چند نکته مهم در استفاده از ظروف لعابی و سرامیکی و سنگی
معمولا بانوان در منزلشان چند دست از هر ظروف را با متریال های مختلف دارند
ظروف های لعابی جز آن دسته از ظروف هستند که فروانی و زیبایی خاص خود را دارد
و معمولا خانم ها هم از این ظروف زیبا استقبال می کنند ما در این مطلب از پرشین وی
قصد داریم نکاتی پیرامون طرز استفاده از ظروف لعابی و این که ظروف سنگی چه مزایایی
دارند را برایتان به اشتراک خواهیم گذاشت
طرز استفاده از ظروف لعابی
ظروف سنگی گزینه مناسبی برای پخت و پز به شمار می روندامروزه در بازار ظروف مختلف فلزی و
غیر فلزی با روکشهای لعابی و سرامیکی ( سفالی لعابدار ) به چشم میخورد.
اما بهتر است قبل از خریدن این ظروف و استفاده از آنها چند نکته مهم را بدانید.
امروزه در بازار ظروف مختلف فلزی و غیرفلزی با روکشهای لعابی و سرامیکی (سفالی لعابدار)به چشم میخورد.
ظروف فلزی با روکش سرامیکی، نسل جدیدی از ظروف طبخ هستند که خصوصیاتی همچون ظروف تفلون دارند و تا زمانی
که سرامیک سطح آنها سالم و آسیب ندیده باشد بهداشتی و در اولویت مصرف قرار دارند، اما اگر لعاب سرامیکی
این نوع ظروف در شرایط استاندارد تهیه نشده یا بر اثر خراشیدگی صدمهدیده باشد میتواند سلامت را تهدید کند.
لازم است بدانید روکشهای لعابی نیز بخصوص انواع غیراستاندارد آن از ترکیبات سمی از جمله سرب، کادمیوم، آرسنیک و
پیگمنتهای رنگی شیمیایی تشکیل شدهاند که اگر این روکش از ظرف جدا و وارد مواد غذایی و سپس به بدن
راه یابد میتواند باعث کندذهنی، افسردگی و بعضی مسمومیتهای درازمدت شود.
در نتیجه از طبخ و حتی نگهداری غذا در ظروف فلزی لعابدار ترک خورده اجتناب کنید و بدانید نباید
مواد غذایی حاوی سرکه، آبلیمو، گوجه فرنگی و سایر ترشیجات را در این گونه ظروف نگه دارید و برای شستوشوی
آن از سیم و اسکاچ استفاده نکنید.
در زمان خرید این ظروف به رنگ و جلای لعاب به کار رفته دقت کنید که یکنواخت و هماهنگ باشد.
ترک خوردگیهای ریز، پوستهشدگی، موج داشتن لعاب و لعاب نگرفتگی را مورد توجه قرار دهید.
برای اطمینان از اصالت و سلامت ظرف به زیر آن دقت کنید که علامت استاندارد و نام واحد تولیدی بر
آن حک شده باشد.
ظروف سفالی لعابدار (سرامیکی)
ظروف سفالی لعابدار یکی از انواع ظروف سرامیکی غیرفلزی هستند که پس از حرارت دیدن و پختهشدن در دمای
۱۱۰۰ درجه سانتیگراد لعاب داده میشوند و در صورت نداشتن ترک و ریختگی به لحاظ وجود ترکیب شیشه، ظروف مناسبی
هستند.
در گذشته و البته امروزه نیز در بسیاری از روستاها در این گونه ظروف ماست محلی تهیه میشود.
لازم است بدانید طب سنتی، پخت و نگهداری غذا در ظروف سفالی بدون لعاب را بخصوص بیش از سه
دفعه به دلیل باقی ماندن چربی و رطوبت غذا در خلل و فرج سفال بهداشتی نمیداند، اما استفاده از ظروف
سرامیکی یا همان سفالی لعابدار را خالی از اشکال میداند.
طرز استفاده از ظروف لعابی
گفته شده است برای تهیه لعاب آبی رنگ سفال از میزان بیشتر اکسید سرب استفاده میشود و بهتر است
از نگهداری طولانی مدت مواد غذایی مرطوب بخصوص اسیدی در این ظروف اگر دارای ریختگی یا ترک خوردگی هستند خودداری
شود.
