باغستان سنتی قزوین را بیشتر بشناسید

کشور زیبا و پهناور ایران سرتاسر پر از جاذبه های گردشگری، تاریخی
و طبیعی است ما در این مطلب از پرشین وی قصد داریم برای شما عزیزان
باغستان سنتی قزوین را به اشتراک بگذاریم باغستان سنتی قزوین قدمت
چندین هزار ساله دارد و وسعتی بیش از ۳ هزار هکتار دارد در ادامه مطلب با این
باغ زیبا بیشتر آشنا خواهیم شد

باغستان سنتی قزوین

باغ‌های پیرامون شهر که به نام باغستان سنتی قزوین مشهور هستند با قدمت هزار سال بخشی
جدایی ناپذیر از شهر قزوین بوده است.
این باغ های سنتی وسعتی بیش از ۳ هزار هکتار داشته‌اند که دایره‌وار محیط بر شهر بوده‌اند.

باغستان سنتی شهر تاریخی قزوین میراث ارزشمند نیاکان و ساکنین این شهر در طول تاریخ و نمایانگر تعامل انسان

و طبیعت در شکل دهی به منظر بومی تاریخی شهر قزوین است.
در این مقاله برای آشنایی با هویت تاریخی شهر قزوین که رو به فراموشی و نابودی است، به اختصار توضیحاتی
داده می‌شود.

باغستان سنتی قزوین نمونه‌ای از کشاورزی سنتی پیشینیان است که تا امروز به حیات خود ادامه داده است و همچنان
در زندگی اهالی شهر قزوین حضور دارد.
این باغ‌ها همواره در طول تاریخ نقش مهمی در اقتصاد شهر داشته‌اند.
باغستان سنتی توسط پنج رودخانه‌ی فصلی و سیلابی آبیاری می‌شوند.

رودخانه‌ها با خود آبرفت‌ها و خاک مناسبی برای کشاورزی و باغبانی به همراه می آورند درعین حال طغیان رودخانه‌ها و
سیلابی بودن آن‌ها همواره تهدید جدی برای شهر محسوب می‌شده‌است از این رو باغستان‌های پیرامون شهرکه حلقه بیرونی شهر را
شکل می‌دهند تمهید ساکنین این شهر در مواجهه با تهدیدها و منابع و موانع زیستی در شهر قزوین بوده است.

باغستان سنتی قزوین

موقعیت شهر قزوین و باغات سنتی

باغ‌های بومی (باغستان سنتی)

باغ‌های بومی، باغ‌هایی هستند که اکثرا در بیرون حصار شهر واقع‌اند و
از نوع باغ‌های میوه و به باغستان سنتی معروف هستند.
شهر قزوین همواره مورد تهدید سیلاب‌های رودخانه‌های مجاور بوده است.
این باغ‌ها به دلیل طراحی خاص خود توانایی جذب سیلاب‌ها را در داخل خود داشته‌اند و علاوه بر حفاظت شهر
سبب سرسبزی و طراوت شهر نیز بوده‌اند.

علاوه بر نقش دفاعی در برابر سیل، منبع اقتصادی و محل اشتغال اهالی شهر به شمار می‌رفته و وسعت قابل
توجه‌ای نسبت به بخش مسکونی شهر داشته است.
باغستان به وسعت سه هزار و پانصد هکتار بوده است که به صورت دایره‌ای پیرامون کل شهر قزوین بوده است.
این درحالی است که وسعت شهر (محدوده داخل حصار) پانصد هکتار بوده‌ است.
نسبت باغ به شهر قابل توجه و حدود ۷ برابر شهر بوده است.

ویژگی‌های باغستان سنتی قزوین

الگویی پایدار از کشاورزی طبیعی، تاریخی و فرهنگ باغداری بی‌نظیر و روش مدیریت ویژه سنتی آبخوانی که با در خود
نگهداشتن و جذب آب رودخانه‌های فصلی و سیلاب‌های آن‌ها سبب تقویت سفره‌های آب زیرزمینی می‌شود حفاظت شهر و روستاهای پایین‌دست
از خطر سیل و خسارات محتمل از آن واحد تولیدی و اقتصادی برای ساکنین شهر سبب پالایش هوای شهر و
جذب امواج می‌شود سبب زیبایی محیط و منظر شهر خصوصا در نظر تازه واردان به شهر ایجاد محیط فراغتی برای
اهالی شهر در نزدیک‌ترین فاصله از شهر سبب تلطیف و فرح‌بخشی هوای شهر و تعدیل بادهای غالب منطقه

شرح
باغستان در سفرنامه

باغستان سنتی قزوین

در سفرنامه‌های بسیار ی از باغستان‌های قزوین به عنوان بهشت یاد شده و بسیار زیبا و
پر بار توصیف شده است.
اولین سند که می‌توان ساختار شهر را دریافت نقشه سال ۱۳۰۶ است.
در این نقشه وسعت باغات و فضاهای سبز خودنمایی می‌کند.
توصیفات دقیقی نیز پیش از آن موجود است، توصیف ذکریا بن محمد بن محمود قزوینی (۶۰۵– ۶۸۳) در کتاب آثارالبلاد
با دقت به ساختار طبیعی و مصنوع شهر قزوین، توضیحاتی دارد.

