چرا تسبیح ۱۰۱ دانه دارد ؟ تعداد دانه های تسبیح کوچک و تسبیح حضرت زهرا

تسبیح یکی از المان ها و وسایل و در واقع نماد در اسلام است. بسیاری از کسانی که از تسبیح به عنوان ذکر شمار استفاده می کنند از تسبیح های با تعداد دانه های یکصد و یک عددی استفاده می کنند. تعداد دانههای تسبیح به طور کلی متنوع است و بسته به نوع و هدف استفاده، میتواند متفاوت باشد. بررسی تعداد دانه های تسبیح و پاسخ به سوال تعداد دانه های تسبیح چند عدد است ؟ در طول تاریخ را در پرشین وی بخوانید.
تعداد دانه های تسبیح
تعداد دانه های تسبیح چند تاست ؟ آنچه از روایات استفاده میشود این است که در زمان ائمه(ع) تسبیح ۳۴ دانه و ۳۳ دانه وجود داشته است اما باید دید بر چه مبنایی دانههای تسبیح ۱۰۱ عدد است؟
۱.«وَ رَوَى عُبَیْدُ اللَّهِ بْنُ عَلِیٍّ الْحَلَبِیُّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ لَا یَخْلُو الْمُؤْمِنُ مِنْ خَمْسَهٍ مِسْوَاکٍ وَ مُشْطٍ وَ سَجَّادَهٍ وَ مِسْبَحَهٍ فِیهَا أَرْبَعٌ وَ ثَلَاثُونَ حَبَّهً وَ خَاتَمِ عَقِیقٍ»
امام موسی بن جعفر(ع) فرمود: مؤمن از پنج چیز بینیاز نیست؛
- مسواک
- شانه
- سجاده
- تسبیح ۳۴ دانه
- انگشتر عقیق
تعداد دانه های تسبیح۲.«قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى (ع) لَا تَسْتَغْنِی شِیعَتُنَا عَنْ أَرْبَعٍ خُمْرَهٍ یُصَلِّی عَلَیْهَا وَ خَاتَمٍ یَتَخَتَّمُ بِهِ وَ سِوَاکٍ یَسْتَاکُ بِهِ وَ سُبْحَهٍ مِنْ طِینِ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ ع فِیهَا ثَلَاثٌ وَ ثَلَاثُونَ حَبَّهً مَتَى قَلَبَهَا ذَاکِراً لِلَّهِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ حَبَّهٍ أَرْبَعِینَ حَسَنَهً وَ إِذَا قَلَبَهَا سَاهِیاً یَعْبَثُ بِهَا کَتَبَ اللَّهُ لَهُ عِشْرِینَ حَسَنَه.
حدیث امام کاظم درباره تسبیح
امام کاظم (ع) فرموده است: شیعیان ما از چهار چیز بى نیاز نیستند :
- حصیرى که بر آن نماز بگزارند
- انگشترى که در دست کنند
- مسواکى که با آن مسواک کنند
- تسبیح از تربت سید الشهداء(ع) که داراى ۳۳ دانه باشد ، هرگاه با آن ذکر بگویند خداوند برایشان در قبال هر دانه آن چهار حسنه مى نویسد و هر گاه بدون اینکه ذکر بگویند، با آن تسبیح بازى کنند، خداوند براى آنان ۲۰ حسنه مینویسد.
اما بالاخره دانه تسبیح چند عدد است ؟ ۳۳ دانه یا ۳۴ دانه بله این دو روایت ذکر شده در بالا با هم منافاتی ندارند؛ و اگر جایی ۳۴ دانه گفته شده به این جهت بوده که مهره بزرگ رشته تسبیح را که بالای همه مهرهها است، به حساب آوردهاند و آنجایی که ۳۳ دانه ذکر شده ، این مهره به حساب نیامده است.
محمدتقی مجلسی(پدر علامه مجلسی) در اینباره مینویسد: « سى و سه دانه اصل و یکى بر فوق همه و این تسبیح مولاه و واجب الاطاعه و المحبه ما فاطمه زهرا (صلوات اللَّه علیها) است؛ چون حمزه شهید شد آن حضرت از خاک قبر حمزه این تسبیح را ساختند و بعد از هر نمازى به آن تسبیح می کردند.
آنچه اکنون مرسوم است، تسبیحی است که سه ردیف ۳۳ دانهای در آن وجود داشته و یک سر تسبیح و دو حد فاصل نیز در آن وجود دارد.
