کلیسای مریم مقدس از قدیمی ترین کلیساهای ایران در اصفهان
ما در این مطلب از پرشین وی قصد داریم شما را با یکی از جاذبه های گردشگری
اصفهان آشنا کنیم کلیسای مریم مقدس از قدیمی ترین کلیساهای ایران در اصفهان
است ، کلیسای مریم مقدس اصفهان مربوط به دوره صفوی است، کلیسای هاکوپ،
یا کلیسای یعقوب مقدس، قدیمیترین کلیسای شهر اصفهان است.
کلیسای مریم مقدس اصفهان
مجموعه کلیسای هاکوپ و مریم مقدس مربوط به دوره صفوی است و در اصفهان، محله جلفا، خیابان نظر شرقی، میدان
بزرگ واقع شده و در حال حاضر خیابان توحید از مجاور آن عبور میکند.
مجموعه کلیسای هاکوپ و مریم مقدس در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۶۴۷ به عنوان یکی از آثار
ملی ایران به ثبت رسیده است.
کلیسای هاکوپ در اصفهان
سال ساخت کلیسای هاکوپ ۱۶۰۷ میلادی است.
در سال ۱۶۱۳ میلادی در اطراف این کلیسا، ساختمان کلیسای مریم مقدس را ساختهاند و در حال حاضر کلیسای هاکوپ
در داخل کلیسای مریم مقدس و در ضلع شمالی آن قرار دارد.
معماری کلیسای هاکوپ
پلان اولیه کلیسای هاکوپ به شکل صلیب بوده که به علت تخریب بازوی جنوبی آن در
سال ۱۸۴۳ میلادی به شکل مستطیلی در جهت شرقی – غربی با ابعاد ۲/۱۲x۹/۳ متر درآمده است.
سه گنبد کوچک قوسی شکل آن و سقف بنا بر روی قوسهایی تکیه کرده اند که بر روی ستونهای پهن
متصل به دیوارهای شمالی و جنوبی قرار دارند.
معرفی کلیسای مریم مقدس اصفهان
از سه گنبد کوچک بنا گنبد میانی
نسبتاً بزرگتر است.
مصالح به کار رفته در ساختمان کلیسای هاکوپ عبارت اند از خشت و آجر.
دیوارهای داخلی با گچ و دیوارهای خارجی با کاهگل پوشانده شده اند.
در بالای ورودی اصلی کلیسای هاکوپ نیز دو کتیبه به زبان ارمنی مربوط به سال ۱۶۰۷ میلادی وجود دارد.
کلیسای مریم مقدس در اصفهان
کلیسای مریم مقدس دومین کلیسای قدیمی شهر اصفهان است و در سال ۱۶۱۳ میلادی
در زمان حکومت صفویه توسط یکی از تاجران آن دوران به نام «آوِدیک باباکیان» ساخته شده است.
معماری کلیسای مریم مقدس
پلان کلیسای مریم مقدس مستطیلی شرقی-غربی
از نوع تالارهای گنبددار در معماری ارمنی است.
بنای کلیسای مریم مقدس چندین گنبد قوسی شکل کوچک دارد اما گنبد اصلی آن، که دارای چهار نورگیر است، در
وسط ساختمان قرار گرفته و به قوسهایی تکیه کرده که بر روی ستونهای پهن متصل به دیوارهای شمالی و جنوبی
قرار دارند.
این ستونها فضای داخلی کلیسای مریم مقدس را به سه بخش مرتبط به هم تقسیم می کنند.
در قسمت شرقی بنای کلیسای مریم مقدس، محراب واقع شده و در دو طرف آن نیز دو اتاقک مستطیل شکل
قرار گرفته است.
معماری کلیسای مریم مقدس اصفهان
مصالح به کار رفته در
بنای کلیسای مریم مقدس عبارت اند از خشت و آجر.
دیوارهای داخلی ساختمان با گچ پوشانده شده اند و بر روی آنها نقاشی هایی با موضوعاتی از کتاب مقدس به
تصویر کشیده شده است.
اطراف کلیسا، به غیر از سمت شرقی آن، دارای رواقی با بیست ستون از جنس سنگ حجاری شده است که
کلیه این ستونها با قوسهایی به یکدیگر متصل شده اند.
سطح خارجی قوسها با کاشیهای لعابدار به رنگهای مختلف تزیین شده که به زیبایی نمای خارجی کلیسای مریم مقدس
افزوده است.
در محوطه این کلیسا بناهای مختلفی قرار داشته اند.
