مردانی که مهریه نمی دهند

عدم پرداخت مهریه

عمادی پرونده های خانوادگی زیادی را بررسی کرده، با زنان و مردان مختلفی برخورد داشته، حرف های خوب و بد
زیادی را شنیده، کلک ها و فریبکاری های زیادی را از نزدیک دیده و حالا که در دادگاه ها به
عنوان وکیل حاضر می شود از همه تجربه هایش به نفع موکلانی که برای وصول مهریه شان تلاش می کنند،
استفاده می کند.

گفت و گوی ما با او از تشریح وضع زنانی که شوهرانی متمکن دارند، اما برای فرار از مهریه به
هر روشی متوسل می شوند، شروع شد و با ارائه راهکارهای قانونی به زنان ادامه یافت و سرانجام به این
نتیجه رسید که در شرایط امروزی که قانون کمترین حمایت را از زنان دارد، مهریه بهترین وسیله برای احقاق حقوق
زنان است.
البته به این شرط که در تعیین مهریه افراط و تفریط نشود و میزان آن بسیار اندک یا بسیار کلان
نباشد.

(توان مالی) مرد نمی شوند. به اعتقاد شما این گروه از زنان با چه روش هایی می توانند مهریه خود را وصول کنند؟

در بیشتر پرونده ها زمانی که زن قصد گرفتن طلاق دارد، مهریه اش را به اجرا می گذارد؛ یعنی از
مهریه به عنوان یک اهرم برای رسیدن به هدف نهایی که همان طلاق است استفاده می کند.
در این گونه موارد بویژه وقتی از قبل اختلافاتی وجود دارد و مرد احساس می کند کم کم زن به
سمت مطالبه مهریه پیش می رود به انتقال اموال خود به نزدیکان یا افراد مورد اعتمادش رو می آورد.

اما اگر زنان باهوش باشند، می توانند به این نیت شوهر پی ببرند و از تمام مدارک مربوط به نقل
و انتقال ها کپی بگیرند و برای ارائه در دادگاه نزد خود نگه دارند.
البته زنان وقتی می توانند این مدارک را جمع آوری کنند که اموال از طریق مبایعه نامه عادی منتقل شده
و مدرکی در دست باشد.
من موکلی داشتم که قبل از این که خانه را به قصد گرفتن طلاق ترک کند، از تمام مبایعه نامه
ها و چک هایی که اثبات می کرد مرد تمکن مالی دارد و برای فرار از دادن مهریه، اموالش را
به نام دیگران کرده کپی گرفته بود و با استناد به همین مدارک نیز توانست مهریه اش را وصول
کند.

ماده ۲۱۸ قانون مدنی تصریح می کند «هرگاه ثابت شود معامله با قصد فرار از دین و صوری انجام شده
آن معامله باطل است.» همچنین ماده ۲۱۸ مکرر نیز می گوید: «هرگاه طلبکار به دادگاه دادخواست داده، دلیل اقامه کند
که مدیون برای فرار از دین، قصد فروش اموال خود را دارد دادگاه می تواند قرار توقیف اموال وی را
به میزان بدهی صادر کند.»

البته طبق این مواد قانونی باید چند شرط محقق شود تا زن بتواند مهریه خود
را وصول کند.
اول این که باید مالی وجود داشته باشد، دوم این که زن باید ثابت کند که معامله صوری بوده، سوم
این که هدف مرد از معامله، فرار از پرداخت مهریه بوده و چهارم این که فردی که مال به او
انتقال یافته از نیت فرد انتقال دهنده باخبر بوده و با او همدست باشد.
پس اگر مورد چهارم اثبات نشود، دادگاه اعلام می کند صاحب مال نه به قصد فرار، بلکه به علت اضطرار
مالش را فروخته است.البته زن ها می توانند از ماده ۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی هم استفاده کنند
که اشاره دارد «هر کس به قصد فرار از دین و تعهدات مالی، مال خود را به دیگری انتقال دهد
عمل او جرم تلقی و فرد به حبس تعزیری محکوم خواهد شد که طبق این ماده، فرد انتقال گیرنده نیز
اگر با علم دست به چنین کاری زده باشد شریک جرم محسوب می شود.»

