ملیله کاری | صنایع فلزکارى دستى
مد نظرشان است مفتول را شکل می دهند . البته زیر کار را درست می کنند و با موم می پوشانند بعد مفتول های ,
بدست آمده را روی موم کار می کنند. سپش روی کار را پودر نقزه می ریزند و حرارت می دهند تا تمام,
اجزای کار به هم بچسبد .
ملیله کاری
ملیلهکارى از صنایع فلزکارى دستى است که با استفاده از مفتولهاى نازک نقره انجام مىشود. قدیمىترین اشیاء ,
ملیلهکارى ایران بهگفته محققان، متعلق به سالهاى ۳۳۰ تا ۵۵۰ ق.م. است.
در کاوشهاى باستانشناسى یکى دو قرن اخیر اشیایى بهدست آمده که نشان از وجود ملیلهکارى در ایران قبل از میلاد,
دارد.مانند گنجینهٔ جیحون، همدان و شوش.
عمده ترین ماده اولیه ملیله کاری را نقره تشکیل میدهد که از طریق ذوب کردن سکه های نقره یا قراضه ,
ظروف نقره ای تامین می شود . نقره مصرفی در ملیله کاری دارای عیار است ولی برای ساختن دسته ی,
ا پایه ظروف به طور معمول از نقره با عیار ۶۰ تا ۸۴ استفاده می کنند .
درباره تاریخچه ملیله زنجان اطلاعات جامعی در دست نیست ولی از طریق نوشته ها و سفره های سیاخانی,
که با این منطقه سفر کرده اند ، از این هنر زیبای منطقه یاد شده است .
از آنجا که این هنر شاخه ای از فلزکاری است ، می توان مسیر حرکت آن را در بطن فلزکاری منطقه,
جست و جو کرد . این هنر وام دار هنرمندانی است که با ابزار بسیار ابتدایی به خلق آثاری ارزشمند,
مبادرت ورزیده و گاه بینایی خود را در این مسیر از دست داده اند .
سایر مواد مصرفی مورد نیاز در ملیله کاری را موم طبیعی تیزاب ، زاج سفید و جوهر گوگرد,
تشکیل می دهد.ابزار کار ملیله کاری شبیه ابزار و ادوات زرگری است .
نحوه تهیه مفتول برای ملیله کاری
برای تهیه و ساخت آثار ملیله ، ابتدا باید نوار ملیله را که از جنس طلا و نقره یا مس تهیه کرد که در این مورد,
با عبور شمش یا مفتول نقره و مس از دستگاه نورد حدیده ، مفتول مورد نظر به دست می آید .
بعد از آماده شدن نوار ملیله ، نوبت به ساخت ملیله می رسد . در این مرحله ابتدا صفحه فلزی مستطیل شکلی ,
از جنس متضاد با مفتول کاربردی باشد و دارای ابعاد و اندازه های مختلف است را انتخاب و یک سطح,
آن را کاملا موم اندود می کنند ،
به طوری که لایهای به ضخامت ۳ تا ۴ میلیمتر از موم روی صفحه را بپوشاند سپس قالبی را که,
به شکل محصول مورد نظر بریده شده روی صفحه مسی قرار می دهند ، بعد نواری را که دارای ,
پهنایی بیش از نوار ملیله است از اطراف قالب می گذارنند تا شکل قالب را به خود گرفته ,
و درون موم قرار گیرد .
سپس به وسیله دیواره های بعدی طرح کلی را تقسیم بندی کرده و میانه سطوح را با نقوش ملیله که قبلا ,
به وسیله دست و ابزی ظریف با نوار ملیله ساخته شده ، پر می کنند و در آخرین مرحله به وسیله ,
مفتولهای فولادی بسیار ظریف نقشها را به یکدیگر می بندند,
تا اشکال ساخته شده به هم نخورد و سپس به وسیله ذوب کردن موم ، اسکلت ملیله ساخته شده را,
از صفحه زیرین جدا می کنند .
قدمت هنر ملیله کاری
آرتور اپهام پوپ » در کتاب « شاهکاری هنر ایران » ضمن اشاره به زرگری و نقره کاری در سالهای,
بعد از ظهور دین مبین اسلام ، به مقداری ملیله که از منطقه « ری » به دست آمده و به قرن,
۱۲ میلادی تعلق دارد اشاره کرده است .
متاسفانه از آنجا که بیشتر اشیاء ملیله ایرانی اعم از طلا و نقره به دلیل استفاده مجدد از فلزش ,
ذوب شده نمونه های زیادی از آثار ملیله هم اکنون در دسترس ما نیست و تنها از دوره قاجاریه,
به این سو مقداری سرقلیان گیره استکان یا سینی در اندازه های مختلف ، گوشواره ،
سینه ریز و … باقی مانده ,
که بخشی از آنها در موزه های داخلی و خارجی و قسمتی دیگر در مجموعه های خصوصی یا نزد خانواده ها ,
نگهداری می شود . ملیله کاری ، امروزه به طور عمده در شهرهای زنجان ، اصفهان ، تبریز ، تهران رواج دارد .
تبیان , هنر اسلامی