رازهای پنهان کولوسئوم ؛ آنچه در مورد این بنای تاریخی نمی‌دانید

کولوسئوم، یکی از نمادهای تاریخی و فرهنگی شهر رم و ایتالیا است. این آمفی‌تئاتر عظیم و باشکوه، در قرن اول میلادی ساخته شده و به عنوان بزرگ‌ترین تماشاخانه روم باستان شناخته می‌شود. کولوسئوم با ظرفیت حدود ۵۰,۰۰۰ تا ۸۰,۰۰۰ تماشاگر، برای برگزاری مسابقات گلادیاتورها، نمایش‌های حیوانات وحشی و سایر رویدادهای عمومی استفاده می‌شد. راهنمای بازدید از کولوسئوم را در پرشین وی ببینید.

بازدید از کولوسئوم

کولوسئوم، یکی از مشهورترین و باشکوه‌ترین بناهای تاریخی جهان، نمادی از قدرت و شکوه امپراطوری روم است. این آمفی‌تئاتر عظیم که در قرن اول میلادی ساخته شده، میزبان نبردهای گلادیاتوری، شکار حیوانات وحشی و نمایش‌های عمومی بوده است.
کولوسئوم یکی از شگفتی های بزرگ دنیای باستان و یکی از عجایب هفتگانه جدید جهان است که قدرت و عظمت امپراتوری روم را به رخ می کشد.

کولوسئوم (Colosseum) که در قلب شهر رم قرار دارد، نه تنها به عنوان یک شاهکار مهندسی شناخته می‌شود، بلکه اهمیت تاریخی و فرهنگی بی‌نظیری دارد. کولوسئوم با ظرفیتی معادل ۴۵۰۰۰ صندلی، بزرگ‌ترین آمفی‌تئاتر دنیای باستان و در حال حاضر به عنوان یکی از جاهای دیدنی ایتالیا به شمار می‌رود. کولوسئوم در زمان‌هایی نه خیلی دور، میزبان جنگ‌های گلادیاتوری، جنگ با حیوانات وحشی و محلی برای اعدام مسیحیان اولیه بوده است، بی‌سبب نیست که امروزه به عنوان وحشتناک‌ترین مکان قرون وسطی شناخته می‌شود. بازدید از کولوسئوم در تور ایتالیا تجربه‌ای بی‌نظیر از تاریخ و فرهنگ روم باستان را به همراه دارد.

تاریخچه کولوسئوم

در سال ۶۴ میلادی، در هنگام فرمانروایی نرون، آتش‌سوزی مهیب و ویرانگری در روم اتفاق افتاد. شایعاتی منتشر شده بود که امپراتور نرون، شخصا آتش‌سوزی را آغاز کرده است تا زمین‌های اطراف را برای ساخت باغ‌ها و قصر جدیدش آماده کند. بعدها وسپاسیان، امپراتور روم تصمیم ساخت کولوسئوم را در محل این باغ گرفت. او با این کار می‌خواست بخش‌هایی از سرزمین را که امپراتور قبلی تحت مالکیت خود در آورده بود، به اموال عمومی بازگرداند. در واقع در سال ۶۹ پس از میلاد، وسپاسیان پس از یک سال جنگ داخلی، امپراتوری روم را در دست گرفت. یکی از اولین اقدامات وی پس از رسیدن به قدرت، بازسازی بخش‌هایی از روم بود که در طی جنگ‌ها و منازعات آسیب‌ دیده بود و در همین راستا ساخت استادیوم بزرگ و باشکوهی را در دستور کار قرار داد. آمفی‌تئاتر یا تماشاخانه مزبور که با عنوان آمفی‌تئاتر «فلاویان» (Flavian) نیز شناخته می‌شد، به بزرگ‌ترین مرکز سرگرمی عمومی در امپراتوری روم و در نهایت سمبل شهر روم تبدیل شد. این شاهکار معماری و مهندسی رومی که برای مدت ۱۸ قرن بزرگ‌ترین آمفی‌تئاتر دنیا محسوب می‌شد، امروزه با نام کولوسئوم شناخته می‌شود.