در سال ۱۸۴۸م در قسمت غربی کلیسای مریم مقدس و بالای ورودی آن نیز برج ناقوس خانه ساخته شده است.
در مجاورت ضلع جنوبی بنا هم نمازخانه کوچکی به نام استپانوس قرار دارد.
کلیسای هاکوپ مقدس نیز در نزدیکی و در داخل حیاط این کلیسای مریم مقدس واقع شده است.
بیشتر بدانید از تاریخچه شکل گیری بنای کلیسای مریم مقدس
پس از پایان جنگ جهانی اول و به دلیل شرایط جدید اقتصادی و اجتماعی حاکم بر ایران، در سالهای ۱۳۰۰ ـ ۱۳۱۰ شمسی (دهههای ۲۰ و ۳۰ قرن بیستم میلادی)، مهاجرت روستاییان به شهرها، به خصوص تهران، افزایش یافت. ارمنیان ایران نیز از این امر مستثنی نبودند و طی این دو دهه با مهاجرت به تهران محلههای جدید ارمنینشین، همچون محلهی حسنآباد را در این شهر ایجاد کردند.
از آنجایی که در این محله کلیسایی وجود نداشت، ارمنیان این محله مجبور بودند برای انجام فرایض مذهبی به کلیسای گئورگ مقدس در بازارچهی قوامالدوله، واقع در میدان وحدت اسلامی کنونی مراجعه کنند.
ارمنیان این محله با اجازهی خلیفهگری اصفهان، که در آن دوره مسئولیت امور مذهبی و احوال شخصیه ارمنیان تهران را به عهده داشت، در سالن مدرسهی هایکازیان، واقع در خیابان میرزا کوچک خان امروزی، اقدام به برپایی کلیسایی موقت کردند؛ اما با افزایش جمعیت این محله، به علت جابهجایی ارمنیان ساکن مناطق دروازه قزوین و شاه عبدالعظیم به محلهی حسنآباد، نیاز به تاسیس یک کلیسا در این محله احساس میشد.
کلیسای مریم اصفهان
از سوی دیگر، به علت افزایش جمعیت ارمنیان تهران، خلیفهگری اصفهان نیز دیگر قادر به رسیدگی به امور ارمنیان تهران نبود و نیاز به تاسیس خلیفهگریای برای ارمنیان تهران احساس میشد. بنابراین، تصمیم گرفته شد که کلیسایی جامع در محلهی حسنآباد بنا شود که نه تنها جوابگوی نیاز اهالی باشد، بلکه خلیفهگری ارمنیان تهران نیز، که قصد تاسیس آن را داشتند، در آن مستقر شود.
در جلسهای که با حضور معماران ارمنی در ۲۸ فروردین۱۳۱۶ شمسی (۱۷ آوریل ۱۹۳۷م) برای طراحی کلیسا برگزار شد، از آقای نیکلای لائوری درخواست شد تا طرح کلیسایی بزرگ را تهیه کند. شماری از خیران ارمنی تهران هزینهی ساخت آن را تقبل کردند، اما پس از چندی به جز یک نفر مابقی آنان انصراف دادند. از نیکلای لائوری خواسته شد تا بار دیگر، با در نظر گرفتن بودجهی جدید، طرح کلیسایی با ابعادی کوچکتر تهیه کند.
از نیکلای لائوری خواسته شد تا براساس بودجهی شصت هزار تومان طرح کلیسا را ارائه کند. در این بین، آقای رومان عیسی یان هزینهی بنای کلیسا را تقبل کرد و از نیکلای مارکُف خواسته شد تا براساس بودجهی یکصد هزار تومان کلیسا را بنا کند.
تکرار پلان کلیسای مریم مقدس برای ساخت کلیسای ارتودوکس روسی در ۱۹۴۴ میلادی نگارنده بر این باور است که طراحی بنا به دست نیکلای لائوری صورت گرفته، اما به دلایل نامعلومی ساخت آن به نیکلای مارکُف واگذار شده است. وانگهی، با توجه به این که نیکلای لائوری در ۱۹۳۹ میلادی درگذشته و دیگر نمی توانسته نقشی در ساخت کلیسا داشته باشد، به طور قطع بنای کلیسا به دست نیکلای مارکف صورت گرفته است. او معمار روسی با اصلیت گرجی بود که تحصیلات خود را در دانشگاههای تفلیس و سن پترزبورگ گذرانده و در سالهای جنگ جهانی اول، به ایران مهاجرت کرده بود. مهندس مسئول ساخت کلیسا نیز مهندس وازگن نیکوغوسیان بود که با مارکُف همکاری میکرد.
ویکی پدیا / kojaro