ریتالین را چقدر می شناسید؟

استفاده از داروی ریتالین در ابتدا برای درمان افسردگی شایع بود اما بعدها محققان دریافتند که این دارو برای بچه های بیش فعال نیز مفید است. اما اینکه مقدار مصرف این دارو چقدر باید باشد و ممکن است چه عوارضی داشته باشد را در این مطلب با هم میخوانیم.

ریتالین

متیل فنیدیت ( Methyl Phenidate ) با نام تجاری” ریتالین” Ritalin توسط یکی از شرکت های داروسازی در سال ۱۹۵۴
به بازار دارویی دنیا عرضه شد.
در ابتدا قرار بود از این دارو برای درمان افسردگی، خواب آلودگی در طول روز و خستگی مزمن استفاده شود
اما به تدریج با شناخت سایر اثرات این دارو مشخص شد می‌توان از آن در درمان کودکانی که دچار اختلال
بیش فعالی و کم توجهی (ADHD) هستند نیز استفاده کرد.

موارد مصرف ریتالین

والدینی که کودکان بیش فعال دارند، عموما در مورد مصرف داروها به خصوص ریتالین که از شایع ترین داروهای
مصرفی این کودکان است، نگرانی های زیادی دارند.
از جمله این که این دارو بر روی چه قسمتی از مغز تاثیر می گذارد؟ میزان اثر آن چقدر است؟
آیا برای همه کودکان مفید است؟ آیا عوارض دارد؟ چگونه با عوارض این دارو می توان مقابله کرد؟ تا چه
زمانی باید به مصرف آن ادامه داد؟

ریتالین با اثر بر قشر مغز و تالاموس از بازجذب مجدد دوپامین در
سلول های عصبی جلوگیری می کند (دوپامین یکی از مواد شیمیایی است که در انتقال عصبی نقش دارد).در مواقعی نیز
این دارو برای درمان بیماران مبتلا به ” حمله خواب” تجویز می شود.

دارو درمانی برای کودکان بیش فعال

البته باید ذکر کرد که دارو درمانی برای کودکان بیش فعال دارای تاثیر فوق العاده اما کوتاه مدتی بر علائم
رفتاری آنان است.

به محض قطع مصرف دارو نشانه های بیش فعالی با همان شدت قبلی ظاهر می شوند.
بسیاری از والدین نیز به همین دلیل رغبت چندانی به استفاده از این داروها برای درمان فرزندشان ندارند.

اصولا داروهایی همانند آمفتامین، دکستروآمفتامین و ریتالین، داروهایی محرک هستند که ترشح دوپامین در مغز را زیاد کرده و
تاثیر آن را در مغز بالا می برند.

وقتی دوپامین زیاد می شود فرد احساس ازدیاد انرژی و کاهش خواب آلودگی و خستگی می کند .

از نخستین روز ورودِ این دارو به بازار سوءاستفاده از آن نیز شروع شد.
رایج‌ترین سوءاستفاده توسط دانشجویان پزشکی صورت می‌گرفت.

چرا که این دانشجویان در طول دوران تحصیل با خواص این دارو آشنا می‌شدند و از طرفی فشار و سنگینی
درس و امتحان و کشیک، آن ها را مستعد استفاده‌ی نادرست از آن می‌کرد؛ این استفاده‌ به صورت موردی و
گاه به گاه بوده و اثرات و پیامدهای نامطلوبی دارد.

موارد مصرف ریتالین

به‌طور کلی، اگر ریتالین مطابق دستور پزشک مصرف شود، برای افزایش تمرکز و کاهش خواب‌آلودگی مفید است، اما تأثیری در
کاهش اضطراب ندارد.
حتا ممکن است اضطراب‌زا نیز باشد.
عوارض کلی مصرف آن علاوه بر اعتیادآور بودن، تحریک روان‌پریشی است.
به این روان‌پریشی، روان‌پریشی سمی گفته می‌شود؛ منظور از سم همان قرص‌ است.
عارضه‌ی دیگر، ایجاد سوءظن و حملات پرخاشگرانه است.
دیده شده است، افراد با مصرف این قرص، حتی روی اعضای خانواده‌شان چاقو کشیده‌اند.
نکته‌ی دیگر این که اگر کسی این قرص را به‌طور مرتب یا با فواصل کوتاه مصرف کند، به آن وابسته
می‌شود و وقتی می‌خواهد آن را کنار بگذارد، در صورتی که تحت نظر پزشک نباشد، ممکن است به افسردگی دچار
شود.

راهکارهای مهار مصرف افراطی ریتالین

عوارض مصرف ریتالین

فروتن با بیان این که باید در گام اول خود فرد دست به مصرف افراطی این دارو نزند، ادامه داد:
دانش آموزان، دانشجویان و رانندگانی که کارهای خود را به عقب انداخته اند و سعی دارند با شب بیداری کارهای
عقب مانده خود را جبران کنند می توانند با یک برنامه مستمر و از پیش تعیین شده نیاز خود را
به این دارو به کلی منتفی کنند.