تاریخچه کولوسئوم

بودجه ساخت‌‌وساز از محل غنائم معبدی یهودی به دست آمد که پس از جنگ رومیان و یهودیان در سال ۷۰ میلادی به محاصره اورشلیم منجر شد. طبق کتیبه‌ای بازسازی‌شده در کولوسئوم، امپراتور وسپاسیان دستور داد که این آمفی‌تئاتر جدید را از سهم عمومی خودش از غنائم جنگی بسازند. گفته می‌شود اسیران جنگی یهودی که به روم بازگردانده شده بودند، بخش بزرگی از نیروی کار مورد نیاز برای ساخت بنا را فراهم می‌کردند؛ اما هیچ شواهدی بر صحت این ادعا وجود ندارد. در کنار این منبع انسانی رایگان و غیرمتخصص، تیم‌هایی از افراد حرفه‌ای رومی شامل مهندسان، هنرمندان، نقاشان و… نیز کارهای تخصصی‌تر را به عهده گرفتند.

آمفی‌تئاتر فلاویان در بازدید از کولوسئوم

کولوسئوم که با نام آمفی‌تئاتر فلاویان نیز شناخته می‌شود، بزرگ‌ترین تماشاخانه روم باستان با ظرفیت ۵۰,۰۰۰ تا ۸۰,۰۰۰ تماشاگر بود. دستور ساخت این بنا توسط امپراتور وسپاسیان، بنیان‌گذار سلسله‌ فلاویان داده شد. ساخت‌وساز آن در سال ۷۰ پس از میلاد مسیح آغاز شد و در سال ۸۰ پس از میلاد مسیح به پایان رسید.

ساخت آمفی‌تئاتر کولوسئوم چند دلیل داشت:

آمفی‌تئاتر فلاویان در بازدید از کولوسئوم

به‌عنوان هدیه‌ای به شهروندان رومی به‌منظور افزایش محبوبیت خاندان فلاویان

اجرای سرگرمی‌ها و نمایش‌های مختلف برای تفریحات و سرگرمی مردم

به کارگیری آخرین تکنیک‌های مهندسی رومی و به رخ کشیدن قدرت امپراتوری روم

کولوسئوم برای برگزاری مسابقات و مراسم‌های مختلفی استفاده می‌شد؛ البته بیش از همه، شهرت این محل مدیون میزبانی از نبردهای گلادیاتورها بود که یکی از برترین سرگرمی‌های آن دوران به شمار می‌رفت و به‌طور میانگین ۶۵,۰۰۰ مخاطب را به کولوسئوم می‌کشاند. سرانجام آخرین مسابقه‌ گلادیاتورها در سال ۴۵۳ میلادی و آخرین کشتار حیوانات در سال ۵۳۲ میلادی در کولوسئوم برگزار شد. علت تعطیلی این برنامه‌ها، هزینه‌های سنگین نگهداری حیوانات و همین طور گلادیاتورها بود.

شکل‌گیری کولوسئوم و فعالیت آن باعث شد تا ساختمان‌ها و تاسیساتی نیز در اطراف آن به وجود آید که از جمله آن‌ها می‌توان به مدرسه گلادیاتورها به نام «لودوس ماینوس» (Ludus Magnus)، مدرسه حیوانات جنگجو به نام «لودوس متوتینوس» (Ludus Matutinus)، اسلحه‌خانه «آرمامنتاریوم» (Armamentarium)، محل نگهداری ماشین‌آلات موسوم به «سوماروم کریجوم» (Sumorum Choragium) و محل درمان گلادیاتورهای زخمی اشاره کرد. همچنین مجموعه‌ای از سازه‌های کوتاه سنگی در فاصله ۱۸ متری کولوسئوم وجود دارد که شاید محلی برای کنترل بلیط یا جایی برای تاسیسات سایه‌بان بوده است.