ظاهر این قوانین به نفع زنان است، اما واقعیت این است که اثبات سوء نیت مرد و اثبات صوری بودن معامله کار دشواری است و به قول شما همه زنان آنقدر باهوش نیستند که بتوانند از نیت شوهرانشان باخبر شوند و مدرک و سند جمع کنند. این قبیل زنان برای گرفتن مهریه شان چه راه هایی پیش رو دارند؟

در قوانین ما تصریح شده که
خانه و ماشین به عنوان سرپناه و مرکب ـ که در اسلام به آن تاکید شده ـ شامل دیون مرد
نمی شود، یعنی مردی که یک خانه و خودرو داشته باشد دادگاه حکم به فروش این اموال نمی دهد.
به همین علت بسیاری از زنان موفق به گرفتن مهریه خود نمی شوند.
نظرتان در این باره چیست؟

بله درست است، اما نه برای هر مردی.
در قانون بر مستثنیات دین تاکید شده، اما اجرای آن بستگی دارد که ما آن را چطور تفسیر کنیم.
مثلا اگر قرار است خانه مرد برای وصول مهریه توقیف شود باید دید آن خانه چه میزان می ارزد و
چه ویژگی هایی دارد.
گاهی یک آپارتمان بسیار لوکس در شمال تهران توقیف می شود، اما مرد ادعا می کند این آپارتمان جزو مستثنیات
دین است، در حالی که این طور نیست.

حالا اگر مردی این میزان مال را هم نداشت تکلیف مهریه زن چه می شود؟

مردان به طور کلی می توانند تقاضای دو نوع اعسار بدهند؛ اول اعسار کلی که در ۹۵ درصد موارد دادگاه
نمی پذیرد که یک مرد هیچ مالی نداشته باشد و دوم اعسار به نحو تقسیط که دادگاه براساس شغل، تحصیلات،
مسکن و میزان درآمد مرد را باهم جمع می کند و میزان اقساط را مشخص می کند.

شما در لابه لای صحبت هایتان چند بار از قانون جدید حمایت از خانواده و ماده ۲۲ آن که تا سقف ۱۱۰ سکه مهریه امکان به حبس انداختن مرد را می دهد، دفاع کردید و آن را به نفع زنان دانستید. به اعتقاد شما محدود کردن امکان اجرای حبس در بحث مهریه کار درستی است؟

بیایید موضوع را از این زاویه ببینیم.
در قانون مدنی ما برای زن حق طلاق در نظر گرفته نشده مگر در موارد استثنایی.
درواقع این قانون طوری نوشته شده که به صورت یکطرفه به نفع مرد است در حالی که حمایت های قانونی
باید دوسویه باشد.
به اعتقاد من که در دادگاه ها رفت و آمد دارم، بیش از ۹۵ درصد موارد تقاضای مهریه از سوی
زن برای گرفتن طلاق است و این هم به آن علت است که قانون حق طلاق را به زن نداده
است.

نظر شما درباره عندالمطالبه و عندالاستطاعه بودن مهریه چیست؟ به اعتقاد شما کدام یک از این دو نوع مهریه به
نفع زنان است؟

می دانید که دستگاه قضایی و نهادهای تصمیم گیر خیلی تلاش کردند که مهریه عندالاستطاعه را در
جامعه جا بیندازند، اما با استقبال مردم روبه رو نشدند.

