جمعه, ۱۰ فروردین , ۱۴۰۳
درخواست تبلیغات

خداوند شما را برای این گناه بازخواست می کند

اشتراک:
احکام و مسائل شرعی
حق الناس آنکه اگر خدا از حق محض خود بگذرد از لطف اوست، اما در مورد حق الناس پای دیگری در میان است و اگر او نگذرد، بدون احقاق حق عدالت اجرا نشده است. حق الناس «حق الناس» یکى از عالی ترین مفاهیم حقوقى در اسلام است.هر چیز که حقى از مردم در آن باشد، […]

حق الناس

آنکه اگر خدا از حق محض خود بگذرد از لطف اوست، اما در مورد حق الناس پای دیگری در میان است و اگر او نگذرد، بدون احقاق حق عدالت اجرا نشده است.

حق الناس

«حق الناس» یکى از عالی ترین مفاهیم حقوقى در اسلام است.هر چیز که حقى از مردم در آن باشد، در
حیطه ی حق الناس قرار مى گیرد.تأکید اسلام بر رعایت حق الناس آن چنان است که اگر گناه کاری از
گناهان پیشین خود به درگاه الهى توبه کند، تا زمانى که حقوق ضایع کرده ی مردم را ادا نکند، توبه
اش پذیرفته نمی شود؛ یعنى خداوند حق خود را در کوتاهی ها و تقصیرها در شرایطى که نشانه هاى ندامت
واقعى در فرد آشکار شود، می بخشد، اما حق مردم را نخواهد بخشید، مگر این که در حد امکان در
صدد جبران و جلب رضایت آنان باشد.

اهمیت ادای حق الناس در روایات ما بسیار مشهود است از جمله: امام باقر (علیه السلام) می فرماید: «ظلم سه
گونه است: ظلمی که خدا از آن نمی گذرد، ظلمی که خداى از آن درگذرد و ظلمی که از آن
بازخواست نماید؛ و امّا ظلمی که خداى از آن نگذرد شرک به خدا است و ظلمی که خداى از آن
درگذرد ستم ورزى شخص بر خود است در آنچه میان خود و خدا است و ظلمی که خداوند از آن
بازخواست کند، ستم در حقوق میان بندگان است».(تحف العقول عن آل الرسول صلى الله علیه و آله، ص ۲۹۳)

یا
این روایت که امام صادق علیه السلام فرموده اند: «اوّلین قطره خون شهید که روى زمین می چکد کفّاره ی
گناهان او است، مگر بدهى که به مردم دارد، و آن را جز أداء به صاحبش کفّاره اى نیست».(شیخ صدوق،
من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۱۸۳)

طرح یک سوال: با عنایت به این که تنها چیزی که خداوند از آن نمی گذرد حق الناس است، آیا می شود حق الله را رعایت نکرد و مؤمن بود؟

امام باقر (علیه السلام) می فرماید: «ظلم سه گونه است: ظلمی که
خدا از آن نمی گذرد، ظلمی که خداى از آن درگذرد و ظلمی که از آن بازخواست نماید؛ و امّا
ظلمی که خداى از آن نگذرد شرک به خدا است و ظلمی که خداى از آن درگذرد ستم ورزى شخص
بر خود است در آنچه میان خود و خدا است و ظلمی که خداوند از آن بازخواست کند، ستم در
حقوق میان بندگان است»

توجّه به حق الناس از مهمترین دستورهای اسلامی است و طولانی ترین آیه قرآن [۱] درباره
حق الناس است، در بسیاری از ابواب فقه، سخن از حق الناس است.در نماز تأکید بر آن است که لباس
و مکان نماز گزار غصبی نباشد.در معامله و کسب، سخن از رضایت طرفین است.به طور کلی در حق الناس، مال
و جان و عرض مسلمانان حرمت خاصّی دارد و اگر تضییع شود، تنها با ندامت و پشیمانی جبران نمی شود.امیر
المؤمنین یکی از شرایط توبه را ادای حقوق مردم ذکر نموده است.[۲]

اگر کسی از راه حرام، مالی به دست
آورده، باید برگرداند و اگر آبروی کسی را برده، باید حلالیّت بطلبد.خداوند متعال به خاطر مصالح و حساسیّت هایی که
در مورد حق النّاس وجود دارد، سخت گیری زیادی نشان داده است؛ لذا باید سعی کنیم، در طول زندگی حقّی
از حقوق مردم را ضایع نکنیم و اگر چنین کاری انجام دادیم تا فرصت باقی است، حلالیّت بطلبیم.چرا که در
آخرت، محلی برای عفو و بخشش در مورد حق النّاس وجود ندارد.