ساخت کولوسئوم در حدود سال‌های ۷۰ تا ۷۲ میلادی تحت حکومت وسپاسیان آغاز شد و تا زمان درگذشت وسپاسیان در سال ۷۹ میلادی تا طبقه سوم پیش رفت. طبقه بالاتر توسط پسرش در سال ۸۰ میلادی به پایان رسید و بازی‌های افتتاحیه در سال ۸۰ یا ۸۱ میلادی در این مکان برگزار شد. بر اساس شواهد تاریخی، بیش از ۹۰۰۰ حیوان وحشی در جریان ۱۰۰ روز بازی‌های افتتاحیه آمفی‌تئاتر کشته شدند و سکه‌های یادبود نیز برای گرامیداشت این مراسم ساخته شد. پسر کوچک‌تر وسپاسیان مجموعه‌ای از تونل‌ها را برای نگهداری حیوانات و بردگان به سازه افزود و ظرفیت تماشاگران را افزایش داد.

کولوسئوم در سال ۲۱۷ میلادی به‌دلیل آتش‌سوزی شدید ناشی از رعدوبرق آسیب زیادی دید و تا حدود سال ۲۴۰ میلادی تعمیر نشد. در سال ۲۴۰ عملیات بازسازی روی آن آغاز شد و سرانجام در سال ۳۲۰ میلادی مجددا مورد استفاده قرار گرفت. آخرین نبرد گلادیاتورها در حدود سال ۴۳۵ میلادی در این مکان برگزار شد.

در سال ۴۴۳ در پی زلزله‌ای بزرگ، آسیب‌های جدی به کولوسئوم وارد شد. کتیبه‌ موجود در این سازه به انجام تعمیراتی در دوره امپراتور تئودئوس دوم و والنتینیان سوم بین سال‌های ۴۲۵ تا ۴۵۵ اشاره دارد و احتمالا بازسازی‌های مربوط به زلزله نیز در دوران این دو شاه صورت گرفته است. در سال‌های ۴۸۴ و ۵۰۸ میلادی نیز مرمت‌هایی انجام شد.

بازدید از کولوسئوم و در میان گلادیاتورها

قرون‌وسطا

در اواخر قرن ششم، یک عبادتگاه کوچک به سازه اضافه شد و قبرستانی در اطراف آن شکل گرفت. فضاهای طاق‌دار زیر صندلی‌ها به کارگاه‌های متنوعی تبدیل شدند که تا اواخر قرن دوازدهم اجاره داده می‌شدند. در حدود سال ۱۲۰۰ میلادی، خاندان فرنگیپانی از سکنه اصلی و لاتین‌تبار شهر روم، کولوسئوم را بازسازی کردند و به‌عنوان یک قلعه برای خاندان خود مورد استفاده قرار دادند. یک گروه مذهبی در اواسط قرن چهاردهم در شمال کولوسئوم ساکن شدند و تا اواخر قرن ۱۹ در آنجا سکونت داشتند. در آن زمان سنگ‌های داخلی کولوسئوم یکی پس از دیگری کم می‌شدند و آن‌ها را برای سازه‌های دیگر به کار می‌بردند و سنگ‌های مرمر را برای استخراج آهک خام می‌سوزاندند. گیره‌های برنزی نگهدارنده سنگ‌ها نیز برداشته شدند؛ به‌طوری که جای خالی آن‌ها هنوز دیده می‌شود.

دوره مدرن

در طول قرن شانزدهم و هفدهم، مقامات کلیسا به‌دنبال نقشی جدی برای کولوسئوم بودند و در این میان پاپ سیکتوس پنجم، یکی از پاپ‌های کلیسای کاتولیک تصمیم گرفت با تبدیل کولوسئوم به کارخانه پشم، تعدادی از زنان را صاحب شغل کند و سروسامان دهد. با توجه به هزینه‌های هنگفت، این پروژه پس از درگذشت وی در سال ۱۵۹۰ میلادی رها شد. در سال‌های بعد به‌دلیل تنوع گیاهانی که ریشه در بین ویرانه‌های کولوسئوم داشت، این مکان مقصد محبوب گیاه‌شناسان بود و از اوایل سال ۱۶۴۳ میلادی گیاه‌شناسان با تهیه ۳۳۷ گونه مختلف، فهرست‌ مفصلی از گیاهان را تنظیم کردند. در سال ۱۶۷۱ میلادی استفاده از کولوسئوم برای گاوبازی مجاز اعلام شد؛ اما اعتراض عمومی جلوی وقوع این ایده را گرفت.

