اعمال روزها و شب های ماه محرم الحرام
نام محرم با نام امام حسین علیه السلام گره خورده است و در این ماه خاندان اهل بیت روزهای بسیار سخت و جان فرسایی را گذرانده اند. فجیع ترین جنایت تاریخ را کسانی رقم زدند که مال حرام را به زندگی خود آورده بوند. با پرشین وی همراه باشید تا با اعمال ماه محرم الحرام آشنا شوید.
اعمال ماه محرم الحرام
محرم به چه معناست
ماه محرم ماهی است که در بین مسلمانان وقتی که اسم آن می آید فورا به یاد
امام حسین(ع)
می
افتیم ، این ماه مثل سایر ماههای دیگر قمری اعمال خاص خود را دارد که برای آشنائی
بیشتر در ادامه می آوریم.مُحَرََّم به معنای حرام شده و تحریم آمده است.آنچه خدای تعالی بر بندگان حرام کرده
است.
مُحَرََّم نخستین ماه از ماههای دوازده گانه قمری:( مُحَرََّم ، صفر، ربیع الاول، ربیع الثانی، جمادی الاول، جمادی الثانی،
رجب، شعبان، رمضان، شوال، ذیقعده و ذیحجه) و یکی از ماههای حرام (رجب، شوال، ذیقعده و ذیحجه) است که
در دوران جاهلیت و نیز در اسلام، جنگ در آن تحریم شده بود.بعضی از مفسران قرآن، تحریم جنگ در این
چهار ماه را از زمان حضرت ابراهیم علیه السلام میدانند.در عصر جاهلیت نیز این قانون به عنوان یک سنت به
قوت خود باقی بود؛ هر چند آنها طبق میل خود، گاهی جای این ماهها را تغییر میدادند، ولی در
اسلام همواره ثابت و غیر قابل تغییر شد.
بنا بر قاعده رایج در دوره جاهلیت، که در شش ماه نیمه ی اول سال هر دو ماه متوالی اسامی
مشابهی داشته اند.(دو صفر، دو ربیع، دو جمادی) نام این ماه نیز صفر بوده و صفر الاول ( در مقابل
صفر الثانی که همان صفر یا صفر الخیر یا صفر المظفر کنونی است) نامیده می شده است.لفظ مُحَرََّم (حرام، که
جنگ در آن حرام است) صفت این ماه است که یکی از چهار ماه حرام بوده است.
بررسی اعمال ماه محرم الحرام
مفسران حدس زده اند
با توجه به اینکه ربیع به معنای بهار یا باران و جمادی به معنای سردی یا خشکی و رمضان به
معنای گرما است، پیش از اسلام برای آنکه حج در زمان مناسب واقع شود برای تطبیق ماههای قمری خود با
سال شمسی نوعی کبیسه گیری داشته اند و هر ۲۴ سال یک ماه اضافی به سال می افزودند و سال
های کبیسه ۱۳ ماه می شد و در این سال های کبیسه، صفر الاول یعنی مُحَرََّم را یک ماه به
تاخیر می انداختند و این تاخیر را نسئ می نامیدند.به فرمان خدا (در سوره توبه آیه۳۷ ) از این کار
نهی شدند. اعمال ماه محرم الحرام
گفتنی است که تحریم جنگ در این چهار ماه در صورتی است که جنگ از سوی دشمن بر مسلمانان تحمیل
نشود، اما در صورتی که مسلمانان مورد هجوم قرار گیرند، موظف به دفاع از از خود هستند.تحریم جنگ و خونریزی
در این چهار ماه، دلایل زیادی داشته و دارد، که پایان دادن به جنگ های طولانی و دعوت به صلح
و آرامش، یکی از این دلایل است؛ زیرا هنگامی که جنگجویان، چهار ماه اسلحه را بر زمین بگذارند، مجالی برای
تفکر و اندیشه به وجود میآید واحتمال پایان یافتن دائمی جنگ بسیار افزایش مییابد.