وی به کاهش سن مصرف کنندگان ریتالین اشاره کرد و افزود: این کاهش سن یک زنگ خطر برای جامعه و
مسئولان است پس چه بهتر که قشر جوان را با برگزاری کلاس های آموزشی از عوارض خطرناک این دارو آگاه
کنیم و در گام اول بهتر است که این کلاس ها را در مدارس و دانشگاه ها برگزار کنیم.
همچنین باید نظارت بر عملکرد داروخانه ها بیشتر شود و یک مبارزه جدی با فروشندگان داروهای قاچاق اجرا شود.

وی همچنین به کم کاری و غفلت رسانه ملی در این زمینه اشاره و کرد و ادامه داد: متاسفانه رسانه
ملی به عنوان یک رکن مهم و نقش آفرین در جامعه هیچ اقدام مناسبی در این زمینه نداشته و حتی
یک برنامه آموزشی در این زمینه برای جوانان در نظر نگرفته است.

بد نیست عوارض مصرف خود سرانه قرص های ریتالین

عصبی شدن و بی خوابی
حالت تهوع و استفراغ
احساس سرگیجه و سردرد
تغییرات ضربان قلب و فشار خون که معمولا به صورت افزایش است
خارش و جوش های پوست
دردهای شکمی، کاهش وزن و مشکلات معده
مصرف دائمی و اعتیاد (وابستگی)
بروز حالت های روان پریشی (جنون) و علایم وابستگی به ریتالین
بروز افسردگی پس از قطع مصرف

*نظرات متخصصان

دکتر خیرالله غلامی استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران در باره مصرف ریتالین و تاثیرات سوء آن می گوید: این دارو از دسته آمفتامین ها است و تحریک کننده سیستم عصبی محسوب می شود. این دارو برای برخی از بیماریها کاربرد دارد اما مصرف خودسرانه آن به کاهش کارآیی سیستم مغز و اعصاب مرکزی منجر می شود.

وی یادآور می شود: دانشجویانی که فکر می کنند شب امتحان باید درس بخوانند باید بدانند که همانطور که خواندن لازم است، خوابیدن هم لازم است. چرا که زمانی که مغز وارد فاز پردازش اطلاعات می شود در صورتی که مغز استراحت کند این پردازش اطلاعات به نحو مطلوبی صورت می گیرد.

دکتر غلامی اضافه کرد: در صورتی که استراحت وجود نداشته باشد مغز نمی تواند آن اطلاعات را پردازش کند پس بیدار ماندن طولانی نمی تواند کمک زیادی به یادگیری در شب امتحان کند.

داروی ریتالین برای کودکان بیش فعال

وی اظهار داشت: داروی ریتالین از سوی پزشک برای کودکان بیش فعال تجویز می شود و خواب را کم می کند اما این موضوع که افراد بالغ به منظور افزایش یادگیری و زمان بیشتر بیدار ماندن از آن استفاده می کنند دارای عوارضی خواهد بود که شناخته شده ترین آن پرخاشگری و ایجاد اختلال در سیستم اعصاب مرکزی است.

متخصص داروسازی بالینی در مورد نحوه دسترسی به این دارو از سوی دانشجویان می گوید: این دارو بدون نسخه فروخته نمی شود و افرادی که آن را مصرف می کنند به صورت غیرقانونی آنها را بدست می آورند.

افسانه صادقی سرپرست دفتر مرکزی مشاوره وزارت بهداشت در مورد گزارش سوء مصرف ریتالین در فضای خوابگاهها می گوید: معمولاً به دلیل آشنایی دانشجویان علوم پزشکی با عوارض دارویی، این دارو از سوی آنها مصرف نمی شود اما با این وجود مراکز مشاوره گزارشی از سوء مصرف ریتالین در دانشگاهها نداشته اند.

وی افزود: دفاتر مشاوره سعی می کنند دانشجویان را با نکات متعددی در مورد مخدرها آشنا کنند و به همین منظور ویژه نامه ای برای ریتالین و عوارض مصرف آن تهیه شد و در قالب مجله عمومی در سطح دانشگاههای علوم پزشکی و خوابگاهها به منظور آشنایی هرچه بیشتر دانشجویان با مشکلات مصرف این نوع داروها توزیع شد.

دکتر حبیب الله منصوری مدیر دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز در این باره گفت: مصرف ریتالین به دلیل مشخص بودن عوارض ناخوشایند آن از سوی دانشجویان علوم پزشکی استقبال نمی شود ولی مصرف این دارو در میان دانشجویان به دلیل نبود آشنایی با عوارض آن است که باید آگاهی های لازم در این خصوص داده شود.

شفاف و باشگاه خبرنگاران