پاپ بندیکت چهاردهم در سال ۱۷۴۹ کولوسئوم را مکان مقدسی می‌دانست که در آن مسیحیان اولیه به شهادت رسیده بودند. او این ساختمان را به مصائب مسیح تقدیم کرد و تصاویری مذهبی را در آن به نمایش گذاشت. با این حال، مدارک تاریخی برای تایید ادعای بندیکت وجود ندارد. پاپ‌های بعدی پروژه‌های مختلفی را برای مرمت و بهبود وضعیت کولوسئوم انجام دادند و در سال‌های ۱۸۰۷ و ۱۸۲۷ میلادی به تقویت این سازه پرداختند. در فاصله سال‌های ۱۸۱۰ تا ۱۸۱۴ میلادی و همین طور ۱۸۷۴ میلادی بخش‌هایی از سازه مورد کاوش قرار گرفت و نهایتا در دهه ۱۹۳۰ میلادی قسمت زیرزمینی آن در عمق ۱۲ متری زمین کشف شد. تا اواخر قرن بیستم، تقریبا دو سوم ساختمان اصلی تخریب شده بود؛ اما در دهه ۱۹۹۰ تلاش‌ها برای ترمیم کولوسئوم از سر گرفته شد و هنوز هم مراقبت از آن ادامه دارد.

علت نام‌گذاری کولوسئوم

اسم اصلی کولوسئوم، آمفی‌تئاتر فلاویان بود؛ چراکه فلاویوس نام خانوادگی دو امپراتوری بود که آن را ساختند: وسپاسیان و تیتوس. نام کولوسئوم احتمالا از مجسمه‌ غول پیکری از نرون گرفته شده است که در کنار این سازه وجود داشت. پس از اینکه حکومت نرون به پایان رسید، پادشاهان بعدی شکل ظاهری تندیس را تغییر دادند تا شبیه به آپولون، یکی از خدایان رومی شود. به این ترتیب بود که نام کولوسئوم با این آمفی‌تئاتر گره خورد و روی این بنا باقی ماند؛ حتی بعد از نابودی تندیس که در قرن پنجم میلادی رخ داد.

معماری کولوسئوم

کولوسئوم بنایی دارای چهار طبقه با ارتفاع متفاوت و یک طبقه زیر شیروانی است که مجموعه‌ای از اتاق‌ها و دالان‌ها را در خود دارد. برخلاف آمفی‌تئاترهای پیشین که در دامنه کوه‌ها ساخته می‌شدند، کولوسئوم ساختاری کاملا آزاد دارد. بتن، سنگ آهک، آجر، توف (سنگ آتشفشانی)، خاک، چوب و… از مصالح مورد استفاده در ساخت این سازه بزرگ هستند. سبک معماری این بنا یونانی است و نشانه‌های از معماری‌های گوناگون دیگر نیز در بازدید از کولوسئوم دیده می‌شود.

معماری کولوسئوم

شکل ظاهری کولوسئوم به‌صورت یک بیضی بزرگ طراحی شده که ۱۸۷ متر قطر بزرگ و ۱۵۵ متر قطر کوچک آن است و روی فونداسیونی به عمق ۱۲ متر قرار دارد. مساحت آن نیز به ۲۴,۰۰۰ متر مربع می‌رسد.

پس از مرگ وسپاسیان، پسرش «امپراتور تیتوس» (Emperor Titus) طبقه‌ چهارمی به این بنا اضافه کرد. این طبقه طاق نداشت؛ اما دارای پنجره‌های کوچک مستطیل‌شکل و ستون‌های برجسته‌ مربعی بود. این بخش آخر، ارتفاع آمفی‌تئاتر را به ۴۸ متر رساند.

