲۷ ستون ، ولی شبستان واقع در ضلع شرقی کوچک است.

معماری مسجد جامع ملک کرمان

چندین محراب گچ‌بری شده کوچک که بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال قبل از عهد سلجوقی بنا شده و به دوران آل بویه برمی‌گردد، از دیگر قسمت‌های مسجد است. سه محراب دیگر نیز که در پشت بام و در شبستان امام حسن (ع) قرار دارد، دارای گچ‌بری‌های زیبا و منحصربه‌فرد هستند که به قرن پنجم مربوط می‌شوند.

نمایی از معماری داخلی مسجد جامع ملک

برج سلجوقی که برجی آجری است، در شمال شرقی مسجد بنا شده که بخش‌های بالایی آن ویران شده و فقط ۶ متر از آن سالم بر جای مانده است. تاق ورودی سردر، مقرنس‌کاری است و ترنجی برجسته در قسمت پایین تاق قرار دارد. گچ‌بری طرح گره اطراف تاق را آراسته کرده است. سردر ورودی و اصلی مسجد، شمالی است؛ در قدیمی مسجد از جنس چوب و کم ارتفاع است. در گذشته برای این که افراد هنگام ورود به مسجد سری به نشانه تعظیم خم کنند و سپس وارد شوند، درهای ورودی را کم ارتفاع درست می‌کردند.
همین که از سردر شمالی داخل شدیم،
وارد راهرویی با سقف نسبتا بلندی می‌شویم که آجرکاری معقل نمای آن را شکل داده است.

سیری در ایران