تسبیح چیست؟
تَسْبیح (به عربی : مِسْبَحه یا سُبْحَه) مهرههایی به نخ یا رشته کشیده شده که برای به خاطر سپردن شماره اذکار به کار میرود . در بسیاری از ادیان جهان ، از تسبیح برای شمارش اذکار استفاده میشود.
به اعتقاد شیعیان، حضرت زهرا(س) از نخستین کسانی بود که در اسلام از تسبیح استفاده کرد. نزد شیعیان تسبیح تربت امام حسین(ع) ارزش معنوی بالایی دارد. از مشهورترین کاربردهای تسبیح نزد شیعیان قرائت تسبیحات حضرت زهرا(س) پس از نماز است . به کار بردن تسبیح در استخاره از دیگر موارد استفاده از این شیءاست.
رنگ، اندازه و جنس دانههای تسبیح متنوع است و یکی از سوغات اماکن مقدس نیز به شمار میآید.
تعداد دانه های تسبیح حضرت زهرا
تعداد دانههای تسبیح حضرت زهرا (سلاماللهعلیها) به طور مشخص شامل ۳۴ مرتبه “الله اکبر”، ۳۳ مرتبه “الحمدلله” و ۳۳ مرتبه “سبحان الله” است. این تسبیحات از سوی پیامبر اسلام (ص) به حضرت زهرا (س) آموزش داده شده و به عنوان یکی از مهمترین اذکار پس از نمازهای واجب شناخته میشود.
جزئیات تسبیحات حضرت زهرا و ترتیب اذکار تسبیح حضرت زهرا :
- ۳۴ بار “الله اکبر”
- ۳۳ بار “الحمدلله”
- ۳۳ بار “سبحان الله”
این تسبیحات به دلیل ثواب و اهمیت بالایی که دارند، در منابع اسلامی به عنوان ذکر کثیر و یاد خداوند توصیه شدهاند. همچنین، گفته میشود که این تسبیحات در میزان عمل، معادل هزار ذکر محسوب میشوند و همچنین گفته شده تسبیح حضرت زهرا ، برکت و رحمت خداوند را جلب میکنند.
ماجرای تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها
ماجرای تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها از زبان حجت الاسلام محسن قرائتی
چه تفاوتهایی بین تسبیحهای ۳۴ دانهای و ۱۰۰ دانهای وجود دارد ؟
تسبیحهای ۳۴ دانهای و ۱۰۰ دانهای از نظر ساختار، کاربرد و ویژگیهای خاص خود تفاوتهای قابل توجهی دارند:
تعداد و ساختار دانههای هر یک از این دو تسبیح
- تسبیح ۳۴ دانهای: این نوع تسبیح معمولاً به عنوان تسبیح اصلی در نظر گرفته میشود و برای شمارش اذکار “سبحان الله” استفاده میشود. دانههای آن به طور مستقیم به یکدیگر متصل هستند و هیچ تقسیمبندی خاصی ندارد.
- تسبیح ۱۰۰ دانهای: این تسبیح شامل سه بخش است: دو قسمت با ۳۳ دانه و یک قسمت میانی با ۳۴ دانه. این ساختار به کمک دو مهره کوچک (عدسک) ایجاد میشود که تسبیح را به سه بخش تقسیم میکند. این نوع تسبیح برای شمارش اذکار مختلف مانند حمد، تسبیح و تکبیر طراحی شده است.
کاربرد و معنای مذهبی هر یک از این دو تسبیح
- تسبیح ۳۴ دانهای: بیشتر برای ذکر “سبحان الله” استفاده میشود و به عنوان یک ابزار معنوی اصلی در دست مسلمانان قرار دارد.
- تسبیح ۱۰۰ دانهای: این تسبیح به دلیل وجود تقسیمبندیها، برای اذکار مختلف مناسب است و معمولاً در مراسمات مذهبی و دعاها مورد استفاده قرار میگیرد. این ساختار به کاربر اجازه میدهد تا اذکار را به راحتی شمارش کند.
جنس و طراحی
هر دو نوع تسبیح میتوانند از مواد مختلفی مانند چوب، سنگهای قیمتی یا خاکهای متبرک ساخته شوند. اما تسبیح ۳۴ دانهای معمولاً از خاک قبرهای اماکن متبرکه تهیه میشود، در حالی که تسبیح ۱۰۰ دانهای نیز ممکن است از همین مواد ساخته شود اما طراحی پیچیدهتری دارد .
