هنر سفالگری و آشنایی با پیشینه آن

سفالگری

سفالگری ,  سُفالگری ساختن ظروف با گل است و به ظرف ساخته شده از این طریق سفال می‌گویند.
از مشهورترین سفالینه‌ها می‌توان به کوزه و پیاله سفالین اشاره کرد.

پیش از رواج شیشه سفالینه‌ها رایج‌ترین مظروفات بشر بودند. مرغوب‌ترین خاک در صنعت سفالگری خاک رس می‌باشد ,
که به دلیل وجود مقادیر بالای آهن در آن، به رنگ سرخ است. سفالگری از نخستین صنایع بشر می‌باشد.

خاستگاه آن را گر چه به درستی آشکار نیست ولی از روی یافته‌های کهن سرزمین باستانی سومر می‌دانند
و البته به تازگی کشف تمدن جیرفت تردیدهایی در مورد این نظریه ایجاد کرده است .

تمدن معروف به کنار صندل که طبق آخرین کاوشها قدمت ان به شش هزار سال پیش می‌دانند ,
و لوحی که در جیرفت کشف شد برای مطالعه به آمریکا و فرانسه فرستاده شد ,
که توسط استادان شیکاگو و پاریس رمزگشایی شد

که نتایج نشان داد این منطقه ۳۰۰ سال از خط نوشتاری تمدن شوش قدیمی تر است.

ظرفهای سفالی، شاید یکی از قدیمی‌ترین ساخته‌های آدمی است.

آشنایی با هنر سفالگری

انسان‌های اولیه از آن زمان که به فکر ذخیرهٔ آب و غذا افتادند و به خاصیت چسبندگی و شکل گیری گل رس ,
پی بردند ظرفهای سفالی را به شکلهای گوناگون ساختند.

با گذشت زمان و گسترش زندگی، سفالگری هم تکامل یافت. انسان‌های آفریننده با دستهایشان بر ظرفهای گلی,
نقش و نگارهایی کشیدند و آنها را با رنگهای گوناگون آراستند.

هم اینک در نقاطی از ایران از جمله در: مند گناباد، لالجین همدان، میبد یزد، شهرضای اصفهان، زنوز آذربایجان،
کلپورگان سیستان و بلوچستان، جویبار مازندران و سیاهکل گیلان ظروف سفالین تهیه می‌شود.

تولید وسایل و محصولات سفال و سرامیک در هر یک از نقاط نامبرده با اختلافی اندک در نوع مواد اولیه،
رنگ و طرح تهیه می‌شود و به همین دلیل محصولات هر ناحیه به خوبی ,
قابل تشخیص از فراورده‌های سایر نقاط است.

پیشینه سفالگری

تندیس ونوس؛ نخستین اشیاء سفالی شناخته شده متعلق به سال‌های ۲۹٬۰۰۰ تا ۲۵٬۰۰۰ ق. م هستند.

دو باریکه کاشی از جنس سفال، رنگ آمیزی شده (طرح گل و مرغ) با لعاب رنگی بر روی لعاب سفید,
متعلق به نیمه نخست سده ۱۹ میلادی، دورهٔ قاجار.

ساختن ظروف سفال متعلق به زمانی است که انسان در دشت زندگی می‌کرد و روستای اولیه ,
شکل گرفته‌است و یکجا نشینی بوده‌است.

این ظروف معمولاً برای نگهداری مواد غذایی ساخته شده‌است. ظروف سفالی خاصیت فاسد نشدنی دارد؛
اما از سویی به دست آوردن این ظروف، امکان تعبیر و تفسیر بخشهای مهمی,
از زندگی انسانهای اولیه را فراهم آورده‌است.

مراحل ساخت و تحول ظروف سفالی عبارتند از:

به وسیله دست (بدون چرخ سفالگری) که به روشهای مختلف از جمله فتیله‌ای ساخته می‌شود.

با چرخ سفالگری

ساختن ظروف سفالی به شکل مجسمه یا حجم‌های ترکیبی، یعنی علاوه بر حفظ کاربری ظروف سفالی,
آنها را به شکل مجسمه‌هایی از حیوانات یا حجم‌های ترکیبی،
که نشانه نوع نگرش آنها به جهان هستی است می‌ساختند.

هنر سفالگری

مطالعه در مورد زمان آغاز و پیدایش خط بدون بررسی نقوش حک شده روی ظروف سفالی امکان‌پذیر نبوده‌است.
به ویژه ظروف مربوط به هزاره‌های ۵ و ۶ پیش از میلاد در این میان نقش غیرقابل انکاری دارد.

کار کردن با چرخ سفالگری

واقع گرایی انسان اولیه در هنر از آغاز نقاشیهای غار تا به تصویر کشیدن گیاهان، حیوانات و انسان،
بر روی ظروف سفالی تا آغاز خط و کتابت یک پروسهٔ طولانی است. تا زمانی که سفالگری دست ساز بوده‌است.

دید واقع گرایانه به نقوش حکمفرما است. یعنی خط تصویر نگار علی‌رغم آغاز شدن از بین‌النهرین ,
که از مصر با هیروگلیف به اوج رسیده‌است. روند تحول نقوش روی سفال,
که نهایتاً به اختراع خط اندیشه‌نگار یا اندیشه‌نگاشت می‌انجامد.

روندی چند هزار ساله‌است که تا پیش از هزاره پیش از میلاد، یعنی زمان سفالهای دست ساز بوده‌است.
از اوایل هزارهٔ دوم قبل از میلاد نقوش روی سفالها علاوه بر این که مشاهدات را نشان دهد.

با اشارات هم همراه بوده‌اند. از هزاره دوم پیش از میلاد خط اندیشه نگار شکل گرفته‌است.
خطی که رمزآلود است، خلاصه‌تر است و سریع تر نوشته می‌شود.

ویکی پدیا