معماری آب چه هنری است؟

معماری آب

معماری هنری است که سعی دارد تلاش آدمی را به بالا سوق دهد و از این رو مقدس است. بشر برای ساخت خانه،
معبد و یا هر بنای دیگری از زمین شروع می کند و به سمت آسمان پیش می رود.

بشر برای ساخت اولین بناها و یا بهتر است بگوییم اولین خانه ها از در دسترس ترین مصالح بهره برد از آب و خاک.
دو عنصر مقدس از چهار عنصر اولیه با هم آمیخته شدند تا بعدها نیز آتش و هوا در کار داخل شوند,
و مسکن و معبد آدمی شکل بگیرد.

بنابراین گزاف نیست اگر پیوند آدمی با معماری را، میراث کهن انسان با چهار عنصر اولیه طبیعت بدانیم.
از این میان هرچند که نقش خاک پر رنگ تر می نماید، اما وجود آب، همان عنصری که همواره به سویش بر می گردیم،
مثل همیشه لطافت را در این هنر به ارمغان می آورد.

آشنایی با هنر معماری آب

اگر که خانه مکانی است برای پناه گرفتن و آرامش یافتن، تماس این خانه با آب همواره آرزوی امکان حیاتی تازه را ,
به همراه خواهد داشت و تخیل انسان را به شکلی ماورایی تسخیر می کند.از دیرباز نقش آب در معماری,
در اقلیم ها و فرهنگ های مختلف نمادی بارز داشته است.

“درک مفهوم آب در معماری یا همان معماری آب، به درک قوانین فیزیکی آب، احساسات ما در مقابل کنش و واکنش آب،
و مهم تر از همه، نقش و تمثیل و ارتباط با زندگی انسان ها بستگی داد.”

وجود آب در معماری باعث می شود که انسان، علاوه بر ظرافت های بنا، طبیعت اطراف را ببیند و با تحریک شدن,
قوای بینایی، شنوایی و لامسه اش آن را دقیقا حس کند.

و هنگامی که آب در نزدیکی ماست، معنای مکان را با ترکیب ها و تضادهایی که با طبیعت می سازد،
بیش تر درک می کنیم.

استفاده از آب در معماری

آب در گاهی از اوقات هیچ صدایی تولید نمی کند یا بسیار کم تولید می کند.به همین خاطر گاهی از نقش,
سکوت آب در معماری بهره برداری می شود و این موضوع برای آدمی یک نوع حس رهایی به ارمغان می آورد.

اگر نظری به کشور خودمان بیندازیم متوجه می شویم که ایرانیان از دیرباز با زیبایی و حالت آرامش بخش آب,
آشنا بوده اند.

ما در معماری آب گویی او را دعوت کرده ایم که در منزل ما باشد و خودنمایی کند و مشعوفمان سازد.
از همان آغاز بنای کاخ ها و باغ های واقع در پاسارگاد، طرح چهارباغ ها بر اساس آب ,
و نقش آن شکل گرفت.

هنر استفاده از آب در معماری

آب در باغ های ایرانی، همان گونه که در باغ فین کاشان و شازده ماهان و ایل گلی تبریز و …
شاهدش هستیم تنها به منظور آب رسانی باغ نیست، بلکه از حرکت و سکون و صدا و کف آن ,
بهره برداری های لذت بخش مادی و معنوی شده است.

از طرف دیگر، شهرهایی همچون اصفهان و شوشتر نمونه بسیار متعالی از هم زیستی شهر و آب و به عبارتی,
معماری آب هستند که موضوع حظ بصری و آرامش یافتن از آب در شکل گیری آن ها نقش پررنگی داشته است.

در ساخت تاسیسات آبی شوشتر مهم ترین هدف، آبیاری بوده; اما سازندگان آن توانسته اند به اهداف بزرگ دیگری,
چون اهداف معماری، صنعتی، بازرگانی، دفاعی و… نیز دست یابند.

در واقع استفاده از آب در ساخت محیطی برای زندگی و براساس شرایط اقلیمی، با ایجاد شبکه های زیرزمینی,
در زیر شهر کهن شوشتر، موجب بروز یکی از هوشمندانه ترین اشکال معماری شهری – آبی گردیده است.

نمونه هنر معماری آب در اصغهان

در شهر اصفهان نیز، زاینده رود نقش مهمی در معماری شهر ایفا کرده است. پل های متعددی ,
که بر روی این رودخانه بنا شده اند، نمونه ی زیبا و متعالی از معماری آب به شمار می روند ,

که کارکردهایی علاوه بر کارکرد اصلی داشته اند.علاوه بر مواردی که ذکر شد، مثال های دیگری هم وجود دارند ,
که نقش آب را در معماری شهر، بناهای درون شهری و برون شهری نشان می دهند.

اما هدف ما تنها اشاره ای کوتاه به اهمیت این عنصر مقدس و حضور آن در معماری بود.

بیشتر بدایند نقش آب در معماری اسلامی

در دوران اسلامی نقش آب در معماری حالت کاربردی پیدا می کند. معماران این دوره کاملاً آگاهانه سعی کردند,
تا بر طبیعت تسلط یافته و آن را به نظم درآورند.

آن ها به کمک منطق و تکنولوژی زمان خود به آب و طبیعت حیاتی رام شدند داده و آن را غنی تر ساختند.
قبل از اسلام معماری به سوی آب می شتافت و در کنار آن آرام می گرفت. بعد از اسلام معماران,
با شناخت قوانین فیزیکی رفتارآب و درک نفش و تمثیل و ارتباط آن با انسان، آب را درون معماری آوردند.

آب به نظم کشیده شده در شکل های هندسی در اکثر بناهای دوران اسلامی متجلی شده و به نحوی مرکزیت ,
و وحدت در معماری، در آب شکل می گیرد. مرکزیت آب در معماری در دوران ساسانی از آتشکده آذر, گشنسب,
و معبد آناهیتا بیشابور شروع شد.

استفاده از آب در معماری اسلامی

در دوران اسلامی ما شکل تکامل یافته مرکزیت آب در معماری را داریم حرکت پرموج آن در مفاهیم مذهبی،
ادبی و هنری فرهنگ ما جاری شد.

به این ترتیب آب چنان در ساخت و ترکیب بناهای ما وارد شد که عملاً نمی توان آن را از فرم ,
ساخته شده جدا دانست.

آب در مرکز کوشک ها و باغ ها، در میان حیاط های مرکزی مساجد، مدارس، کاروانسراها و خانه ها ,
و غیره ظاهر شد.

در معماری ایران مرکزی و کویری آب کمیاب و زندگی بخش سبب شکل گیری آب انبارها، پایاب ها،
ساباطها و یخچال ها می شود.

آفرینش , تبیان