نبرد گلادیاتورها در بازدید از کولوسئوم

یکی از رایج‌ترین برنامه‌هایی که در کولوسئوم برگزار می‌شد، نبرد گلادیاتورها بود. گلادیاتورها، مبارزان مسلحی بودند که برای اثبات قدرت و شجاعت خود با حیوانات وحشی و درنده مانند پلنگ، شیر، ببر، خرس، فیل و… می‌جنگیدند؛ نبردهایی خونین و مرگ‌بار که مردم از دیدن آن‌ها لذت می‌بردند و غرق هیجان می‌شدند. گلادیاتورها معمولا محکومان و مجرمان و اسیران جنگی بودند که به آن‌ها آموزش‌های خاصی در زمینه‌ هنرهای رزمی در مدارس گلادیاتوری داده می‌شد؛ مدارسی که رومیان ثروتمند مسئولیت اداره آن‌ها را بر عهده داشتند. البته بیشتر این گلادیاتورها جان خود را در جریان مبارزات از دست می‌دادند و فقط تعداد کمی از آن‌ها زنده می‌ماندند و به‌عنوان قهرمان شناخته می‌شدند.

نمایش شکار حیوانات کولوسئوم

مبارزه‌ حیوانات یکی دیگر از مسابقات رایج در این تماشاخانه بود که به آن «وناسیون» (Venatio) می‌گفتند. این مبارزات معمولا شامل صحنه‌هایی با دکوراسیون خاص می‌شد که محیط طبیعی زندگی حیوانات را بازآفرینی می‌کرد. حیوانات گوناگون از مکان‌های مختلفی چون آفریقا و خاور میانه به این مکان منتقل می‌شدند تا در نمایش‌های مختلف مورد استفاده قرار بگیرند. تعداد زیادی شیر، ببر، خرس، کفتار، شترمرغ، بز کوهی، کرگدن، گور خر، اسب آبی، فیل، زرافه و کروکودیل در این استادیوم در جریان مبارزات کشته شدند. رومیان به این سرگرمی‌های خشونت‌آمیز علاقه‌ خاصی داشتند. شن‌های کف تماشاخانه‌ کولوسئوم بعد از مسابقات تماما به خون آغشته می‌شد.

مراسم اعدام در کولوسئوم

علاوه بر مبارزات تا سرحد مرگ گلادیاتورها و صحنه‌های شکار حیوانات درنده، این تماشاخانه برای برگزاری مراسم اعدام افراد مختلف نیز به کار می‌رفت. این افراد به شیوه‌های مختلفی با شمشیر، پرتاب تیر یا توسط شیرهای گرسنه کشته می‌شدند.

سیلوا یکی از نمایش‌های کولوسئوم

سیلوا یکی از نمایش‌های کولوسئوم بود و شامل نمایشی از صحنه‌های طبیعت می‌شد. نقاشان، تکنسین‌ها و معماران فضای جنگل را با درختان واقعی و بوته‌های کاشته شده در کف صحنه و سایر کارهای هنری بازسازی می‌کردند و در آن حیوانات به نمایش درمی‌آمدند. همچنین از این صحنه برای نمایش داستان‌های اساطیری استفاده می‌شد.

شبیه‌ سازی نبردهای دریایی

طبق گزارش‌های قدیمی، کف این تماشاخانه طوری طراحی شده بود که امکان ذخیره‌ آب برای شبیه‌سازی جنگ‌های دریایی را داشته باشد. امکان تهیه‌ آب از قنات‌های اطراف برای اجرای چنین نمایش‌هایی وجود داشت؛ اما باستان‌شناسان امروزی هنوز به این نتیجه نرسیده‌اند که چطور کف این تماشاخانه ضدآب طراحی شده تا آب را در خود نگه دارد و وارد بخش‌های زیرزمینی نشود. عده‌ای معتقد هستند که این جنگ‌های دریایی در محل دیگری برگزار می‌شدند. به باور برخی کارشناسان نیز این جنگ‌ها در سال‌های ابتدایی و قبل از ساخت زیرزمین‌های بنا صورت می‌گرفت.