قرآن کریم در آیه ۳۶ سوره توبه صراحتاً به حرمت ماههای حرام حکم داده است.شب و روز اول مُحَرََّم به
عنوان اول سال قمری دارای نماز و آداب خاصی است که در کتاب شریف مفاتیح الجنان بیان شده است.محرم، ماه
حزن و اندوه و عزاداری شیعیان در شهادت حضرت امام حسین علیه السلام است.در ماه محرم بود که وی وارد
سرزمین کربلا شد، و در دهمین روز این ماه معروف به عاشورا به همراه ۷۲ از یاران باوفایش به شهادت
رسیدند.امام زینالعابدین(علیه السلام) نیز، در روز بیست و پنجم همین ماه شهید شد. اعمال ماه محرم الحرام
معرفی اعمال ماه محرم الحرام
حوادث و وقایع فراوانی در ماه مُحَرََّم رخ داده است که در زیر به برخی از آنها اشاره میشود
غزوه ذات الرقاع، فتح خیبر، ازدواج حضرت علی (علیه السلام) با حضرت زهرا(سلام الله علیها) ، حادثه خونین کربلا –
تاسوعا و عاشورا و شهادت امام حسین علیه السلام واسارت خاندان امام به کوفه و شام.همچنین نقل است که به
خلافت رسیدن عثمان، قتل محمد امین برادر مأمون عباسی ، قتل جعفر برمکی و انقراض آل برمک و دولت برامکه
، واقعه هولاکو و معنصم و انقراض دولت بنی عباس در این ماه بوده است. اعمال ماه محرم الحرام
عروج حضرت ادریس علیه السلام به
آسمان ، استجابت دعای حضرت زکریا علیه السلام ، عبور حضرت موسی علیه السلام از دریا و غرق شدن فرعونیان
در نیل ، آزاد شدن حضرت یوسف علیه السلام از زندان (به روایتی بیرون آمدن آن حضرت از چاه آب
آمده است).، حمله اصحاب فیل , نیز به روایتی تغییر قبله از مسجد الاقصی به کعبه از جانب خداوند متعال
در ماه مُحَرََّم رخ داده است.اهل سنت معتقدند که عمر در نخستین روز همین ماه کشته شده است.اهل سنت روزه
گرفتن در تاسوعا و عاشورا را مستحب میدانند، در حالی که ، شیعیان آن را مکروه دانستهاند.در بعضی از کشورهای
اسلامی ، آغاز این ماه که آغاز سال قمری نیز هست جشن گرفته میشود؛ در حالیکه در بعضی کشورهای دیگر
مانند عربستان سعودی با این جشن مخالفت شده و بدعت دانسته میشود.
اعمال شب اول ماه محرم
۱ـ نماز: این شب چند نماز دارد که یکی از آنها به شرح ذیل است:دو رکعت، که در هر رکعت
بعد از حمد یازده مرتبه سوره توحید خوانده شود.در فضیلت این نماز چنین آمده است:«خواندن این نماز و روزه داشتن
روزش موجب امنیّت است و کسی که این عمل را انجام دهد، گویا تمام سال بر کار نیک مداومت داشته
است.»( بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۳۳)۲ـ احیای این شب.( مصباح المتهجد، ص ۷۸۳)۳ـ نیایش و دعا.( بحارالانوار، ج ۹۸، ص
۳۲۴)
روز اول محرم
دو رکعت نماز خوانده شود و پس از آن سه بار دعای زیر قرائت گردد:«اللّهم انت الاله القدیم و
هذه سنهٌ جدیدهٌ فاسئلک فیها العصمه من الشیطان و القوَّه علی هذه النّفس الامّاره بالسُّوء»( بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۳۴)؛
بارالها! تو خدای قدیم و جاودانی و این سال، سال نو است، از تو میخواهم که مرا در این سال
از شیطان حفظ کنی و بر نفس اماره (راهنمایی کننده) به بدی پیروز سازی.
روز دوم محرم
در چنین روزی کاروان امام حسین(علیه السلام) در سال ۶۱ ه.ق وارد سرزمین کربلا شد و با ممانعت لشکر حرّ
مجبور به توقّف در آنجا گردید.( فرهنگ عاشورا، ص ۴۰۶)
روز سوم محرم
از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) نقل شده است:«هر
کس در این روز روزه بگیرد، خداوند دعایش را اجابت کند.» (وسائل الشیعه، ج ۱۰ ص ۴۷۰)در آن روز سپاه
عمر بن سعد وارد کربلا شد.
