احکام شرعی مربوط به احتکار چیست؟

وقتی در بازار مسلمین برخی افراد سودجو به دنبال آن باشند که با ذخیره کردن کالایی موجبات کمبود ان را در بازار فراهم آورند و باعث گرانی آن شوند احکام شرعی آن چیست؟ تعریف احتکار و حکم شرعی احتکار را در ادامه برای شما آورده ایم. برای اشنایی بیشتر با این گناه اقتصادی با ما همراه باشید.

حکم شرعی احتکار

احتکار,محتکر,احتکار چیست احتکار به معنای جمع آوری و نگهداری طعام به امید گران شدنش است

احتکار از مادۀ «حکر» است، و حکر به معنای ذخیره کردن طعام به امید و انتظار چیزی است.
به کسی که این عمل را انجام می دهد «محتکر» گفته می‌شود. به نظر برخی از لغت‌شناسان،
احتکار به معنای جمع آوری و نگهداری طعام و آنچه که خورده می‌شود(ارزاق)، به امید گران شدنش؛ است.

معنی احتکار چیست؟

احتکار عبارت است از کاهش دادن یا متوقف کردن جریان توزیع کالا توسط همه یا برخی از فروشندگان
به طور موقت. این اقدام فروشندگان با توجه به وضع بازار و به خصوص تقاضای تحریک شده خریداران
به منظور بالابردن قیمت و درآمد حاصل از افزایش قیمت کالا صورت می گیرد.

حکم شرعی احتکار در قرآن چیست؟

شرایط احتکار چیست؟

ملاک برای احتکار دو چیز است:

الف) نیاز مردم به کالای احتکار شده.

ب) اینکه فروشنده و عرضه کننده دیگری نباشد که مردم بتوانند از او کالای خود را تهیه کنند
که در اصطلاح فقهی به آن شرط عدم باذل طعام گفته می شود.

ج) شرط زمانی و مکانی:

چون در برخی روایات، مدت احتکار را برای زمانی که کالای فراوان است چهل روز و برای زمانی که
سختی و قحطی است سه روز قرار داده اند، برخی گمان کرده اند کمتر از آن محسوب نمی شود.

فقها بسیاری از جمله شیخ مفید، علامه حلی و محقق حلی این نظر را نپذیرفته اند و معتقدند
که احتکار حد و اندازه ای ندارد و در هر زمان که نیاز مردم به طعام [قوت] وجود داشته باشد،
احتکار نیز وجود دارد چه قبل از چهل روز (در هنگامی که کالا فراوان باشد) و چه قبل از سه روز (زمان کمبود کالا).

د) مالک شدن کالا از راه خریدن آن:

یکی دیگر از شرایطی که برای تحقق احتکار بیان شده (روایت حلبی از امام صادق علیه السلام) این است
که: شخص کالا را خریده و انبار کرده باشد. بنابراین اگر کسی از راه کشاورزی یا هدیه گرفتن
از دیگران و یا راههای دیگر ـ غیر از خریدن ـ مالک آذوقه شود و آن را انبار کند به آن احتکار نمی گویند.
بعضی از فقیهان شیعه همچون محقق کرکی و علامه حلی نیز این نظریه را پذیرفته اند.

حکم شرعی احتکار از نظر دین اسلام

به طور مسلم، احتکار در شرع مقدس نهی شده است. عدۀ زیادی از فقها نیز حکم به تحریم آن داده‌اند،
اگرچه برخی دیگر، دلایل حرمت را کافی ندانسته و حکم به کراهت داده‌اند. اما در هر صورت
برخی از مجازات‌ های محتکر (مانند به فروش گذاشتن اموال احتکار شده) مورد اجماع علما است.

بررسی حکم شرعی احتکار در روایات

احتکار در قرآن:

در قرآن مجید به طور صریح و مکرربه کم فروشی اشاره شده و به شدت تقبیح گردیده است
و بالاتر از آن قرآن کریم کم‌فروشی را موجب ویران شدن شهر و نابود شدن قوم آن معرفی کرده است .

و در شش سوره از ۱۱۴ سوره قرآن کم فروشی مورد مذمت قرار گرفته است،
سوره مطففین که این سوره مبارکه که به نام کم فروشان معرفی شده است:
ویل للمطففین الذین اذا اکتالوا علی الناس یستوفون . و اذا کالو هم او وزنو هم یخسرون.

وای به حال کم فروشان آنان که وقتی چیزی را با پیمانه یا وزن از مردم تحویل می گیرند
کاملاً حق خود را استیفاء می کنند ولی وقتی چیزی را تحویل مردم می دهند در پیمانه و وزن
کمتر می دهند. آیا آنها عقیده ندارند که بعد از مرگ زنده خواهند شدو به روز بزرگ رستاخیز
ایمان ندارند. روزی که تمام مردم در پیشگاه خداوند برای تعیین سرنوشت خود می ایستند .

سوره اسراء : واوفوا الکیل اذا کلتم و زنوا بالقسطاس المستقیم . ذلک خیر و احسن تأویلاً .

جنس را با پیمانه کامل و وزن درست تحویل بدهید. که این کار خوب می باشد و عاقبت بهتری
برای شما دربردارد. در این سوره مبارکه که قبل از اشاره به موضوع پیمانه و وزن صحیح به
زنا و قتل نفس و تعدی به مال یتیمان اشاره شده است و کم فروشی در ردیف این گناهها قرار گرفته است.

حکم شرعی احتکار در قرآن

سوره رحمن : والسماء رفعها و وضع المیزان . الا تطغوافی المیزان . واقیموا الوزن بالقسط ولاتخسروا المیزان .

آسمان را خداوند برافراشت و میزان عدل را برقرار کرد. تا در آنچه وزن می کنند تجاوز و تعدی روا ندارید
و هرگاه چیزی را وزن می کنید عدالت و صحت ترازو را رعایت کنید و آنچه را وزن می کنید کم ندهید

سوره انعام : واوفوا الکیل و المیزان بالقسط ( پیمانه را تمام و وزن را درست و عادلانه تحویل بدهید )
در این سوره مبارکه خداوند متعال آنچه را بر بندگان خود حرام کرده است برمی شمرد : خودداری
از شرک ، و احسان به والدین ، و خودداری از کشتن اولاد خود از ترس فقر و تنگدستی ،
و خودداری از فحشاء ظاهر و باطن ، و قتل نفس ، وخودداری از تجاوز و دست درازی
به مال یتیم، و در آخر صحت پیمانه و وزن و خودداری از کم فروشی است.

سوره اعراف: که در این سوره شریفه خداوند خطاب به قوم شعیب اهالی شهر مدین می فرماید :
پیمانه و وزن را تمام و کمال تحویل بدهید و در مال مردم نقصان روا مدارید و در پهنه زمین
پس از آنکه صلاح و اصلاح برقرار شد فساد را منتشر نکنید و این امر برای شما بهتر است اگر ایمان داشته باشید.

باشگاه خبرنگاران جوان ـ ویکی پرسش