جشن‌ های پیروزی در بازدید از کولوسئوم

یکی از جشن‌های مهم کولوسئوم در زمان تراژان (امپراتور روم از سال ۹۸ تا ۱۱۷ میلادی) رخ داد. می‌گویند او به‌مناسبت پیروزی در داکیه در سال ۱۰۷ میلادی، جشنی در این تماشاخانه برگزار و از ۱۱,۰۰۰ حیوان و ۱۰,۰۰۰ گلادیاتور استفاده کرد. این جشن ۱۲۳ روز طول کشید و شامل ۱۰۷ مسابقه، نمایش آکروبات‌ها و جادوگران می‌شد.

سوالات متداول درباره بازید از کولوسئوم

چه زمانی بهترین زمان برای بازدید از کولوسئوم است؟

صبح زود یا اواخر بعدازظهر: برای اجتناب از شلوغی جمعیت، بهترین زمان برای بازدید از کولوسئوم صبح زود یا اواخر بعدازظهر است.

فصل‌های کم‌توریست: در فصل‌های کم‌توریست مانند پاییز و زمستان، شلوغی کمتری وجود دارد.

چگونه می‌توان بلیت کولوسئوم را تهیه کرد؟

خرید آنلاین: راحت‌ترین راه برای خرید بلیت، خرید آنلاین از سایت‌های رسمی یا آژانس‌های مسافرتی است. این کار به شما امکان می‌دهد از صف‌های طولانی جلوگیری کنید.

خرید حضوری: می‌توانید بلیت را در محل نیز خریداری کنید، اما ممکن است با صف‌های طولانی مواجه شوید.

آیا تورهای راهنما برای بازدید از کولوسئوم وجود دارد؟

بله: تورهای راهنما به شما امکان می‌دهند اطلاعات بیشتری در مورد تاریخچه، معماری و رویدادهای مهم کولوسئوم کسب کنید. این تورها به زبان‌های مختلف ارائه می‌شوند.

چه مدت زمان برای بازدید از کولوسئوم لازم است؟

حدود ۲-۳ ساعت: برای بازدید کامل از کولوسئوم و اطراف آن، به حدود ۲ تا ۳ ساعت زمان نیاز دارید.

چه چیزهایی را می‌توان در کولوسئوم دید؟

تونل‌های زیرزمینی: جایی که گلادیاتورها و حیوانات وحشی قبل از ورود به میدان نبرد نگهداری می‌شدند.

صندلی‌های تماشاگران: می‌توانید تصور کنید که در زمان روم باستان بر روی این صندلی‌ها نشسته‌اید.

مکان‌های مهم: مکان‌هایی که برای اجرای نمایش‌ها و اعدام مجرمان استفاده می‌شد.

چه لباس‌هایی برای بازدید از کولوسئوم مناسب است؟

کفش راحت: از آنجایی که برای بازدید از کولوسئوم باید پیاده‌روی کنید، پوشیدن کفش راحت بسیار مهم است.

لباس مناسب فصل: لباس خود را متناسب با فصل و دمای هوا انتخاب کنید.

آیا می‌توان در کولوسئوم غذا خورد؟

خیر: در داخل کولوسئوم امکان خوردن غذا وجود ندارد. اما در اطراف کولوسئوم رستوران‌ها و کافه‌های زیادی وجود دارد.

هزینه بازدید از کولوسئوم چقدر است؟

هزینه بلیت: هزینه بلیت بازدید از کولوسئوم متناسب با فصل و نوع بلیت متفاوت است. برای اطلاع از آخرین قیمت‌ها، به سایت‌های رسمی مراجعه کنید.

چه نکات دیگری برای بازدید از کولوسئوم باید دانست؟

دوربین: فراموش نکنید که دوربین خود را همراه داشته باشید تا از این تجربه بی‌نظیر عکس‌های یادگاری بگیرید.

کلاه و کرم ضد آفتاب: در فصل‌های گرم سال، استفاده از کلاه و کرم ضد آفتاب توصیه می‌شود.

آب آشامیدنی: به همراه داشتن آب آشامیدنی در طول بازدید ضروری است.

کولوسئوم اغلب شلوغ است: برای جلوگیری از شلوغی، سعی کنید در ساعات کم‌تردد بازدید کنید.

بلیت ترکیبی: می‌توانید بلیت ترکیبی برای بازدید از کولوسئوم، فروم رومی و تپه پالاتین تهیه کنید.