احکام شرعی درباره اجحاف در معامله

امروز می خواهیم احکام شرعی مربوط به یکی از معضلات روز کشور را بررسی کنیم. گرانی های اخیر در جامعه تقریبا بی سابقه بوده است و بسیاری از کسبه نگران از دست دادن سرمایه خود هستند و از طرفی نگران رعایت حلال بودن مالی که به دست می آوردند.بررسی این موضوع که اجحاف در معامله به چه معنا است و حکم آن چیست را در پرشین وی بخوانید

آشنایی با معنای اجحاف در معامله

منظور از اجحاف در معامله و پرهیز از آن چیست؟ مثلاً اگر کالایی را یک میلیون بخریم و پنج میلیون بفروشیم، آیا اجحاف کرده‌ایم؟

پاسخ اجمالی

اجحاف در معامله و قیمت فروش، به این معنا است که کالا آن‌قدر گران‌تر از قیمت بازار فروخته شود که در نظر عرف،
ظلم به خریدار محسوب شود و این کار جایز نیست. در همین راستا، اجحاف نوعی ظلم و گناه است،

اما گران‌فروشی اگر به حد اجحاف نرسد گناه نیست، با این وجود شایسته است فروشنده، انصاف را رعایت نموده,
و فقط به اندازه نیاز زندگیش از مشتری سود دریافت نماید.

معنای اجحاف در معامله

ضمائم:

پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

اجحاف یک نوع ظلم محسوب می‌شود. سود گرفتن حدّ معیّنى ندارد، بنابر این تا وقتى که به حدّ اجحاف
نرسیده و بر خلاف مقرّرات دولت هم نباشد، اشکال ندارد، ولى افضل بلکه مستحب آن است
که فروشنده به آن مقدار سودى که هزینه‌هایش را‌ ‌تأمین مى‌کند، اکتفا نماید.

ظلم بودن اجحاف در معامله

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

مقدار سود شرعاً نسبت مشخصی ندارد اما بهتر است مراعات انصاف بشود و از مؤمن بیش از مقدار نیاز، سود گرفته نشود.

حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی):

فروش به قیمت روز گرانفروشی نیست و اشکالی ندارد. هر چند که مکروه است انسان بیش
از مقداری که به آن نیاز دارد از برادر مؤمن خود سود بگیرد.

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

معامله باید با انصاف باشد و تشخیص آن با عرف است.

حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):

۱٫ اجحاف در معامله آن است که جنس را به قدری گران یا ارزان بفروشد که عرف – علی رغم ملاحظه تمام
عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعیِ دخیل در شکل گیری قیمت کالا – فروختن آن کالا را به آن قیمت،
ظالمانه و نوعی فشار شدید و غیر قابل تحمل بر خریدار یا فروشنده بداند.

۲٫ اجحاف در معامله، جایز نیست.
۳٫ ممکن است در برخی موارد با دخالت عواملی،[۲] قیمت بازار به گونه‌ای شکل بگیرد که طبق
آنچه گفته شد، در حد اجحاف باشد. در این فرض فروختن یک کالا به قیمت بازار برای کسی
که در شکل‌گیری این قیمت دخیل بوده است، اجحاف محسوب می‌شود و جایز نیست، اما برای کسی که دخالتی نداشته، جایز است.

بررسی حلال بودن معاملات در شرایط امروز

در حال حاضر مرسوم است که اشخاص برای فروش کالاهایشان قیمت روز را می‌گیرند
در حالی که آن کالاها قبلا با قیمت کم‌تری خریداری شده‌اند. و افزایش قیمت‌ها در بازار بدون توجه
به قیمت قبلی خرید اعمال می‌شود. فروشندگان سودشان را با توجه به قیمت روز تعیین می‌‎کنند.
لطفا نظر مبارک را در خصوص موارد ذیل بیان فرمائید:

۱- آیا برای افزایش قیمت و تعیین سود حد و مرزی وجود دارد؟

۲- آیا در صحت بیع عدم اجحاف شرط است یا خیر؟

۳- در صورتی‌که عدم اجحاف در صحت بیع و معامله شرط است، این اجحاف را چگونه می‌توان مشخص کرد؟

۴- آیا صحیح است که کالای خریداری شده با قیمت پائین را بعدا با قیمت بیش‌تر بفروشند؟

۵- آیا وقتی خریدار برای تهیه‌ی کالا یا خدماتی مجبور به خرید است و قلبا راضی به قیمت این خرید نیست
و این را هم به فروشنده می‌گوید آیا این معامله صحیح و مال تحصیل شده حلال است؟

پاسخ علما برای گران فروختن اجناس در شرایط امروز کشور :

از لحاظ شرعی اگر فردی مال خود را به قیمت زیادی بفروشد معامله باطل نیست و در شرع ما حد مشخصی برای,
سود ذکر نشده است اما میزان آن را به عهده عرف گذاشته است,

و هر مقدار را که عرف عموم مردم قبول کند منصفانه است و عدم اجحاف شرط صحت معامله نیست اما موجب,
از بین رفتن برکت مال می‌شود و خداوند عنایت خود را برمی دارد و بای دمالی را که به قیمت کم‌تر ,
خریداری شده با سود معقول بفروشند و اگر قرار است بیش‌تر سود بگیرد,

به حدی نباشد که نسبت به قیمت خرید قبلی تفاوت فاحش کند ولی اگر کسی آن را بخرد و فلبا از این قیمت,
راضی نباشد معامله باطل نیست.

اسلام کوءست ـ راسخون