از سویی دیگر همه واجبات و محرّمات به نحوی حقوق الهی اند و یقیناً خدای متعال، به هیچ وجه راضی
به ضایع شدن حقّ خود نیست؛ چرا که حقوق الهی، بر مبنای مصالح و مفاسدی است که انسان را در
راستای رسیدن به کمال حقیقی و سعادت واقعی رهنمون می سازد.اما این که در تعالیم و آموزه های دینی ما،
نسبت به حقّ الناس، حسّاسیت بیشتری نشان داده است؛ بخاطر این است که در حقّ النّاس سر و کار ما،
با انسان هاست، انسان هایی که خود گرفتار وضع خویشند، ولی در حق الله سر و کار انسان ها، با
خدای تبارک و تعالی است که ارحم الراحمین است و لذا طمع و امید به عفو و بخشش فزونی می
یابد، ولی این رجاء و امید به عفو و بخشش نباید انسان را گستاخ کند که حقوق الهی را زیر
پا بگذارد.

در قرآن کریم و آیات و روایات ما، تا حدود زیادی به نشانه ها و خصائص و صفات مؤمنین اشاره
شده است و ما در این مثال یکی از آیات قرآن را شاهد می آوریم که به صراحت یکی از
نشانه ها و صفات مؤمنین را حافظان حدود و مرزهای الهی بر شمرده اند و یقیناً کسی که حقوق الهی
را زیر پا بگذارد و حدّ و مرزهای الهی را رعایت نکند، مؤمن واقعی نخواهد بود، مگر این که توبه
و انابه کند و به حرم امن الهی بازگردد و از گذشته خود پشیمان گردد.

خداوند متعال در سوره مبارکه توبه، مؤمنان را که فروشندگان جان و مال به خدا هستند، با نُه صفت بارز
معرفّی می کند:«التّائبون العابدون الحامدونَ السّائحون الراکعون الساجدون الآمرون باالمعروفِ و الناهون عن المنکر و الحافظون لحدود الله و بشّر
المؤمنین.»[۳]

در حق الناس، مال و جان و عرض مسلمانان حرمت خاصّی دارد و اگر تضییع شود، تنها با ندامت
و پشیمانی جبران نمی شود

(مؤمنان) توبه کنندگان و عبادت کاران و سپاس گویان و سیاحت کنندگان و رکوع کنندگان
و سجده آوران و آمران به معروف و نهی کنندگان از منکر و حافظان حدود (و مرزهای) الهی اند و
بشارت بده به (این چنین) مؤمنان.»چنان که در پایان این آیه شریفه شاهد هستید، یکی از صفات بارز مؤمنان «حافظان
حدود و مرزهای الهی» است.که طبیعتاً کسی که حقوق الهی را رعایت نمی کند، با توجه به این آیه، نمی
تواند مؤمن حقیقی و واقعی تلقّی شود.هر چند که همیشه و همواره در توبه برای همه انسان ها باز است،
که از گذشته خویش توبه کنند و رو به سوی معبود بیاورند.

به عنوان مثال یکی از حقوق الهی که بر ما مسلمانها واجب است، انجام دادن فریضه نماز است که در
بین آیات و روایات تأکید زیادی بر این تکلیف عظیم الهی شده است.به نحوی که ایمان و کفر دائر مدار
خواندن و یا ترک نماز شده است.رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می فرمایند: «بین الایمان و الکفر
ترکُ الصلوه »[۴] مرز میان ایمان و کفر ترک نماز است.و با این حال چگونه می شود کسی که حقوق
الهی را زیر پا می گذارد، مؤمن خواند.

 پی نوشت ها

:

[۱].بقره/۲۸۲٫[۲].
نهج البلاغه، حکمت۴۱۷٫[۳].
توبه/ ۱۱۲٫[۴].
محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۵، ص ۴۰۲٫

تبیان

گردآوری:
برچسب ها: ,
اخبار مرتبط:
فیلم پرشین وی
آرون گروپ
آرون گروپس