خاستگاه تسبیح برای نخستین بار کجا بوده ؟
خاستگاه تسبیح را آسیا دانستهاند، اما بهروشنی مشخص نیست که مردم کدام سرزمین آسیایی مبتکر آن بودهاند. تسبیح به ظاهر در بسیاری از تمدنهای کهن به عنوان ابزار ثبت اعداد ، روزها و… کاربرد داشته است. در چین باستان مردم رشتههایی نخ با گرههای مختلف به کار میبردند و زنان افریقای مرکزی روزها و ماههای بارداری خویش را با گره زدن به رشتهای نخ محاسبه میکردند.
در بسیاری از جامعههای کهن مانند یونان، روم، مصر و هند از تسبیح برای پاسداشت روزهای جشن و آیینها ، یا از آن همچون طلسم و تعویذ و وسیلۀ تفأل و تزیین، یا نشانۀ ورود به مرحلهای خاص در آیین تشرف، استفاده میکردند. با گذشت زمان و تحول و پیشرفت فرهنگ، کاربریهای ابزاری تسبیح در جامعهها محدودتر شد و بیشتر جنبۀ دینی و کاربری مذهبی یافت.
انواع تسبیح بر اساس تعداد دانهها
در زیر به برخی از رایجترین انواع تسبیح و تعداد دانههای آنها اشاره شده است:
- تسبیح ۲۵ دانهای: به این تسبیح “چهار یکه” نیز گفته میشود و بیشتر جنبه تفننی دارد. دانههای آن معمولاً از کائوچو یا چوبهای سخت ساخته میشوند.
- تسبیح ۳۴ دانهای: این نوع تسبیح به عنوان تسبیح اصلی شناخته میشود و برای شمارش “سبحان الله” استفاده میشود. دانههای آن معمولاً از خاک قبرهای اماکن متبرکه تهیه میشوند.
- تسبیح ۱۰۰ دانهای: این تسبیح شامل دو قسمت ۳۳ دانهای در دو طرف و یک قسمت ۳۴ دانهای در وسط است. این نوع تسبیح برای شمارش اذکار مختلف مانند حمد، سبحان الله و تکبیر استفاده میشود.
- تسبیح ۱۰۰۰ دانهای: معروف به “تسبیح ذکر”، که به ویژه در مراسمهای خاص و توسط دراویش استفاده میشود. این تسبیح برای شمارش اذکار در مراسم خاکسپاری کاربرد دارد.
- تسبیح ۱۰۱ دانهای: این نوع تسبیح شامل سه ردیف ۳۳ دانهای و یک مهره بزرگ (شیخک) است که به عنوان شمارش اصلی استفاده میشود. این طراحی به گونهای است که به راحتی شمارش اذکار را تسهیل کند.
این تنوع در تعداد دانهها نشاندهنده کاربردهای مختلف تسبیح در فرهنگهای مذهبی و معنوی است.
ویژگیهای تسبیح کهربا
تسبیحهای کهربا به دلیل ویژگیهای خاص خود، محبوبیت زیادی دارند. این ویژگیها باعث شدهاند تا تسبیحهای کهربا نه تنها از نظر زیبایی بلکه از نظر معنوی و درمانی نیز مورد توجه قرار گیرند . در زیر به برخی از این ویژگیها اشاره میشود :
- جنس و ساختار: کهربا در واقع یک رزین فسیل شده است که از درختان کاج به دست میآید. این ماده طبیعی دارای سختی ۲ تا ۲.۵ در مقیاس موس است و به همین دلیل نرم و آسیبپذیر است.
- رنگ و شفافیت: تسبیحهای کهربا معمولاً در رنگهای مختلفی از زرد تا قهوهای و حتی سیاه موجود هستند. شفافیت آنها نیز میتواند از شفاف تا نیمه شفاف متغیر باشد. نمونههای شفاف کهربا به دلیل وجود حبابها و اجزای دیگر در آن، کمیابتر و ارزشمندترند.
- وزن مخصوص: وزن مخصوص کهربا بین ۱.۰۵ تا ۱.۱۰ است، که باعث میشود این ماده در آب شناور شود. این ویژگی به تشخیص کهربای اصل از نمونههای مصنوعی کمک میکند.
- خواص درمانی: کهربا به عنوان یک سنگ درمانی شناخته میشود و خواص متعددی مانند تسکین درد، تقویت سیستم ایمنی، کاهش استرس و اضطراب، و افزایش انرژی را داراست.
- خاصیت الکتریسیته ساکن: یکی از ویژگیهای جالب کهربا، خاصیت الکتریسیته ساکن آن است که باعث جذب اجسام کوچک مانند کاغذ میشود.
- وجود حشرات: تسبیحهایی که حشرات یا بقایای گیاهی را در خود دارند، جذابیت بیشتری دارند و معمولاً قیمت بالاتری نیز دارند .