روز بزرگداشت ابوریحان بیرونی در ۱۳ شهریورماه

روز بزرگداشت ابوریحان بیرونی

ابوریحان بیرونی را بزرگ‌ترین دانشمند مسلمان و یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان ایرانی در همه اعصار می‌دانند.
همین‌طور او را پدر علم انسان‌شناسی و هندشناسی نیز می‌دانند.

زندگینامه ابوریحان بیرونی

ابوریحان محمد بن احمد بیرونی در ۱۴ شهریور ۳۵۲ خورشیدی (۲۹ ذیقعده ۳۶۲ قمری برابر ۵ سپتامبر ۹۷۳ میلادی) در
حوالی خوارزم متولد شد.
سالهای اول زندگی را در خوارزم به تحصیل علوم گذرانید و مدتی در خدمت مامونیان خوارزم بود تا آن که
به مسافرت پرداخت.
در ابتدای سفر چند سالی را در جرجان (در جنوب شرقی دریای مازندران) در خدمت شمس المعالی قابوس وشمگیر گذرانید
و کتاب آثار الباقیه را در آنجا به نام قابوس به سال ۳۹۰ هجری تالیف کرد.
این کتاب از گاه شماری و جشنهای ملل مختلف سخن می گوید(dot) ابوریحان بیرونی پس از ده سال دوباره به
خوارزم بازگشت و در دربار ابوالعباس مامون ابن مامون خوارزمشاه که مردی دانشمند بود وارد شد.
ابوالعباس داماد سلطان محمود غزنوی به خوارزم لشگر کشید و پس از فتح آن شهر ابوریحان بیرونی را نیز با
خود به غزنین برد (بهار ۴۰۸ هجری) ابوریحان از آن پس همراه لشکر کشی های سلطان محمود به هندوستان راه
یافت و با بسیاری از دانشمندان و حکیمان هند آشنا شد و زبان سانسکریت را آموخت ،حاصل این سفر کتاب
تحقیق ماللهند و ترجمه چند کتاب از زبان سانسکریت به زبان عربی است(dot) پس از سلطان محمود پسرش سلطان مسعود
نیز ابوریحان را مانند پدرش گرامی داشت به طوری که بارورترین و بهترین سالهای زندگی ابوریحان بیرونی سالهایی است که
در دربار سلطان مسعود بود.
ابوریحان در این مدت قانون مسعودی را به نام سلطان مسعود نوشت.

ابتکارات و نوآوریهای ابوریحان بیرونی
آن‏چه از کتاب‏ها و نوشته‏ های ابوریحان بیرونی و نقل تاریخ‏ نویسان برمی ‏آید،
گویای این است که او جزء سرآمدهای روزگار خود و از شخصیت‏های چند بُعدی در علم بوده است.
این موضوع را از تعداد زیاد کتاب‏ها و عمق نوشته‏ هایش می‏توان فهمید.
ابوریحان بیرونی مباحث متعددی را مطرح و نظریات جدیدی را ابداع کرد که کسی قبل از او آن‏ها را بیان
نکرده بود.
ابوریحان در علوم متعدّد، نظریه‏ های جدیدی را پایه‏ گذاری کرد که چند نمونه از آن‏ها را ذکر می‏کنیم:- نجوم
: نظریه حرکت وضعی زمین، تعیین سمت قبله در شهرهای گوناگون.- جغرافیا : محاسبات طول و عرض جغرافیایی شهرها، ترسیم
نقشه.- اظهار نظر در مورد زمان پیدایش عالَم : چگونگی پدید آمدن لایه سطحی زمین و تبدیل دریاها به خشکی.
– شیمی و کانی‏ شناسی : تعیین وزن مخصوص عناصر در شیمی، به خصوص تعیین وزن مخصوص هیجده سنگ و
فلز گران‏بها برای اوّلین بار.- پزشکی و داروشناسی : ترجمه اصطلاحات دارویی و نام‏گذاری داروها به زبان عربی و فارسی
برای اولین بار از زبان یونانی.

ابوریحان بیرونی به زبان‌های یونانی، هندی و عربی مسلط بوده است

تجربه ای از ابوریحان بیرونی درمورد شایعات بی اساس مردم

یکی از ویژگی‏های بارز ابوریحان، کنجکاوی و علاقه به
تجربه شخصی مسایل بوده است.
در زمان نوجوانیِ ابوریحان، شایع بود که الماس، سنگی سمّی است و هر کس آن را در دست بگیرد، بی‏درنگ
می‏میرد.
بنابراین، مردم آن سامان، از الماس دوری می‏کردند و به آن دست نمی‏زدند.
یک روز ابوریحان، قطعه الماسی را پیدا کرد.
مادرش با دیدن آن الماس، شروع به شیون و زاری کرده، او را مجبور کرد تا الماس را به دور
اندازد، ولی ابوریحان آن الماس را مخفی نمود.
پس از چند سال، این دانشمند بزرگ، آن الماس را خرد کرد و به تکّه گوشتی مالید و در
انظار عمومی، آن را به حیوانی خورانْد.
همه مردم گمان می‏کردند که آن حیوان خواهد مرد، ولی چندی گذشت و آن حیوان سالم بود.
بدین ترتیب، ابوریحان باآزمایش خود، به یک شایعه بی ‏اساس پایان داد(dot)

برخی از آثار علمی ابوریحان بیرونی

– تحقیق ماللهند : موضوع این کتاب
مذهب و عادات و رسوم هندوان و نیز گزارشی از سفر به هند است.- قانون مسعودی: کتابی است در نجوم
اسلامی شامل یازده بخش.
در این کتاب بخشهایی مربوط به مثلثات کروی و نیز زمین و ابعاد آن و خورشید و ماه و سیارات
موجود است.

– التفهیم لاوایل صناعت التنجیم: این کتاب نیز در نجوم و به فارسی نوشته شده است و برای مدت چند
قرن متن کتاب درسی برای تعلیم ریاضیات و نجوم بوده استالجماهر فی معرفه الجواهر: ابوریحان بیرونی این کتاب را به
نام ابوالفتح مودود بن مسعود تالیف کرد و موضوع کتاب معرفی مواد معدنی و مخصوصا جواهرات مختلف است.
ابوریحان در این کتاب فلزات را بررسی کرده است.
او نظریات و گفته های دانشمندانی مانند ارسطو اسحاق الکندی را درباره حدود سیصد نوع ماده معدنی ذکر کرده است.صیدنه
: این کتاب درباره مواد شیمیایی و خواص و طرز تهیه آن ها نوشته شده است.

آثار الباقیه عن القرون الخالیه: ( اثرهای مانده از قرن های گذشته ) ابوریحان در این کتاب مبدا تاریخ ها
و گاه شماری اقوام مختلف را مورد بحث و بررسی قرار داده است.
از جمله این اقوام – ایرانیها – یونانیها – یهودیها – مسیحیها عربهای زمان جاهلیت و عربهای مسلمان نام برده
و درباره اعیاد هر یک به تفصیل سخن گفته است.
این کتاب را می توان نوعی تاریخ ادیان دانست(dot)

وفات ابوریحان بیرونی

ابوریحان بیرونی، پس از سال‏ها تلاش و کوشش در راه
علم و فضیلت، در ۲۲ آذر ۴۲۷ شمسی بدرود حیات گفت.
گفته می‏شود او در اواخر عمر، هم نابینا و هم ناشنوا شده بود، ولی در مورد محل وفاتش اختلاف
است و محلّ آن مشخص نیست.

حوزه