برابری فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم (ع) و امام حسین(ع)

همانطور که میدانید حرم حضرت عبدالعظیم در ری قرار دارد و ثواب زیارت ایشان با زیارت امام حسین یکی است. ایشان از نوادگان امام حسن می باشد  و زاهد و عابد و مورد اعتماد شیعیان قرار گرفته بودند. عمر ایشان با عزت بوده و تا پنج امام را توانستند درک کنند. قبر ایشان پناه عموم مردم است . نحوه ی زیارت حضرت عبدالعظیم را در پرشین وی ببینید.

زیارت حضرت عبدالعظیم

«برابری فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) و امام حسین(ع) مقید است، به فضای سیاسی ویژه‌ای که پیروان اهل‌بیت(ع) در آنمقطع تاریخی در آن زندگی می‌کردند، در زمانی که اختناق شدیدی جهان اسلام را فرا گرفته بود و جامعه تشیّع در دوران زمامداری افرادی مانند متوکل، مُعتـّز و معتمد عباسی، سخت‌ترین دوران‌های تاریخی خود را سپری می‌کرد».تبار حضرت عبدالعظیم حسنی با چهار واسطه، به سبط اکبر پیامبر خدا(ص) و خاندان وحی می‌رسد.

احمد بن علی نجاشی-که یکی از ارکان علم رجال است- درباره نسب آن بزرگوار می‌نویسد: هنگامی که جنازه او را برای غسل برهنه می‌کردند، در جیب لباس وی نوشته‌ای یافت شد که در آن، نسبش، این گونه ذکر شده بود: من ابوالقاسم، عبدالعظیم‌بن عبدالله‌بن علی‌بن حسن‌بن زید‌بن علی‌بن حسن‌بن علی‌بن ابی‌طالب هستم.[۱]حضرت عبدالعظیم که کنیه‌اش ابوالقاسم و ابوالفتح نیز بوده، در روز پنج‌شنبه چهارم ماه ربیع‌الآخر سال ۱۷۳ هجری قمری، در زمان هارون الرشید در مدینه در خانه جدش حضرت امام حسن مجتبی(ع)متولد شده است.

پس از مدت ۷۹ سال و شش ماه و یازده روز قمری عمر، در روز آدینه پانزدهم شوال المکرم سنه ۲۵۲ هجری قمری، در زمان المعتزّ بالله عباسی به سرای آخرت رحلت کرد.[۲]در ادامه به شرح آیت‌الله محمّد محمّدی ری‌شهری از حکمت برابری زیارت عبدالعظیم(ع) با زیارت سیدالشهدا(ع) که در کتاب «حکمت‌نامه حضرت عبدالعظیم(ع)» آمده است،‌می‌پردازیم:

برای اثبات عظمت علمی حضرت عبدالعظیم(ع) کافی است که بدانیم امام معصوم، مردم را برای حل مشکلات دینی و یافتن پرسش‌های اعتقادی و عملی‌شان به ایشان ارجاع داده است.صاحب بن عَبّاد در رساله‌ای که در شرح حال حضرت عبدالعظیم(ع) نوشته[۳]،

حاجت گرفتن از شاه عبدالعظیم

دلیل برابری فضیلت زیارت شاه عبدالعظیم

در توصیف علمی ایشان آورده است: ابوتراب رویانی روایت کرد که شنیدم ابوحمّاد رازی می‌گفت: خدمت امام هادی(ع) در سامرارسیدم و مسائلی از حلال و حرام از ایشان پرسیدم، امام به پرسش‌های من پاسخ داد و هنگامی که خواستم از ایشان خداحافظی کنم، به من فرمود:

«ای ابوحماد!

هنگامی که چیزی از امور دینی در منطقه‌ات برای تو مشکلشد، از عبدالعظیم بن عبدالله حسنی بپرس و سلام مرا به او برسان».[۴]این تعبیر، به روشنی نشان می‌دهد که حضرت عبدالعظیم(ع) در عصر خود، مجتهد توانمندی بوده که براساس اصول و قواعدی که از اهل‌بیت(ع) در اختیار داشته، می‌توانسته دیدگاه‌های اسلام ناب را در زمینه‌های مختلف اعتقادی و عملی استخراج کند و به پرسش‌های مردم پاسخ گوید.

