۲۸ اردیبهشت روز جهانی موزه و هفته میراث فرهنگی

روز جهانی موزه و میراث فرهنگی

روز جهانی موزه – گسترش موزه های دنیا و همکاری همه جانبه ی علمی ، فرهنگی و صنعتی،
در جهت دستیابی به اهداف فرهنگی از طریق هماهنگ ساختن اقدامات بین المللی و تدوین برنامه هایی مؤثر است
که دارای خطوط اساسی همکاری مشترک و دو جانبه بین مردم و موزه ها در سطح جهانی باشد .
بر اساس همین عقیده،در قطعنامه ی شماره ی پنج ِ دوازدهمین مجمع عمومی کمیته ی بین المللی موزه ها ایکوم
(ICOM) که در ۲۸ مه ۱۹۷۷ میلادی درمسکو برپا شد ، روز ۱۸ مه برابر با ۲۸ اردیبهشت به عنوان
روز جهانی موزه ها اعلام شد و از آن سال در روز جهانی موزه درهمه ی کشورهای عضو ، مراسمی
به مورد اجرا گذاشته می شود.

تعریف موزه

بر مبنای تعریفی که” ایکوم “از موزه می دهد ، موزه عبارت است از مکان گردآوری ، نگهداری ، مطالعه
، بررسی کردن و به نمایش گذاشتن نعمتهای فرهنگی یا طبیعی به منظور آموزش ، پژوهش و ارزش دادن به
این مجموعه ها و لذت بردن از آنها .

 معنای لغوی و اصطلاحی موزه

نام موزه از لغت فرانسوی Musee گرفته شده و به معنی مکانی است که مجموعه بزرگی از آثار باستانی
و صنعتی و چیزهای گرانبها را درآن به معرض نمایش می گذارند و دانشمندان ، پژوهشگران ، هنرمندان و…
از آن استفاده می کنند.
کلمه موزه را فرانسویان از لغت یونانی گرفته اند .
موزه نام تپه ای در آتن بود که در آن عبادتگاهی برای موزه ( الهه یونانی ) قرار داشت(dot) امروزه
در کشورهای مختلف جهان موزه های متعدد آثار باستانی، مردم شناسی، طبیعی، حیوانات ، وحوش و …
، مجموعه ی تاریخی آن کشورها را بازگو می کند.
فرهنگ و تمدن هر قوم و ملتی از طریق اشیاء و وسایلی که در موزه ها جمع آوری شده ،
شناخته می شود.
یکی از راههای شناخت اقوام گذشته و آشنایی با نحوه ی زندگی آنها ، از طریق موزه ها به دانش
آموزان و دانشجویان آموزش داده می شود(dot)
تاریخچه موزه

پژوهشگران و متخصصان موزه داری ، به دنبال ریشه یابی
واژه ی موزه به مبداء هلنی * بسنده کرده و تاریخ موزه و تاریخگذاری این پدیده را این گونه تعریف
کرده اند :معبد خدایان هنر شعر و موسیقی که بر فراز تپه ای در آتن قرار داشت ، نخستین موزه
ای است که در تاریخ موزه ها از آن نام برده می شود و موزه آشمولین در شهر آکسفورد ،
نخستین موزه ای است که آثار مشرق زمین را در خود محفوظ نگه داشته است.

نخستین موزه در قاره ی آسیا ، موزه ی آرمیتاژ در لنینگراد روسیه است و اولین موزه ی ایران در
سال ۱۲۹۵ ه .
ش به نام موزه ی ملی ایران پایه گذاری و افتتاح شده است.
سال ۱۷۴۶ م .
را در تاریخ تحول و تکامل موزه ها ، باید نقطه ی عطفی به شمار آورد؛ چرا که در این
سال نویسنده ی فرانسوی ” لاخون دوسن ین ” عقاید و اندیشه های نوینی را در مورد موزه عنوان کرد
که موجب تحرک و تسریع در بنیادگیری موزه ها شد.
چهار سال پس از آن به سال ۱۷۵۰ م .
اولین موزه ی واقعی جهان در قصر لوکزامبورگ بر پا شد(dot)
اهداف موزه

هدفهای موزه را می توان بدین صورت خلاصه کرد 

۱- یکی از اهداف موزه ،نگهداری
آثار گذشتگان و نمایش و انتقال آنها به آیندگان .
۲- ارزیابی و قیاس میان پدیدارهای تاریخی ، عملی ، فنی ، صنعتی و هنری ِ گذشته و حال.۳- یکی
دیگر از اهداف موزه که میتوان نام برد،ایجاد و تقویت تفاهم میان ملل و اقوام است.۴- شناخت و نمایش سهم
اقوال و ملل در فرهنگ و تمدن جهانی.
۵- اعتلاء و بهبود میزان دانش محصلان، دانشجویان، پژوهشگران و ….
۶- جلوگیری از انهدام فرهنگ بومی و ایجاد سدی در برابر فرهنگهای نامأنوس ،نیز از دیگر اهداف موزه است(dot) منشاء
موزه ها ، خواه در گنجینه های سلطنتی یا کلیسایی ِ قرون وسطا و یا در اطاقهای کوچک ِ حاوی
اشیاء و نمونه های کمیاب که در فاصله قرنهای شانزدهم و هجدهم میلادی گرد آوری شده ، نهفته است.

