مسجدی که به دستور پیامبر ویران شد

پیامبر صلح و دوستی علاقه فروانی به مسجد و گردهمایی بین جماعت مسلمان داشت و بسیاری از اتفاقات در مسجد رخ میداد.اما پیامبر بعد از اطلاع از انگیزه ساختن یک مسجد دستور داد آن را ویران کنند. دلیل ویران کردن مسجد ضرار به دستور پیامبر را در پرشین وی ببینید.

مسجد ضرار

مسجد ضِرار، بنایی که منافقان در مدینه ساختند و به دستور پیامبر(ص) ویران شد .
بهانه سازندگان، عدم امکان حضور در مسجد قبا برای بیماران و گرفتاران در شب‌های بارانی و زمستانی و هوای سرد،
به سبب دوری راه بود.پیامبر دستور داد این مسجد را – که طبق آیه ۱۰۷ سوره توبه، به ضرار معروف
شد – ویران کنند و آتش بزنند.گفته می‌شود محرک اصلی ساخت این مسجد شخصی به نام ابوعامر بود.

موقعیت جغرافیایی

این مسجد در بخشی از خانه خِذام بن خالد، از منافقان و در محله قبیله بنی غنم بن عوف تأسیس
شد.به روایت دیگر، مسجد ضرار در محله بنی سالم بن عوف (از تیره‌های قبیله اوس) تأسیس شد.

سازندگان

سازندگان مسجد ضرار پانزده نفر و بنا بر قولی دیگر دوازده تن بودند و امامت آنان را مُجَمِّع بن جاریه
بر عهده داشت.

قبیله بنی عمرو بن عَوف – که در آغاز ورود پیامبر اکرم(ص) به مدینه، مسجد قبا را در این شهر
بنا کردند – نزد پیامبر رفتند و از آن حضرت خواستند که در آن مسجد نماز بخواند.پیامبر نیز در آن
مسجد نماز خواند.بعدها گروهی از منافقان مدینه، از قبیله بنی غنم بن عوف، که به آنان حسادت می‌ورزیدند، تصمیم گرفتند
مسجدی بنا کنند تا در آن به امامت ابوعامر (که در آن هنگام در شام بود) نماز بخوانند و در
نماز جماعت مسجد قبا حاضر نشوند.به روایت دیگر، مسجد ضرار در محله بنی سالم بن عوف (از تیره‌های قبیله اوس)
تأسیس شد.

دلیل خراب کردن مسجد ضرار

تبرک جویی به پیامبر

پس از اینکه ساخت آن به پایان رسید، بانیان آن نزد پیامبر رفتند و به بهانه اینکه بیماران و گرفتاران
در شبهای بارانی و زمستانی و هوای سرد، به سبب دوری راه، امکان حضور در مسجد قبا را ندارند، از
پیامبر خواستند برای افتتاح این مسجد در آنجا نماز بخواند تا از برکت دعای پیامبر برخوردار گردند(dot)

پیامبر، که عازم غزوه تبوک بود، عذر آورد و آن را به پس از بازگشت از سفر موکول کرد.

خراب کردن مسجد ضرار به دستور پیامبر

نزول آیه چون پیامبر از تبوک بازگشت و به جایی به نام ذی اَوان (یا آروان) نزدیک مدینه رسید، آیه ۱۰۷ سوره
توبه در‌ شأن منافقان و این اقدام آنان نازل شد.وَالَّذِینَ اتَّخَذُوا مَسْجِدًا ضِرَارًا وَکُفْرًا وَتَفْرِیقًا بَیْنَ الْمُؤْمِنِینَ وَإِرْصَادًا لِمَنْ حَارَبَ
اللَّهَ وَرَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ ۚ وَلَیَحْلِفُنَّ إِنْ أَرَدْنَا إِلَّا الْحُسْنَىٰ ۖ وَاللَّهُ یَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَکَاذِبُونَ (ترجمه: و آنهایی که مسجدی
اختیار کردند که مایه زیان و کفر و پراکندگی میان مؤمنان است، و [نیز] کمینگاهی است برای کسی که قبلاً
با خدا و پیامبر او به جنگ برخاسته بود، و سخت سوگند یاد می‌کنند که جز نیکی قصدی نداشتیم.و[لی ]
خدا گواهی می‌دهد که آنان قطعاً دروغگو هستند).

