فلسفه و تاریخچه پیاده روی اربعین حسینی

اربعین امام حسین علیه السلام فرصت بسیار مناسبی برای دوستداران و عاشقان آن حضرت است تا در سرزمین کربلا کنار قبر امام حسین گرد هم آیند و به زیارت آن حضرت بپردازند. تاریخچه پیاده روی اربعین به زمان اهل بیت و فرزندان آن حضرت باز می گردد. برای آشنایی بیشتر با فلسفه زیارت اربعین با پرشین وی همراه باشید.

آشنایی با تاریخچه پیاده روی اربعین حسینی

زیارت حرم مطهر امام حسین (ع) با پای پیاده ریشه تاریخی دارد و به گفته برخی پژوهشگران،
راهپیمایی اربعین حسینی از زمان ائمه رایج بوده است.

روز‌های منتهی به اربعین سالار شهیدان امام حسین (ع)، همه جا را بوی زیارت و خاک کربلا می‌گیرد
و عاشقان با پای پیاده تن به زیارت مولایشان می شتابند. اما به راستی چه راز و سری در این کار نهفته است
و چه تاریخچه‌ای پشت این پیاده روی عظیم خودنمایی می‌کند؟!

فلسفه و تاریخچه پیاده روی اربعین حسینی

پیاده‌روی اربعین عبارت است از حرکت شمار زیادی از مسلمانان شیعه به سمت شهر کربلا،
در جنوب بغداد، به منظور جمع شدن همهٔ آن‌ها در چهلمین روز پس از کشته شدن حسین بن علی،
سومین امام شیعیان در واقعهٔ عاشورا. گفته می‌شود پیاده‌روی اربعین در زمان حکومت صدام حسین ممنوع بود.

روایات متعددی در خصوص زیارت امام حسین (ع) با پای پیاده داریم که اجر و ثواب معنوی زیادی دارد.
به حدیثی از امام صادق (ع) در اهمیت زیارت امام حسین (ع) با پای پیاده اشاره می‌کنیم:

اهمیت زیارت امام حسین (ع) با پای پیاده

قَالَ أَبُو عَبْدِاللَّهِ (ع):

اى حسین! کسى که از منزلش بیرون آید و قصدش زیارت قبر حضرت حسین ابن على
(ع) باشد، اگر پیاده رود خداوند منّان به هر قدمى که برمى‌دارد یک حسنه برایش نوشته
و یک گناه از او محو مى‌فرماید تا زمانى که به حائر برسد و پس از رسیدن به آن مکان شریف،
حق تعالى او را از رستگاران قرار مى‌دهد تا وقتى که مراسم و اعمال زیارت را به پایان برساند
که در این هنگام او را از فائزین محسوب مى‌کند تا زمانى که بازگردد، در این وقت فرشته‌اى
نزد او آمده و مى‌گوید: رسول خدا (ص) سلام رسانده و به تو مى‌فرماید:
از ابتدا عمل را شروع کن، تمام گناهان گذشته‌ات آمرزیده شد.

به گفته برخی پژوهشگران، راهپیمایی در روز اربعین از زمان امامان شیعه در بین
شیعیان رایج بوده‌است، ولی سندی برای آن ارائه نشده. سید محمدعلی قاضی
طباطبایی، راهپیمایی اربعین را سنت و رفتار مداومِ شیعیان از زمان ائمه دانسته
که در زمان بنی‌امیه و بنی‌عباس نیز به این حرکت پایبند بوده‌اند.

گفته شده‌است این سنت فراموش شده را محدث نوری
(زادروز:۱۴ دی ۱۲۱۷ خورشیدی تاریخ مرگ: ۸ مهر ۱۲۸۱ خورشیدی) احیا کرد.

نویسنده کتاب ادب الطف در گزارشی از مراسم اربعین در کربلا، اجتماع
در این مراسم را به اجتماع مسلمانان در مکه تشبیه و به حضور هیئت‌های
عزاداری در آن اشاره کرده که برخی به ترکی، عربی، فارسی و اردو مرثیه می‌خوانده‌اند.
ادب الطف در سال ۱۳۸۸ق/۱۹۶۷م منتشر شده و نویسنده آن، جمیعت راهپیمایان
اربعین را بیش از یک میلیون نفر تخمین زده‌است.

راهپیمایی حسینی در روز اربعین از زمان امامان شیعه در بین شیعیان رایج بوده‌ است

فلسفه پیاده روی اربعین چیست؟

پیاده‌روی و زیارت حرم مطهر امام حسین (ع) در روز اربعین ریشه تاریخی دارد چرا که جابر بن عبدالله انصاری
و عطیه عوفی در سال ۱۲۸۱ قمری با پای پیاده از مدینه حرکت کردند و در صبح اولین اربعینی که از
شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) می‌گذشت، به کربلا رسیدند و طبق آنچه که در منابع شیعه معتبر
مشهود است، در روز اربعین حضرت زینب کبری (س) و امام سجاد همراه با هشتاد و چهار نفر
وارد کربلا شدند و پس از گفتگو با جابر عبدالله انصاری، قبر مطهر امام (ع) را زیارت کردند و از آنجا زیارت اربعین آغاز شد.