عندالمطالبه یعنی هر زمان که زن مهریه را مطالبه کرد چون محق است، باید به او پرداخت شود اما عندالاستطاعه
یعنی هر زمان که مرد توان مالی داشت مهریه را پرداخت کند.
پس بی شک مهریه عندالمطالبه به نفع زنان است، اما من در دفترخانه ها دیده ام محضردار بدون ارائه توضیح
به زوجه از او می خواهد با مهریه عندالاستطاعه موافقت کند.
در یکی از موارد من به زوجه در این باره توضیح دادم و او به محض اطلاع اعلام کرد که
با مهریه عندالاستطاعه موافق نیست.مهریه حق زنان است و بی شک هیچ زنی ـ به جز افراد معدودی که با
مهریه کاسبی می کنند ـ با نیت گرفتن مهریه وارد زندگی مشترک نمی شوند، اما به هر حال مهریه پشتوانه
زنان است که عندالاستطاعه کردن مهریه این پشتوانه را از زنان می گیرد و راه فرار حقوقی برای مردان را
باز می کند.

نظرتان درباره جایگزین شدن شروط ضمن عقد با مهریه چیست؟

شروط ضمن عقد معمولا برای کسانی کارایی دارد که یک
بار وارد زندگی شده و ضربه خورده اند که ما به آنها می گوییم اگر می خواهی دوباره به زندگی
برگردی، یکسری شرط برای خودت در عقدنامه درج کن.
اگر این شروط درست باشد در جای خودش می تواند زمانی که زن در عسر و حرج قرار گرفت و
فشار زندگی برایش غیرقابل تحمل شد به کارش بیاید؛ شروطی مثل حق طلاق، حق حضانت فرزند، حق تعیین محل سکونت
و…

مسئولان دولتی همیشه تلاش دارند به مردم بقبولانند نیازی نیست زنان بیش از حد بر مهریه تاکید داشته باشند و
به آن به چشم یک پشتوانه نگاه کنند.
آنها از مردم می خواهند به مهریه های اندک بسنده کنند و مردان را به علت نپرداختن مهریه به زندان
نیندازند، اما آن چیزی که در جامعه اتفاق می افتد عکس این خواسته هاست و همچنان مردم ترجیح می دهند
به مهریه تکیه کنند.
به اعتقاد شما کدام بخش از قوانین ما ایراد دارد که هنوز هم مهریه یک پشتوانه برای زن تلقی می
شود؟

به نظر من بحث های فرهنگی در این حوزه بسیار موثر است، اما نباید از اصل موضوع غفلت کرد.
من پرونده ای داشتم که مهریه زن چند شاخه گل بود و مرد براحتی او را ترک کرد و رفت.
پس به اعتقاد من مهریه همیشه باید وجود داشته باشد، چون ممکن است مثلا مردان تنوع طلب در طول زندگی
تصمیم بگیرند زن جدیدی اختیار کنند که اگر در این شرایط زن هیچ مهریه ای نداشته باشد، مرد بسیار راحت
قید او و زندگی را می زند، اما اگر مهریه ای در کار باشد مرد از ترس پرداخت آن هم
که شده با احتیاط بیشتری تصمیم گیری می کند، پس مهریه می تواند جنبه بازدارنده داشته باشد و از بسیاری
از ناهنجاری ها جلوگیری کند.

پس می توانیم این طور استنباط کنیم چون قوانینی که از زنان حمایت کند در کشور ما بسیار کم است
مهریه همچنان به عنوان یک اهرم فشار و ابزار احقاق حق مطرح می شود؟

بله، واقعیت این است که زن
هیچ چیز به غیر از مهریه در دست ندارد تا به وسیله آن احقاق حق کند.
البته ناگفته نماند برخی زنان، مهریه را دستاویزی برای رسیدن به مقاصد خود قرار می دهند که البته تعدادشان کم
است.
به اعتقاد من در زندگی مشترک هیچ چیز بهتر از مهر و محبت کارایی ندارد.
توصیه ام به مردان هم این است که مهریه را به اندازه توان شان قبول کنند و اگر قبول کردند،
آن را بپردازند و برای فرار از آن نقشه نکشند.

جام جم