عمل خالص یعنی این!!
نشان خلوص عمل آن است که انسان توقع نداشته باشد که دیگران او را بر این عمل بستایند.
امام صادق(علیه السلام): العَمَلُ الخالِصُ الَّذی لاتُریدُ أَن یحمَدَک عَلَیهِ أَحَدٌ إِلاّ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ.[۱] عمل خالص آن است
که نخواهی جز خدا کسی تو را بر آن بستاید.
و از این خالصتر آن است که یک پارچه انجام عمل را به لطف و عنایت خدا استناد دهد و شکرگزار
توفیق الهی باشد و از این خالصتر آن است که منتی بر خدا هم نگذارد و توقعی از او نداشته
باشد.درجات خلوص نیت مستقیماً به درجات معرفت ما از خدا بستگی دارد.از سوی دیگر درجات معرفت نیز با تلاش در
تطهیر نیت بالا می رود.
…
اصلاح نیت، نیاز به تمرین و تلاش دارد و بدون «توجه»، حاصل نمیشود بزرگان و عارفان از کیمیای اخلاص اندوخته
فراوانی از ارزش و معرفت و معنویت برای خود گرد آوردهاند.حضرت آیهاللَّه بهجت پیش از آغاز درس خود لحظاتی به
ذکر و توجه میپرداختند و در هیچ شرایطی این برنامه را ترک نمیکنند.در سیره امام راحل نیز همین تقید بیان
شده است.این برنامه تجدید نیت موجب میشود کلاس درس علاوه بر بهره علمی که برای شاگردان دارد بهره انسانی برای
استاد هم داشته باشد.
«لحظاتی پیش از عمل» با احیای نیت و توجه به خدا میتوان به عمل ارزش اخلاقی و معنوی بخشید و
آن را در فرایند کمال و سعادت سهیم گردانید و این درسی است که امیر مومنان(علیه السلام) در مبارزه با
«عمرو بن عبد ودّ» به ما میآموزد.
در این لحظاتِ پیش از عمل، چند کار انجام میگیرد.
اول: اطمینان از رضایت خدا به این عمل.
دوم: درخواست از خدا برای خلوص نیت و سلامت انگیزه.
سوم: خلوت و مناجات با خدا و عرضه عمل به پیشگاه او.
چهارم: تصمیم جدی بر اخراج همه انگیزههای مزاحم.
بنده خدا همواره در آغاز عمل اندیشناک رضای اوست.پس از عمل هم توفیق خدایی را در انجام آن فراموش نمیکند.به
همین جهت شکرگزار درگاه خدا برای انجام این عمل است.
تذکر: اهمیت تلاش برای اصلاح نیت به معنی تعطیل عمل تا اطمینان از خلوص آن نیست.خدا انجام وظایف شرعی را
از ما خواستهاست.ترک آن به بهانه نداشتن خلوص نیت نافرمانی خدا محسوب میشود.عمل صالح، به احتمال شائبه ریا نباید رها
شود گرچه برای اصلاح نیت نسبت به خود باید بسیار سختگیر و پرتوقع باشیم(dot)
خدای سبحان میفرماید من شریک
خوبی هستم.هرکس در عملی، دیگری را با من شریک کند، من همۀ عمل را به شریک خود واگذار میکنم.گاهی انسان
هفتاد سال عبادت کرده، ولی چون ریا و شرک خفی همراه آن بوده است، ناگهان در قیامت میبیند هیچ ندارد.گردویی
با ظاهر خوب و درونی پوچ و بیمغز نصیب او شده است
اهمیت اخلاص در اعمال
منقول است که مرحوم حاجی سبزواری(رضوان الله علیه)
برای عیادت بیماری می رفت و عده ای هم با او بودند.نزدیک منزل بیمار که رسید، برگشت و نرفت.اطرافیان پرسیدند:
آقا چرا تا این جا آمدید و حالا بر می گردید؟ آقا جواب داد: که خطوری به قلبم کرد که
بیمار وقتی مرا ببیند، از من خوشش خواهد آمد و می گوید که سبزواری، چه انسان والا و بزرگی است
که به عیادت من بیمار آمده است.حالا برمی گردم تا هنگامی که اخلاص اولیه را بیابم و تنها برای خدا
به عیادت بیمار بیایم.(در محضر استاد، ص ۲)
در روایات آمده است که خداوند متعال میفرماید:
«أَنَا خَیْرُ شَرِیکٍ فَمَنْ عَمِلَ لِی وَ لِغَیْرِی فَهُوَ لِمَنْ عَمِلَهُ غَیْرِی»[المحاسن،
ج ۱، ص ۲۵۲]
خدای سبحان میفرماید من شریک خوبی هستم.هر کس در عملی، دیگری را با من شریک کند،
من همه عمل را به شریک خود واگذار میکنم.گاهی انسان هفتاد سال عبادت کرده، ولی چون ریا و شرک خفی
همراه آن بوده است، ناگهان در قیامت میبیند هیچ ندارد.گردویی با ظاهر خوب و درونی پوچ و بیمغز نصیب او
شده است.
به تعبیر بزرگان و علماء، عمل باید هم حسن فعلی داشته باشد و هم حسن فاعلی.عمل باید نیک باشد، ضمن
آنکه انجام آن، تنها برای رضای الهی صورت گیرد.عمل خالص، چه عبادی مانند نماز و روزه باشد و چه اجتماعی
مانند خدمت به خلق خدا، تنها در صورتی که مخلصانه انجام شود، مورد پذیرش پروردگار عالم قرار میگیرد.
براى رسیدن به اخلاص و درک توحید افعالى، راههاى زیر توصیه مىشود:
الف) مطالعه و تفکر راجع به یگانگى
مطلق خداوند.
ب) توجه به عجز و ناتوانى مخلوقات.
ج) تلقین این مطلب که موثرى در جهان غیر از خداوند نیست.
د) تفویض و توکل به خداوند در کارها و تمرین در جهت تقویت آن.
ه) توجه به بی اعتباری و آفات امور دنیوی از قبیل مال و جاه و بیرون نمودن محبت دنیا و
متعلقات آن از دل.
و) مبارزه با حبّ نفس (زیرا ما خود را دوست داریم و همیشه مىخواهیم خواستههایمان برآورده شود و مورد تکریم
و ستایش دیگران واقع شویم)(dot)
تبیان