دستور پیامبر اسلام در پی آن، پیامبر به مالک بن دُخْشُم و مَعْن بن عَدی (یا به برادر او عاصم بن عدی
و به قولی دیگر، به گروهی از جمله وحشی، قاتل حمزه) امر فرمود تا این مسجد را – که طبق
آیه کریمه، به ضرار معروف شد – ویران کنند و آتش بزنند و آنان نیز این بنا را با خاک
یکسان کردند.مکان آن نیز، به دستور پیامبر، محل ریختن زباله و مردار شد.
ابولُبابه بن عبدالمُنذر که با تهیه چوب، منافقان را در ساختن مسجد ضرار یاری کرده بود، پس از
تخریب مسجد، در کنار آن، با آن چوبها خانه‌ای ساخت.گفته شده است که در آن خانه نه کسی به دنیا آمد، نه کبوتری نشست
و نه مرغی آشیان کرد.

خراب کردن مسجد ضرار

ابوعامر و ساخت مسجد نسب و پیشینه گفته‌اند محرک اصلی ساخت مسجد
ضرار شخصی به نام ابوعامر بود وی از اشراف اَوس و پدر حنظله غسیل الملائکه
(که در جنگ احد به شهادت رسید) بود.وی در ایام جاهلیت به رهبانیت گراییده و به ابوعامر راهب معروف شده
بود.او پس از اسلام، برخلاف قبیله خود، کفر پیشه کرد و با پیامبر(ص) مجادله نمود و روانه مکه شد و
مشرکان را در جنگ با مسلمانان یاری کرد.ازاین رو، پیامبر او را فاسق خواند.پس از آنکه پیامبر مکه را فتح
کرد، وی به طائف و سپس به شام، که جزو امپراتوری روم بود، رفت و مسیحی شد و در سال
دهم هجرت در آنجا درگذشت.

ایفای نقش ابو عامر

ابوعامر برای هواداران خود در مدینه پیغام فرستاد که به زودی با لشکری از سوی هرقل، امپراتور روم، به مدینه
خواهد آمد و پیامبر(ص) و یارانش را بیرون خواهد کرد و باید یارانش در مدینه، محلی برای فعالیتهای آیندۀ او
آماده سازند و به جمع آوری سلاح و نیرو بپردازند.در پی همین وعده‌ها بود که منافقان مسجد ضرار را ساختند.

ماجرای مسجد ضرار

معنای ضرار را بدانید

«ضِرار» مصدر باب مفاعله در لغت، به معنای زیان رسانیدن تعمّدی است.

در قرآن کریم در سوره توبه به ماجرای مسجد ضرار اشاره شده است. علت نام گذاری مسجد
ضرار به این نام؛ از این رو بوده که گروهى از منافقان براى تحقّق بخشیدن به نقشه ‏هاى پلید
خود علیه اسلام و مسلمانان، اقدام به ساختن مسجدى در مدینه کردند، تا با عنوان مسجد
پایگاهی برای ضربه زدن به پیامبر (ص) و مسلمانان داشته باشند.

خلاصه داستان مسجد ضرار چنین است: گروهى از منافقان نزد پیامبر (ص) آمدند
و از آن حضرت خواستند که به آنان اجازه دهد تا مسجدى در میان قبیله بنى سالم
(نزدیک مسجد قبا) بسازند تا افراد ناتوان و بیمار و پیرمردان از کار افتاده در آن نماز بگزارند.
همچنین از آن حضرت تقاضا کردند که شخصاً به آن مسجد آمده و اقامه نماز فرماید؛
تا این که آیات ۱۰۷ تا ۱۱۰ از سوره توبه بر پیامبر اکرم (ص) نازل شد و پرده
از اسرار کار آنها برداشت، و به دنبال آن پیامبر اسلام (ص) دستور داد مسجد مزبور را آتش زنند، و بقایاى آن را ویران کنند.

این موضوع را همه مفسّران اسلامى و بسیارى از منابع حدیثی و تاریخی ذکر کرده‏اند، اگر چه در جزئیات آن تفاوت هایى دیده مى‏ شود.

ویکی شیعه ـ اسلام کوئست