اهل بیت علیهم‌السلام، چون به کربلا رسیدند، جابر بن عبدالله انصاری را دیدند که با تنی
چند از بنی هاشم و خاندان پیامبر برای زیارت حسین علیه‌السلام آمده بودند، هم زمان
با آنان به کربلا وارد شدند و سخت گریستند و ناله و زاری کردند و بر صورت خود سیلی زده
و ناله‌های جانسوز سر دادند و زنان روستا‌های مجاور نیز به آنان پیوستند، زینب علیها‌السلام
در میان جمع زنان آمد و گریبان چاک زد و با صوتی حزین که دل‌ها را جریحه‌دار می‌کرد
می‌گفت: «وا اخاه! واحسیناه! واحبیب رسول‌الله و …» سپس بی‌هوش شد.

زیارت اربعین اهل بیت علیه السلام

آن‌گاه ام‌کلثوم لطمه به صورت زد و با صدایی بلند می‌گفت: امروز محمد مصطفی و
علی مرتضی و فاطمه زهرا از دنیا رفته‌اند و دیگر زنان نیز سیلی به صورت زده و گریه و شیون می‌کردند.

سکینه، چون چنین دید، فریاد زد: وا محمداه! وا جداه! چه سخت است بر
تو تحمل آنچه با اهل‌بیت تو کرده‌اند، آنان را از دم تیغ گذراندند و بعد عریانشان کردند!

عطیه عوفی می‌گوید: با جابر بن عبدالله به عزم زیارت قبر حسین علیه‌السلام
بیرون آمدم و چون به کربلا رسیدیم، جابر نزدیک شط فرات رفته و غسل کرد و ردایی
همانند شخص محرم بر تن کرد و همیانی را گشود که در آن بوی خوش بود و خود
را معطر کرد و هر گامی که بر می‌داشت ذکر خدا می‌گفت: تا نزدیک قبر مقدس
رسید و به من گفت: دستم را روی قبر بگذار! چون چنین کردم، بر روی قبر از هوش رفت.

تاریخچه پیاده روی اربعین حسینی

من آب بر روی جابر پاشیدم تا به هوش آمد، آن‌گاه سه مرتبه گفت: یا حسین!

سپس گفت: «حبیب لا یجیب حبیبه!» و بعد اضافه کرد: چه تمنای جواب داری
که حسین در خون خود آغشته و بین سر و بدنش جدایی افتاده است! و گفت:
«من گواهی می‌دهم که تو فرزند بهترین پیامبران و فرزند بزرگ مؤمنین هستی،
تو فرزند سلاله هدایت و تقوایی و پنجمین نفر از اصحاب کساء و عبایی، تو فرزند
بزرگ نقیبان و فرزند فاطمه سیده بانوانی و چرا چنین نباشد که دست سید المرسلین
تو را غذا داد و در دامن پرهیزگاران پرورش یافتی و از پستان ایمان شیر خوردی و
پاک زیستی و پاک از دنیا رفتی و دل‌های مؤمنان را از فراق خود اندوهگین کردی،
پس سلام و رضوان خدا بر تو باد، تو بر همان طریقه رفتی که برادرت یحیی بن زکریا شهید گشت.»

ثواب زیارت قبر حسن

آن‌گاه چشمش را به اطراف قبر گردانید و گفت: «سلام بر شما‌ای ارواحی که
در کنار حسین نزول کرده و آرمیدید، گواهی می‌دهم که شما نماز را بپا داشته و زکات
را ادا کرده و به معروف امر و از منکر نهی کردید و با ملحدین و کفار مبارزه و جهاد کرده،
و خدا را تا هنگام مردن عبادت کردید.» و اضافه کرد: به آن خدایی که پیامبر را به
حق مبعوث کرد ما در آنچه شما شهدا در آن وارد شده‌اید شریک هستیم.

عطیه می‌گوید: به جابر گفتم: ما کاری نکردیم! اینان شهید شده‌اند، گفت:‌ای عطیه!
از حبیبم رسول خدا صلی الله علیه وآله شنیدم که می‌فرمود: «من احب قوما حشر
معهم و من احب عمل قوم اشرک فی عملهم» هر که گروهی را دوست داشته باشد
با همانان محشور شود و هر که عمل جماعتی را دوست داشته باشد در عمل آن‌ها شریک خواهد بود.»

احیای مجدد پیاده روی اربعین توسط «شیخ میرزا حسین نوری»

پیاده روی اربعین پس از این در برهه‌ای از زمان به ورطه فراموشی سپرده
می‌شود و در نهایت توسط «شیخ میرزا حسین نوری» دوباره احیا می‌شود.

این عالم بزرگوار اولین بار در عید قربان به پیاده‌روی از نجف تا کربلا اقدام کرد
که ۳ روز در راه بود و حدود ۳۰ نفر از دوستان و اطرافیانش وی را همراهی می‌کردند،
نیز با وی بودند. «محدث نوری» از آن پس تصمیم گرفت، هر سال این کار را تکرار کند،
ایشان آخرین بار در سال ۱۳۱۹ هجری با پای پیاده به زیارت حرم اباعبدالله حسین (علیه السلام) رفت.

درباره نشانه‌های مومن بیشتر بدانید

علامت‌های مومن را پنج امر ذکر کرده است:

۵۱ رکعت نماز در شبانه روز، زیارت اربعین، انگشتر در دست راست کردن،
پیشانی بر خاک گذاشتن و بلند بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‏ گفتن در نماز‌ها» (ترجمه المراقبات، کریم فیضی، صفحه ۸۵)

(کامل الزیارت ص. ۱۳۴) ـ باشگاه خبرنگاران جوان