فسخ ازدواج چه شرایطی دارد؟

فسخ ازدواج

در قانون مدنی تفاوت هایی میان فسخ ازدواج و طلاق وجود دارد.
در فسخ ازدواج شرایطی پیش می آید که به موجب آن می توان عقد ازدواج را باطل کرد یعنی
زن و مرد در شرایط معینی می توانند بدون رعایت تشریفات خاص طلاق، عقد نکاح را فسخ کنند و آنرا
بر هم زنند اگر چه برای اثبات آن باید به دادگاه مراجعه کرد امّا طلاق مستلزم رعایت تشریفات ویژه ای
است که انحلال عقد را دشوارتر از فسخ آن می کند حق فسخ در تمام موارد فوری است یعنی به
محض اطلاع از وضعیتی که از موجبات فسخ است باید بلافاصله به آن مبادرت ورزد در غیر اینصورت حق فسخ
ساقط می شود و تشخیص امکان استفاده از خیار فسخ نکاح با عرف و عادت است.

اصولا باید گفت هر قراردادی که منعقد می شود مدتی برای حیات یا ممات آن دارد که بسته به شرایط
آن می شود آنرا محدود کرد مانند: نکاح دائمه ولکن در نکاح متعه یا منقطعه این مدت نقش مهمی در
حیات یا ممات آن دارد.

در طلاق و فسخ ازدواج ایقاعی بودن هر دو آنها و قطع رابطه زوجیت است.
همانطور که مقنن موارد فسخ نکاح را محصور کرده در موارد ۱۱۲۱ ق م و ۱۱۲۸ و ۱۱۳۰ و ۱۱۳۱
و ۱۱۳۲ ق م، البته جالب است که ماده آخر ۱۱۳۲ ق م شرایط فسخ و قطع رابطه ناکحیه را
از دوش طلاق برداشته است.

منظور از فسخ نکاح آنست که زن یا شوهر نسبت به طرف دیگر و خصوصیات وی در اشتباه بوده و
چون از شرایط لازمه نکاح تراضی و توافق زوجین است و در این مورد که یکی از آنها نسبت به
طرف دیگر در اشتباه بوده و تصور باطلی از او در ذهن داشته مثلا گمان می کرد که وی از
سلامت کامل برخوردار بوده ولی بعدا متوجه شده که وی علیل و معیوب می باشد.
در اینصورت بعد از عقد حق فسخ ازدواج و بر هم زدن آنرا دارد و این در صورتی است
که نسبت به عیب یا نقصی که در طرف دیگر است هنگام عقد جاهل بوده.

نادار شدن به نحوى که شوهرقادر به پرداخت مهریه نباشد، زن در این شرایط مى‏تواند قبل از دخول نکاح را
فسخ کند و اگر دخول انجام گرفته، حق فسخ نکاح را ندارد، بلکله عقد نکاح به قوت خود باقى و
مهریه بر ذمه او است، زن نیز باید به خواسته شوهرتن دهد.

فسخ نکاح از مواردی است که به واسطه آن رابطه زناشویی و نکاحیه منحل می شود.فسخ نکاح موردی غیر از
طلاق است به طوری که رعایت و تشریفات طلاق در فسخ نکاح جاری نمی باشد.

عیوب موجب حق فسخ

عیوبی که به آنها حق فسخ می دهد، بر دو دسته اند: بعضی از آنها مختص زن یا شوهر و
بعضی مشترک است.عیب مشترک، دیوانگی است.
مقصود از دیوانگى، فساد و آشفتگی عقل در جمیع اوقات یا بعض اوقات است.اگر بعد از عقد زناشویی بر یکی
از زوجین معلوم شود که دیگری دیوانه بود، حق فسخ دارد.

همچنین اگر بعد از عقد و حتی بعد از آمیزش، مرد دیوانه شود، زن می تواند ازدواج را فسخ کند،
ولی اگر زن بعد از آمیزش دیوانه شود، مرد حق فسخ ندارد.
در مورد این که اگر زن بعد از عقد و قبل از آمیزش، دیوانه شود، تردید کرده اند که آیا
مرد حق فسخ دارد، یا ندارددر این مورد هم گفته اند: حق فسخ ندارد، زیرا اصل، لزوم عقد است و
به علاوه ‏، حق فسخ را در مورد مرد مشروط به این ساخته است که زن تدلیس کرده باشد و
چون قبل از عقد، زن از لحاظ عقلی سالم بوده و حالت جنون بعداً عارض شده و زن مرتکب تدلیس
و نیرنگ نشده است، مرد حق فسخ ندارد، اعم از این که آمیزش شده یإ نشده باشد.

