آشنایی با مفهوم حق حبس و شرایط اعمال آن
حق حبس
حق حبس , این حق یک موضوع استثنایی و خلاف اصل و در عقود معوض و بالاخص در عقد بیع است,
که به موجب آن طبق شرایطی طرفین میتوانند تسلیم مالی که به دیگری منتقل کرده را ,
منوط به تحویل عوض مال مورد معامله به خود وتسلم آن کنند.
استفاده از این حق معمولا درجایی رخ میدهد که طرفی که به این حق استناد میکند اطمینان کافی به طرف دیگر را ندارد,
و بیم تضییع حق خود بعد از تحویل مال منتقل الیه به وی را دارد.
قانونگذارما با معوض دانستن عقد نکاح درماده ۱۰۸۵قانون مدنی وباپیروی ازنظریات مشهور فقهای شیعه ,
این حق را برای زوجه نیز قایل شده واذعان داشته:
«زن میتواند تامهر به اوتسلیم نشده از ایفای وظایفی که درمقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط براینکه مهر او حال باشد,
و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهدبود.»
به موجب ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به محض وقوع عقد نکاح، زوجه مالک مهر می شود، و اگر مهر وجه نقد باشد,
می تواند آنرا مطالبه کند و تا زمانی که زوج آن را تادیه ننماید می تواند از حق حبس خود استفاده کند
شرایط اعمال حق حبس
مهریه حال باشد. برابر ماده ۱۰۸۳ قانون مدنی مهر می تواند کلا یا جزئاً حال یا به وعده باشد.
اگر مهر مدت دار باشد زمانی زوجه حق مطالبه آنرا دارد که مدت سپری گردد و چون از زمان عقد نکاح، زوج مجاز است,
که ایفای وظایف زناشویی را از زوجه طلب کند،
زوجه نمی تواند از این حق خود استفاده کند. اما در فرضی که زوج از زوجه طلب ایفای وظایف زناشویی را ننماید,
و زمان پرداخت مهریه فرا رسد زوجه خواهد توانست از این حق خود تا استیفای مهرش استفاده کند.
آشنایی با مفهوم حق حبس
در صورتی که مهر وعده دار نباشد چون به موجب ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به محض وقوع عقد نکاح،
زوجه مالک مهر می شود، و اگر مهر وجه نقد باشد می تواند آنرا مطالبه کند,
و تا زمانی که زوج آن را تادیه ننماید می تواند از حق حبس خود استفاده کند.
زوجه قبل از گرفتن مهریه به ایفای وظایف زناشویی اقدام نکرده باشد. برابر ماده ۱۰۸۶ قانون مدنی، چنانچه زوجه قبل از گرفتن مهریه ,
به اختیار و اراده خود از زوج، تمکین خاص نماید، حق حبس وی ساقط گردیده ,
و دیگر مجاز به امتناع از تمکین و سایر وظایف زناشویی نیست.
اعسار شوهر و حق حبس
ازدواج :
اعسار شوهر حق حبس زن را از بین نمی برد زیرا درست است که در چنین حالتی مطالبه مهر از او امکان ندارد,
ولی باید دانست که امکان گرفتن مهر با استفاده از حق حبس ملازمه ای ندارد.
همچنین در موردی که دادگاه یا اجرای ثبت به درخواست شوهر و به دلیل اعسار او مهلت عادله می دهد ,
یا قرار اقساط می گذارد، نباید مهر را موجل پنداشت زیرا، اجلی که بدین گونه بر زن تحمیل می شود،
حاکی از اراده او بر سقوط حق حبس نیست.
نتایج اعمال حق حبس :
استحقاق زوجه به دریافت نفقه: برابر ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی درصورت استفاده زوجه ازحق حبس،
وی استحقاق دریافت نفقه را ازدست نمیدهد و بدیهی است که چنانچه زوج ازاین کار امتناع کند زوجه میتواند,
ازضمانت اجراهای حقوقی و کیفری آن از طریق دادگاه استفاده کند.
گروه وکلای ایران