انواع موزه ها

نخستین گونه بندی که در ممالک بسیاری به قوه ی خود باقی است و همچنان دراسامی کمیته های تخصصی “
ایکوم ” انعکاس دارد، تمایز بین موزه های هنری ظریفه، هنرهای کاربردی، باستان شناسی ، تاریخ ، مردم شناسی، علوم
طبیعی ، دانش و تکنولوژی ، موزه های منطقه ای محلی و موزه های تخصصی است(dot) در عین حال، سیر
تحول موزه ها از جنگ دوم جهانی به این سو، به تدریج مرزهای بین رشته ها و مجموعه ها را
از میان برداشته است.اکنون موجه تر به نظر می رسد که موزه ها را به انواع زیر تقسیم کنیم.۱- موزه
های هنری ۲- موزه های تاریخی ۳- موزه های تخصصی ۴- موزه های علمی ۵- موزه های فنی وصنعتی ۱-
موزهای تاریخی: آثار و اشیاء قدیمی را که می توانند گویای زمینه و پیشینه ی مردم شناسی و باستان شناسی
و تاریخی باشند درخود جای داده اند(dot) 2- موزه های تخصصی: آثار تاریخی ، هنری و فنی را به مناسبت
های ویژه ، درمعرض دید مردم قرارمی دهند.
دو نوع این موزه ها را به موزه ها در هوای آزاد و موزه ی محلی مرسوم کرده اند.۳- موزه
های علمی: گیاهان ، جانوران ، سنگها ، خاکها ، سنگواره ها و آنچه را که دست بشر در خلق
آنها دخالت نداشته است ، تهیه و نگهداری می کنند که به انواع موزه های تاریخی طبیعی ، جانوران زمینی
، گیاهان، ماهی ها و جانوران دریایی طبقه بندی می شوند.موزه های علمی ، مواظبت شده ترین و فعال ترین
موزه ها هستند(dot) موزه های علوم طبیعی می باید نقش ویژه درآگاه سازی و متقاعد ساختن مردم ایفا کنند و
در سطح علمی ، این موزه ها ، اسنادی بالغ بر میلیونها نمونه هستند که پیشرفت دانش را از دیدگاه
رشته های متعدد میسر می سازند و دراختیار پژوهشگران می گذارند .
۴- موزه های فنی و صنعتی: ساخته های فنی وصنعتی انسان را در زمینه های اختراعات ، اکتشافات ، وسایل
نقلیه، ماشین آلات و مانند آنها به نمایش می گذارند و به نامهای موزه اختراعات ، موزه اکتشافات، موزه ماشین
آلات و موزه وسایل نقلیه و غیره موسوم شده اند .
۵- موزه های هنری: آثار و اشیاء زیبایی درباره ی نقاشی، معماری و مجسمه سازی، هنرهای تزیینی و صنایع دستی،
لوازم خانگی، موزه خط و خطاطی ، کتاب و صحافی ، موزه ی سرامیک و کاشی، موزه ی قالی و
قالیبافی ، موزه ی کنده کاری و منبت کاری و صنایع چوبی ، موزه ی گوهری و گوهرها و بالاخره
موزه ی منسوجات ، طبقه بندی می کنند(dot)
موزه های معروف جهان و ایران
درجهان موزه های معروف بسیاری
وجود دارد، همچون موزه ی ” لوور” در فرانسه ، موزه ی ” بریتانیا ” در لندن ، موزه ی
” بررا ” در میلان، موزه ی ” متروپولتین ” در آمریکا، موزه ی ” لنین گراد ” در روسیه
، موزه ی ” ایتالیا ” در رم و” ایران باستان ” در تهران.

موزه ایران باستان: این موزه که در سالهای ۱۶-۱۳۱۴ ش.
برای حفظ آثار ملی ، اشیاء تاریخی و عتیقه ی ایران تأسیس شد پس از تصویب ِ قانون حفظ آثار
ملی ، در سال ۱۳۰۹ که بنا بر آن دولت موظف به حفظ آثار ملی و نظارت درآنها بود بنیان
نهاده شد .
این موزه ، دارای آثار گرانبهایی از تمدن ایران از هزاران سال قبل از میلاد تا زمان حاضر است(dot) موزه
آستان قدس مشهد:اشیاء نفیس آستان مقدس و کتاب های آن قبلاً در چند حجره صحن نو قرار داشت تا این
که در سال ۱۳۱۶ ه.
ش از محل درآمد آستان قدس ، بنای موزه ی فوق شروع و در سال ۱۳۲۴ پایان یافت.
مساحت آن ۹۳۹۸ متر مربع و دارای نفایس بسیاری است ؛ ازجمله کتابخانه ی موزه از کتابخانه های درجه اول
ایران است و از حیث نسخ نفیس خطی قدیمی و نسخ منحصر به فرد که در طول چند صد سال
گردآوی شده ، کم نظیر است(dot) موزه ی مردم شناسی درتهران: این موزه در سال ۱۳۱۵ ه.
ش تأسیس شد و هدف ِ آن معرفی زندگی طبقات مختلف ایران از دو قرن پیش تا امروز ، آثار
هنری ، صنایع دستی ، نوع کار و پیشه های آنان می باشد(dot) موزه پارس در شیراز: موزه ی کنونی
پارس، همان باغ حکومتی است که طرح آن را کریمخان زند ریخته بود تا این که در سال ۱۳۱۴ ه
.
ش ، اداره ی کل باستان شناسی ، قسمت شمال و شرق باغ را نرده های آهنی کشیده و کم
کم اشیاء ، آثار تاریخی و نفیس فارس و شیراز را در آن گردآوری کردند(dot) علاوه بر موزه های یاد
شده ، در رشت، اصفهان ، کرمان و سایر استانها و شهرستانهای ایران نیز، اخیراً موزه هایی به وجود آمده
است که هر یک از آنها تاریخ مفصل و ارزنده ای از زندگی پیشینیان همان نقطه را در بردارد و
تمدن اقوام گذشته را روشن می سازد.

تاریخ نگار