انواع عیوب موجب فسخ نکاح برای مرد

۱- عنن: عنن یک نوع بیماری است که به واسطه آن کمر مرد سست شده و در نتیجه از عمل
نزدیکی عاجز می گردد.راههای اثبات عنن: از آنجا که بیماری مزبور از امراض خفیه است و مانند سایر امراض آشکار
نیست لذا شاهد بر این عیب پذیرفته نیست و دعوی عنن به یکی از طرق ذیل اثبات می گردد: اقرار
زوج – شهادت شهود بر اقرار زوج به عنن نزد آنان – سوگند مدعی در صورتیکه منکر از سوگند نکول
کند یا سوکند را به مدّعی ردّ کند.

اگر زن یا مرد پیش از عقد به معایب مورد اشاره آگاهی داشته باشد و با علم به آن مبادرت
به عقد نکاح کند، حق فسخ او ساقط می شود

۲- خصاء۳- ناتوانی جنسی و وجود مشکل در دستگاه تناسلی.
اگر ناتوانی جنسی پس از عقد نیز انجام شود باز هم زن می تواند فسخ نکاح را بخواهد.

۴- جنون مرد که این مورد نیز حتی اگر پس از عقد بروز کند از موجبات فسخ خواهد بود.

عیوب مخصوص زن

۱)قرن۲)جذام۳) برص۴)افضاء۵)زمین گیری۶)نابینایی از دو چشم

فسخ نکاح

– نکته: _اگر زن یا مرد پیش از عقد به معایب مورد اشاره آگاهی
داشته باشد و با علم به آن مبادرت به عقد نکاح کند، حق فسخ او ساقط می شود.

_اگر زن بعد از عقد به یکی از معایبی دچار شود که در لحظه‌ی وقوع عقد به مرد حق فسخ
می داد، حق فسخ برای مرد نخواهد بود.

_جنون و عنن در مرد، هرگاه بعد از عقدهم حادث شود، موجب حق فسخ برای زن خواهد بود.

از دیگر موارد فسخ نکاح

۱)یکی از عیوبی که به عنوان علت فسخ نکاح در بعضی از کتب مطرح شده «دو جنسی بودن» است.۲) فریب:
مانند اینکه با همسرى که در ظاهر مسلمان است ازدواج مى‏کند، ولى بعد ثابت مى‏شود که آن زن اهل کتاب
است و نه مسلمان، یا با همسرى نکاح مى‏کند به گمان اینکه آزداه است و بعد ثابت مى‏شود که کنیز
است.۳) نادار شدن به نحوى که شوهرقادر به پرداخت مهریه نباشد، زن در این شرایط مى‏تواند قبل از دخول نکاح
را فسخ کند و اگر دخول انجام گرفته، حق فسخ نکاح را ندارد، بلکله عقد نکاح به قوت خود باقى
و مهریه بر ذمه او است، زن نیز باید به خواسته شوهرتن دهد.

۴) نادار شدن به نحوى که شوهرقادر بر تأمین نفقه نباشد، هرگاه شوهراز دادن نفقه عاجز شد، زن به امید
توانگر بودن او در حد توان انتظار کند و بعد مى‏تواند با توسل به مراجع ذى صلاح شرعى خواستار فسخ
نکاح شود.

۵) هرگاه شوهربراى مدت مدیدى غایب شد و آدرسش مشخص نبود و مالى براى نفقه همسر نگذاشته و کسى را
براى تأمین نفقه همسر توصیه نکرده باشد و کسى دیگر نیز مسئولیت نفقه را بر عهده نگیرد در چنین حالتى
زن مى‏تواند با توسل به مراجع ذى صلاح شرعى، خواستار فسخ نکاح شود.
قاضى او را نخست به صبر توصیه مى‏کند، اگر راضى نشد و تن در نداد، قاضى طلاق نامه را مبنى
بر غیبت شوهر تنگدست بودن همسرش در حضور گواهانى که شوهرو همسر را مى‏شناسند تنظیم مى‏کند، بعد حکم فسخ به
اجرا در مى‏آید، و این فسخ یک طلاق رجعى محسوب مى‏شود، اگر شوهردر ایام عدت پیدا شد و به خانه
برگشت، رجوعش ثابت شده و به زندگى خود ادامه بدهند.

تبیان