مهم‌ترین نشانه عظمت معنوی و مقامات باطنی حضرت عبدالعظیم(ع) برابری فضیلت زیارت مزار آن بزرگوار با فضیلت زیارت سیدالشهدا(ع) است.شیخ المحدّثین «صدوق» از محمّدبن یحیی عطّار –که یکی از اهالی ری است– این گونه نقل کرده که خدمت امام هادی(ع) رسیدم، ایشان فرمود:«کجا بودی؟»گفتم: حسین بن علی(ع) را زیارت کردم، امام هادی (ع) فرمود:

«بدان که اگر قبر عبدالعظیم را در شهرخودتان زیارت کنی، مانند کسی هستی که حسین بن علی(ع) را زیارت کرده باشد».[۵]

توضیح این روایت و تبیین عظمت معنوی حضرت شاه عبدالعظیم

باید موضوعات فضیلت زیارت امام حسین(ع) و مقصود از برابری زیارت حضرت عبدالعظیم با زیارت امام حسین(ع)و حکمت آن بررسی شود:الف ـ فضیلت زیارت امام حسین(ع)در احادیث اهل‌بیت(ع)، فضایل، آثار و برکات فراوانی برای زیارت امام حسین(ع) بیان شده است، مانند:

آمرزیده شدن گناهان، دعای فرشتگان، دعای اهل‌بیت(ع) طولانی شدن عمر، افزوده شدن روزی، زدوده شدناندوه، شادی دل، تبدیل شدن بدی‌ها به خوبی‌ها، تبدیل شدن شقاوت به سعادت و برخورداری از حقّ شفاعت، همچنین در شماری از احادیث، فضیلت زیارت امام حسین(ع) بیشتر از حج و حتی طبق برخی از احادیث، ثواب آن، بیش ازهزار حج و هزار عمره است.[۶]

ب ـ مقصود از برابری زیارت حضرت عبدالعظیم با زیارت امام حسین(ع)مسئله این است کهبراساس حدیثِ یاد شده، آیا زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) به طور مطلق می‌تواند جایگزین زیارت امام حسین(ع) شود و یا درشرایط خاصّی، از چنین فضیلتی برخوردار است؟ در یک جمله، آیا برابری زیارت عبدالعظیم(ع) و زیارت امام حسین(ع) مطلق استو یا مقید؟

بی‌تردید، مقصود امام هادی(ع) در حدیث یاد شده، این نیست که از فضایل زیارت امام حسین(ع) بکاهد و یا در بیان فضیلت حضرت عبدالعظیم(ع) مبالغه کند.

بنابراین در پاسخ به سؤالی که مطرح شد، می‌توان گفت: برابری فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) و امام حسین(ع) مقید است، به فضای سیاسی ویژه‌ای که پیروان اهل‌بیت(ع) در آن مقطع تاریخی در آنزندگی می‌کردند، در زمانی که اختناق شدیدی جهان اسلام را فرا گرفته بود و جامعه تشیّع در دوران زمامداری افرادی مانند متوکل، مُعتـّز و معتمد عباسی، سخت‌ترین دوران‌های تاریخی خود را سپری می‌کرد.

در چنین شرایطی، امام هادی(ع) به منظور پیشگیریاز خطرهایی که از طرف حکومت‌های وقت، شیعیان را تهدید می‌کرد، فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) را با زیارت امام حسین(ع) برابر دانسته است.

حکمت برابری زیارت حضرت شاه عبدالعظیم

 حدیث ثواب زیارت شاه عبدالعظیم

به تعبیری روشن‌تر، زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) برای کسانی که آمادگی خطرپذیری برای زیارت امام حسین(ع) را داشته، پاداشی معادل زیارت آن حضرت دارد و حرم حضرت عبدالعظیم(ع) شعبه‌ای از حرم سیدالشهدا(ع) است و این خود، فضیلتی بزرگ و حاکی از جایگاه بلند عبدالعظیم در نزد اهل‌بیت(ع) و عظمت معنوی ایشان است.ج ـ حکمت برابری زیارت حضرتعبدالعظیم(ع) با زیارت سیدالشهدا(ع)برابری فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم با زیارت سالار شهیدان ـ هر چند در شرایط ویژه – بی‌تردیدبدون حکمت نیست، شاید نتوان به حکمت آن پی برد؛ لیکن راز و رمز این فضیلت بزرگ را باید درشخصیت علمی، عملی و جهادی آن بزرگوار، جستجو کرد.در میان امام‌زادگان، شخصیت‌های بزرگی وجود دارند؛

اما درباره هیچ یک ازآنها نقل نشده و حداقل به ما نرسیده که زیارتش با زیارت سیدالشهدا برابری کند، بنابراین حضرت عبدالعظیم(ع) باید ازخصوصیات و مقامی برخوردار باشد که از مرقد مطهرش نور حرم حسینی ساطع شود و شمیم دل‌انگیز سیدالشهدا از آناستشمام شود.احادیث دیگری نیز در فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) نقل شده‌است، مانند آنچه از شهید ثانی در تعلیقه خلاصه الأقوالعلامه حلّی از امام رضا(ع) نقل شده که فرمود: «هر کس قبر عبدالعظیم را زیارت کند، بر خدا لازم می‌شودکه او را داخل بهشت کند».[۷]

نگار