ذکریابن محمد بن محمود قزوینی در مورد باغ‌های قزوین گفته است:

قزوین شهری است مشهور و آبادان، در دشتی پهناور،
با خاکی پاکیزه و باغ‌ها و درختان بسیار با بنیادی نیکو ساخته شده و در آن دو شهر است، یکی
در میانه‌ی دیگری.
شهر کوچک را شهرستان می‌نامند، بارو و دروازه‌ها دارد و شهر بزرگ محیط بر آن شهر کوچک است و آن
را نیز بارو و دروازه‌ها است و موستان‌ها و بستان‌ها شهر بزرگ را احاطه کرده‌اند از هر سو و کشتزارها
محیط بر باغ‌ها و رزستان‌ها هستند، شهر دو رودخانه دارد یکی را دزج گویند و دیگری را ارنزک.

در توصیف ذکریای قزوینی به خوبی ساختار شهر قزوین در تعامل با بستر طبیعی و جایگاه شهر، رودخانه‌ها و باغ‌ها
و زمین‌های کشاورزی نسبت به هم بیان شده است.
طرحی که وی از شهر قزوین ترسیم کرده سندی بسیار ارزشمند از شهر تاریخی قزوین است.

بیشتر بدانید از شهرستان قزوین

بنا بر روایات تاریخی سنگ بنای شهر تاریخی قزوین به شاهپور اول ساسانی بر می گردد.
شاهپور  این شهر را برای جلوگیری از حمله دیالمه بنا نمود و در آن دژ و استحکامات به وجود
آورد و سپاهیان خود را در آنها استقرار داد.   به مرور زمان، پایگاه نظامی شاهپور توسعه
پیدا کرد و هسته اصلی شهر قزوین به وجود آمد.   موقعیت این شهر همواره به عنوان
گذرگاه مهم طبرستان و دریای خزر اهمیت فراوان داشته و دارد.

بعد از حمله اعراب به ایران و آغاز دوره فتوحات اسلامی، براء بن عازب که از سرداران
بنام عرب بود در سال ۲۴ هجری قمری قزوین را محاصره کرد. مردم قزوین همانند
بسیاری از نقاط دیگر اسلام را پذیرفتند و از پرداخت جریمه معاف شدند. قزوین که
در دوره ساسانیان پایگاه مستحکمی برای جلوگیری از هجوم مهاجمان دیلمی بود، در دوره اسلامی نیز به پایگاه و مبداء عملیات بعدی لشگریان عرب تبدیل شد

باغستان سنتی قزوین

در دوره‌های بعد، هنگامی که هارون الرشید خلیفه عباسی در راه خراسان از قزوی
ن می‌گذشت پس از آگاهی از گرفتاری‌های مردم قزوین در مقابل هجوم‌های دیالمه
و مقاومت شجاعانه آنها دستور داد سعد بن العاس، والی عراقین و قزوین، حصاری
به دور مدینه موسی و مبارکیه بکشد و مسجدی نیز در آن بسازد، ولی به علت
مرگ هارون الرشید، حصار ناتمام‌ ماند، تا اینکه یکی از فرماندهان ترک دستگاه عباسی
به نام موسی ابن بنا که مامور جنگ با حسین بن زید علوی شده بود، در سال ۲۵۶ هجری قمری بنای آن را به پایان رساند.

دروازه‌های قزوین

شهر قزوین در گذشته هشت دروازه داشت که به نامهای دروازه رشت، باغ‌شاه، درب کوشک، تبریز، تهران، شیخ‌آباد، امام‌زاده حسین و خندقبار معروف بودند.

باغستان سنتی قزوین

امروزه از آن میان، تنها دو دروازه درب کوشک و تهران باقی مانده‌اند. دروازه درب کوشک که
در انتهای خیابان آزادی قرار دارد، در دوره قاجاریه ساخته شده و در سال ۱۲۹۶هجری قمری
در دوره حکومت عضدالدوله، کاشی کاری شده است. دروازه قدیم تهران که در خیابان
تهران قدیم قرار دارد، از بناهای دوره قاجاریه است که در سال ۱۳۴۷ شمسی مرمت و کاشی‌کاری شده است.

مراکز دیدنی و تاریخی

پل شاه عباسی، پل لوشان، سد سیدعلی‌خان، سد سپهسالار، کاروانسرای خورمه،
کاروانسرای پنبه، کاروانسرای غازان، کاروانسرا سلطان‌آباد، سرای رضوی، سرای وزیر،
سرای سعدیه، سرای ضرابخانه، سرای گلشنف سرای حاجی رضا، سرای شاهرودی،
گرمابه صفا، تپه الوند، قلعه الموت، قلعه نویزر شاه، قلعه لمبستر، قلعه سمیران، قلعه سنگرود، قلعه شیرکوه، قلعه ساسان، قلعه رشوند، قلعه نیاق

همگردی / hamshahrionline