معنای نقوش ایجاد شده بر فرش دستباف

فرش دستباف

در زبان فارسی، واژه هنر معادل ”‌ فن ”‌ و گاه ”‌ صنعت ”‌ به کار رفته است.
به غیر از آن این واژه به معانی مختلف نظیر : علم ، کمال ، فضل ، زیرکی ، شجاعت
، عدالت ، شهامت و تقوی نیز یاد شده است.
هنر فرش دستباف ، کاشیکاری ،خوشنویسی و معماری ایرانی بیش از همه چشم گیر است و در دنیا شهره آفاق
است.
عمر فرش ایرانی به تاریخ کهن هنر و فرهنگ ایرانی بر می گردد.
تحسین جهانیان از هنر ایران به خصوص قالی ایران ناشی از تلاش ، عشق و ذوق هنری مردم ایران همراه
با فرهنگ ملی و پر رمز و راز ایرانیان می باشد .
حدیث فرش ایران ، حدیث عاشقان ناشناخته ایست که هنر خود را که تنها خودشان به مفهوم آن آشنا هستند
، با پیچیدگی نقش و نگاری که با رنگ به آن معنی داده اند فروتنی و اخلاص هنرمندان فرش ایران
ستودنی است طوری که آنان حتی از به جا گذاشتن نام و نشان و زمان خویش بر روی آفریده خود
پرهیز داشته اند.
تاریخ پر فراز و نشیب ایران ، بخشی از سرگذشت ما ایرانیان ، در اساطیر ، افسانه ها و داستانهای
تاریخی سیر می کند .
حماسه پرداز بزرگ ایران ، حکیم ابوالقاسم فردوسی طوسی در ابتدای اثر ماندگار و بی مانند خود ،« شاهنامه» درباره
تاریخچه گستردنی و رشتن در ایران اشاره دارد و علاوه بر آن بافتن فرش را نیز به طهمورث نسبت می
دهد.

فرش دستباف

نقوش فرش دستباف گاهی پیام دار نوع فرهنگ جاری ،تاریخ،معماری،اقلیم و زمان بافت آن می باشد .
طرح و نقشه در فرش نشانگر نوع نگاه هنرمندان به محیط و اقلیم و طبیعت پیرامون است ، نقوش فرش
دستباف ایرانی مملو از جهان بینی فلسفی و معنویت صاحب اثر در نهایت سادگی جلوه می نماید(dot) هنرمندان علاوه بر
بکارگیری عناصر طبیعی و یا خیالی ، عوامل و پدیده های موثر در زندگی بشری را اعم از وقایع تاریخی
، حوادث طبیعی ، معماری و غیره را به زبان نقش و نگار با مهارت و چیره دستی خاصی به
تصویر می کشد .
نقوش و طرح های فرش هر کدام نماد و پیام دار معنویت و عرفان می باشند.
از انواع طرح های موجود در فرش دستباف می توان طرح اسلیمی ، افشان ، بته ، درختی ، شکارگاه
و غیره را نام برد که هر کدام پیامی را می رسانند .
هنر اسلیمی الهام گرفته از پیچ و خم گیاهان و جانوران و درختان و نقشو نگار طبیعی است .
از انواع طرح های اسلیمی می توان دهان اژدری و ماری را ذکر کرد .
چون آرایش و شکل ظاهری خطوط این نقوش همچون اندام اژدهای افسانه ای و مار است ، به همین نام
نیز معروفند .

نقوش فرش دستباف

طرح افشان ، برگرفته از گلها و گیاهان و شاخ و برگ درختان و حیوانات می باشد.
نقش بته ، نشانه درخت سرو است .
سرو مظهر و نماد سبزی و شادابی بوده که این طرح در خاتم ها ، شال ها ، قالی ،
گلیم و حتی در کاشیکاری بناها دیده می شود .
در طرح درختی ، بیشتر از درختان سرو ، بید مجنون که نماد حزن و اندوه را تداعی می کند
استفاده می شود.

نقوش فرش دستباف

نقش درخت در زندگی آدمی همیشه دارای اهمیت بوده زیرا از درخت سرو می توانستند نیازهای خود را تامین کنند.
در جاهایی که درخت نبوده مانند اقلیم کویری و خشک ، افراد آن مرز و بوم تصویر آن را بر
روی صنایع دستی و دست بافته ها می آفریدند .
نقشه شکارگاه متشکل از انواع حیوانات از جمله غزال ، گرگ ، شیر ، آهو ، پلنگ و انواع پرندگان
است همچنین از شاخه های درخت و گل نیز بهره جسته که به نقش شکارگاهی حالتی زیبا و دلنشین می
دهد.
در بخش های زمینه و حاشیه فرش تصاویر انسانها در حال صید و شکار حیوانات وحشی دیده می شود .
گاهی در بعضی از نقوش فرش نقش سیمرغ دیده می شود که سیمرغ پرنده ای افسانه ایست که مظهر ذوب
و حل شدگی است ; مظهر پرداخت تمام عیار و وابستگی مطلق است که به کبوتر صلح نیز معروف است.
وجود سیمرغ در ادبیات فارسی و عرفانی و تاملات متفکران ما و نیز /یش از اسلام سابقه دارد .
در شاهنامه بنا بر قراین نقش مربی و راهنما یا حضرت جبرییل (ع) را بازی می کند ، زال را
بزرگ کرده و تربیت می کند و در هنگام نیاز به کمک قهرمانان می شتاید .
در ادبیات فارسی ، ماه مظهری از روی زیبا ، نرگس نماینده چشم ،بنفشه مظهر زلف ، باران نشانی از
اشک ، گیسو حکایتی از آبشار ، شب نشانی از گرفتگی ، بهر تاکیدی بر باروری و شادابی و نمادهای
دیگر است که هر یک دلالت بر امری دارد.
باغ با اوصاف خاص ظاهری ، نماد بارزی از بهشت موعود است به نحوی که تفسیر لفظی و کلامی آن
در قرآن کریم و نهج البلاغه و بعد از آن در حدیث ها و روایت های اسلامی و سپس در
دیوانهای شعرای معروف معاصر و متاخر ایران است .
نقوش هندسی موجود در فرش ایرانی در عین سادگی شاید بیان کننده یک بیت شعر، آیه یا سوره ای از
قرآن کریم ، داستانی افسانه ای ، تاریخی و یا حدیثی از انبیا باشد.
هنر ایرانی سخن و حدیث عشق و معرفت و روحانیت است و ایران را می توان مهد تمدن و فرهنگ
و هنر به شمار آورد .

ایران دسرت