روز چهارم محرم
بینتیجه بودن مذاکره حضرت سیدالشهداء(علیه السلام)، با عمر بن سعد برای وادار کردن لشکر وی به ترک جنگ و دعوت
او و لشکرش جهت ملحق شدن به سپاه اسلام.
روز هفتم محرم
روزه گرفتن مستحب است.
روز نهم محرم
تاسوعای حسینی، روز محاصره امام حسین(علیه السلام) و اصحابش در سرزمین کربلا توسط سپاه شمر.( وسائل الشیعه، ج ۷، ص
۳۳۹)
اعمال شب عاشورا
۱ـ چند نماز برای این شب در روایات آمده است که یکی از آنها چنین است:چهار
رکعت نماز که در هر رکعت بعد از سوره حمد، ۵۰ بار سوره توحید خوانده میشود.پس از پایان نماز، ۷۰
بار «سبحان الله والحمدالله و لا اله الاّ الله و الله اکبر ولا حول ولا قوه الاّ بالله العلیّ العظیم»
خوانده شود.( وسائل الشیعه، ج ۷، ص۲۹۵)۲ـ احیای این شب کنار قبر امام حسین(علیه السلام).( بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۴۰)۳ـ
دعا و نیایش.(بحارالانوار ، ج ۹۸، ص۳۳۸)
روز عاشورا
۱ـ عزاداری بر امام حسین(علیه السلام) و شهدای کربلا، در این
مورد از امام رضا(علیه السلام) نقل شده است:هر کس کار و کوشش را در این روز، رها کند ، خداوند
خواستههایش را برآورد و هر کس این روز را با حزن و اندوه سپری کند، خداوند قیامت را روز خوشحالی
او قرار دهد.(بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۴۳، حدیث ۵)۲ـ زیارت امام حسین(علیه السلام).( کامل الزیارات، ص ۱۷۴، حدیث ۵ و
۶)۳ـ روزه گرفتن در این روز کراهت دارد؛ ولی بهتر است بدون قصد روزه، تا بعد از نماز عصر از
خوردن و آشامیدن خودداری شود.(وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۳۸، حدیث ۷٫)۴ـ آب دادن به زائران امام حسین(علیه السلام).( کامل
الزیارات، ص ۱۷۴، حدیث ۵٫)۵ـ خواندن سوره توحید هزار مرتبه.( وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۳۹، حدیث ۸٫)۶ـ خواندن زیارت
عاشورا.(کامل الزیارات، ص ۱۷۴٫)۷ـ گفتن هزار بار ذکر «اللّهم العن قتله الحسین(علیه السلام).»( مفاتیح الجنان، ص ۲۹۸٫)
بد نیست بدانید برپایی مجالس عزاداری
و نیز در دهه اول، هر روز امام حسین علیه السلام را با زیارت عاشورا زیارت نماید. و اگر می تواند مراسم عزاداری آن حضرت را در منزل خود با نیتی خالص برپا نماید، باید همین کار را بکند. و اگر نمی تواند، در مساجد یا منازل دوستانش به برپایی این مراسم کمک کرده و این مطلب را از مردم بپوشاند تا به اخلاص نزدیک شده و از خودنمایی دور شود. و هر روز مقداری از اوقات خود را در مکانهای عمومی به عزاداری بپردازد.
مواسات با امام حسین علیه السلام و اهل بیت – رحمت خدا بر آنان باد – نیز باید بخاطر صدمات ظاهری که به آن حضرت وارد شد، باشد. ولی از این مطلب هم نباید غافل شد که صدمات ظاهری که بر آن حضرت علیه السلام وارد شد، در مورد هیچکدام از پیامبران و جانشینان آنان و حتی در مورد هیچ یک از جهانیان شنیده نشده است؛ بخصوص تشنگی حضرت علیه السلام که در احادیث قدسی و غیر قدسی چیزهایی درباره آن آمده است که انسان توان تصور آن را نیز ندارد. همچنین مصیبتهایی مانند شهید شدن اهلبیت و اسارت حرمش، گویا او با محبوبش پیمان بسته بود بخاطر خوشنودی او کشته شدن را با انواع آن از قبیل سر بریدن، کشتن از زیر گلو، کشتن با شکنجه و با گرسنگی و تشنگی و اندوه و غیر اینها، تحمل کند.
نبض سحر ـ حوزه