ظروف سنگی چطور؟
در بسیاری از غذاخوریهای سنتی، دیزی یا همان آبگوشت را درون ظروف سنگی تهیه میکنند که طعم و کیفیت
خوبی به غذا میدهد و در کوتاهترین زمان ممکن غذا میپزد، اما لازم است بدانید طب سنتی ویژگیهای ظروف سنگی
را مشابه ظروف سفالی میداند و چون ظروف سنگی هم دارای خلل و فرج ریز هستند شستوشو و پاک کردن
آنها غیرممکن است.
به گفته متخصصان، طبخ غذا بیش از پنج بار در این ظروف مناسب نیست.
کارشناسان بر این عقیدهاند که اگر سطح داخلی ظروف سنگی را صیقلی کنند و از میزان خلل و فرج بافت
سنگ بکاهند، این ظروف گزینه مناسبی برای پخت و پز به شمار میروند.
بیشتر بدانید از آماده کردن لعاب و لعابکاری
لعابها را باید به شکل دوغاب در آورد. از این رو مواد لعاب ساخته شده را توزین کرده و به همراه آب
در آسیاب میریزند. عامل آسیاب کننده معمولأ گلولههای چینی و یا میلههای چینی از جنس آلومین
است. لعابها را به طور معمول آنقدر نرم میکنند که روی الک مش۱۲۰، یک درصد زیر بماند
مدت ساییدن باید کنترل شده باشد تا از نرم شدن بیش از حد یا دانهبندی درشت لعاب در دوغاب جلوگیری شود.
برای جلوگیری از تهنشینشدن ذرات لعاب، مواد معلقکننده همچون کائولین به میزان ۵ تا ۷
درصد از کل وزن ترکیب لعاب به آن افزوده میشود. برای همین منظور میتوان از بنتونیت
تا حدود یک درصد وزن خشک لعاب استفاده کرد. از بنتونیت هنگامی استفاده میشود
که امکان افزایش کائولین به لعاب فراهم نباشد. اضافه کردن آب به پودر لعاب به ایجاد
دوغاب لعاب منجر میشود. غلظت لعاب به عوامل متعددی همچون وزن مخصوص لعاب،
چسبندگی و کشش لعاب، تخلخل بدنه و زمان غوطهورى بدنه در لعاب بستگی دارد.
بدنههای سرامیکی با خلل و فرج زیاد، ضخامت بیشتری از لعاب را به خود جذب میکنند.
میزان چسبندگی لعاب را میتوان با افزودن موادی نظیر بنتونیت، بعضی صمغها و نشاسته
تنظیم کرد. پس از طیشدن زمان لازم برای ساییدن لعاب، محتویات آسیاب را در ظرفی تخلیه
کرده و آن را از الک مش ۱۲۰ عبور میدهند. در این زمان، دوغاب برای لعابکاری آماده است.
برای لعابکاری بدنههای سرامیکی، روشهای مختلفی همچون غوطهوری، پاشیدن،
ریختن و نقاشی با قلممو و اسفنج وجود دارد که مرسومترین آن به ویژه در کارگاههای سنتی، لعابکاری به روش ریختن دوغاب بر روی بدنه است.
براساس این روش، لعاب آماده شده به صورت دوغاب را در ظرف بزرگی ریخته، اشیاء کوچک را داخل لعاب فرو برده و بیرون میآورند و برای لعاب دادن ظرفهای بزرگ، محصول را روی ظرف لعاب گرفته و با ظرف دیگری لعاب را روی فرآورده میریزند و سفال، لعاب را به خود جذب میکند. قشر لعاب باید در کلیه نقاط ظرف یک اندازه باشد و همچنین کلیه اشیایی را که با هم در کوره میگذارند بایستی حتیالمقدور دارای قشر لعاب یک اندازه باشند. در غیر این صورت اشیایی که کمتر لعاب خورده، زودتر میپزند و آنهایی که لعاب بیشتری خورده دیرتر پخته میشوند. البته چون در کار لعاب دادن نمیتوان صددرصد قشر لعاب را در کلیه اشیاء به یک اندازه گرفت، اشیایی را که لعاب بیشتری به خود گرفته در فاصله نزدیکتری به مشعل کوره قرار میدهند.
جام جم سرا / honaryab