قالی چهارباغ و قدمت آن

قالی چهارباغ

مورخان عرب اطلاعاتی درباره یکی مشهورترین نمونه قالی ها در تاریخ ایران در اختیار ما قرار داده اند شاهکاری که از آن,
به «بهار خسروانی» یاد میکنند.

این اثر شگفت انگیز فرشی در ابعاد بزرگ بوده است. فرش با تار و پود سیمین و زرین و زیورآلات و لعل بافته شده بوده است.
هرچند نقش و نگار این فرش به طور دقیق مشخص نیست، ولی به درختان و گیاهان آن اشاره شده است.

قالی اى که با قالی بهار خسروانی در دوره صفوی قابل مقایسه است در قرن هفدهم در غرب بافته شده است.

قدمت قالی چهارباغ

اگر چه، شاید برخی با این فرضیه موافق نباشند اما طرح ساده باغ هاى چهارگانه ایرانی موسوم به چهارباغ,
بر روی قالی نمیتواند به پیش از قرن دهم هجری قمری / شانزدهم میلادی برسد.

مبنای این نظریه این است که نمونه هایى از قالی هاى پیش از این تاریخ در دسترس نیست که البته خود امری طبیعی است.
در واقع قالیهایی که پردیس را تداعی میکنند، بیشتر همین «فرش-باغها» هستند،
نه فرش شکارگاهی عصر صفوی. مؤید این نظرقالی هایى است که در شمال غرب ایران یافت شده اند.

قدمت قالی چهارباغ

در زمان شاه عباس بود که تهیه قالی با نقش و نگار گلی معمول گردید.
این قالی را به این دلیل چهارباغ مینامیدند که تقسیم عادی باغ را به چهار بخش منعکس میسازد.

تعداد قابل ملاحظه اى از قالی هاى دارای طرح باغ را میتوان در میان مجموعه هاى خصوصی و عمومی یافت.

عده معدودی از آنها به قرن هفدهم میلادی/ یازدهم هجری و تعدادی زیادی تر به قرن هیجدهم میلادی/
دوازدهم هجری و اوایل قرن نوزدهم میلادی/ سیزدهم هجری تعلق دارند،
و نمونه هاى قالی هاى دوران اخیر که بیشتر آنها روش و سبک خاصی به خود گرفته اند.

بیشتر بدانید فرش چهارباغ ایران زینت بخش موزه بزرگ رم

قالی چهارباغ در موزه رم

موزه «اسکودریه دل کوئیریناله » در شهر رم به آثار نفیس هنر ایرانی اسلامی مزین شده است.

در این موزه که در آن نمایشگاهی با عنوان «هنر در تمدن اسلامی» بر پا شده است ۳۶۳ اثر نفیس تاریخی,
بعد از اسلام متعلق به کشورهای مختلف اسلامی در معرض دید عموم قرار گرفته که شمار,
قابل توجهی از این آثار ایرانی است.

نگهداری قالی چهارباغ در موزه رم

یکی از بازدید کنندگان این نمایشگاه گفت: «شاید بهتر بود نام این نمایشگاه را هنر اسلامی ایرانی می گذاشتند ,
چرا که تقریبا تمام آثار بسیار زیبایی را که در این نمایشگاه مشاهده می کنیم متعلق به ایران است,
که این خود نشانگر عمق و عظمت هنر در این کشور است.»

جووانی کوراتولا ایرانشناس و استاد ایتالیایی تاریخ هنر اسلامی که مسئولیت این نمایشگاه را برعهده دارد ,
در گفتگو با خبرنگار صدا و سیما در رم ، از ایران به عنوان مهد فرهنگ و تمدن اسلامی یاد کرد و افزود:

«با توجه به این که ایران در میان کشورهای اسلامی همواره مهمترین و زیباترین اثار هنری را خلق کرده است ،
طبیعتا بخش قابل توجهی از این نمایشگاه به اثار هنرمندان ایرانی مانند سرامیک ، شیشه، لباس ,
و قالیچه و فرش اختصاص یافته است.

ما حتی یک فرش ۴۰ متری ایرانی را که ۴ قرن پیش با طرح چهار باغ بافته شده و نمادی از باغ بهشت است ,
در ورودی نمایشگاه قرار داده ایم تا بازدیدکنندگان از همان بدو ورود به حال وهوای عرفانی,
این نمایشگاه پی ببرند» .

این فرش ظریف و زیبا به همراه بیش از یکصد اثر نفیس دیگر هنرمندان کشورمان که به قرن ها پیش باز می گردد,
زینت بخش این نمایشگاه در موزه « اسکودریه دل کوئیریناله » شهر رم شده است.

قدیمی ترین قالی جهان

گفتنی است قدیمی‌ترین نمونهٔ قالی جهان که تاکنون یافته شده‌است، قالیچه‌ای آریایی با نقوش اصیل هخامنشی ,
که در گور یخ‌زدهٔ یکی از فرمانروایان سکایی در درهٔ پازیریک در ۸۰ کیلومتری مغولستان بیرونی پیدا شده,
که قالی پازیریک نامیده می‌شود.

پژوهشگران این قالی را از دست‌بافت‌های پارت‌ها یا مادها و مربوط به دوره هخامنشی می‌دانند.

قالی ایرانی از دیرباز معروف و مورد استفاده بوده، سند آن نیز گزنفون تاریخ‌نگار یونانی در کتاب سیرت کوروش،
در بین سالهای ۴۳۰ تا ۳۴۵ پیش از میلاد می‌نویسد: «ایرانیان برای این‌که بسترشان نرم باشد ,
قالیچه زیر بستر خود می‌گسترند.»

فرش ایرانی , مرکز ملی فرش ایران