زیارت و گردشگری در کاظمین ؛ تجربه زیارتی بی‌نظیر در حرمین جوادین

کاظمین به دلیل وجود این دو امام همام، از دیرباز مورد توجه بوده و تاریخچه‌ای غنی دارد. در زمان عباسیان، این منطقه به عنوان مقبره بزرگان و خاندان عباسی شناخته می‌شد و پس از شهادت امام کاظم (ع) و دفن ایشان در این مکان، به کاظمین شهرت یافت. راهنمای سفر به کاظمین را در پرشین وی ببینید.

راهنمای سفر به کاظمین

کاظمین یا کاظمیه یکی از محله‌های شمالی شهر بغداد در بخش غربی رود دجله عراق است. کاظمین ۲۸ کیلومتر مربع مساحت دارد و جمعیتی بالغ بر ۱٫۵ میلیون نفر در آن زندگی می‌کنند. زبان مردم، عربی عراقی است. مسجد و آرامگاه امام هفتم شیعیان، امام موسی کاظم (ع) و امام نهم، امام محمد تقی (ع) در این محل قرار دارد و سبب نام‌گذاری این منطقه به کاظمیه همین است.

کاظمین سومین شهر مهم زیارتی کشور عراق پس از نجف و کربلا است که دارای جایگاه ویژه مذهبی نزد شیعیان می‌باشد. این شهر به دلیل وجود بارگاه ملکوتی دو امام شیعیان از این جایگاه مذهبی بالایی برخوردار است. این دو امام معصوم شهر کاظمین را تبدیل به منطقه شهری مستقلی کرده‌اند که سالانه میلیون‌ها زائر را میزبانی می‌کند.

در جوار شهر بغداد که در زمان خلافت منصور به عنوان پایتخت انتخاب شد، باغ‌هایی وجود داشت که به شونیزیه معروف بودند. مقابر قریش نامی است که به وسیله منصور در ۱۴۵ هجری قمری بر این باغ گذاشته‌شد و به این ترتیب این باغ به عنوان مقبره خانوادگی منصور انتخاب شد. جعفر بن منصور عباسی که در سال ۱۵۰ هجری قمری از دنیا رفت، اولین فردی بود که در این قبرستان دفن شد. امام کاظم علیه‌السلام در سال ۱۷۹ هجری قمری به دستور هارون از مدینه به بغداد آمدند و در این شهر زندانی شدند.

ایشان در سال ۱۸۳ هجری قمری به دستور خلیفه و به دست زندان‌بان خود، سندی‌بن‌شاهک، مسموم شده و به شهادت رسیدند. امام کاظم علیه السلام در همان مقابر قریش و در مکانی که خود از پیش خریداری کرده بودند، به خاک سپرده شدند.

جاهای دیدنی کاظمین

کاظمین، شهری با قدمتی طولانی و تاریخی پربار، در شمال غربی بغداد واقع شده و به عنوان یکی از مهم‌ترین شهرهای زیارتی شیعیان شناخته می‌شود. حرم مطهر امام موسی کاظم (ع) و امام محمد تقی (ع) در این شهر قرار دارد که هر ساله میلیون‌ها زائر از سراسر جهان برای زیارت به این مکان مقدس مشرف می‌شوند.

امام کاظم علیه‌السلام

امام کاظم علیه‌السلام چهارمین فردی بودند که در این قبرستان به خاک سپرده شدند. قبل از ایشان جعفر و سپس عیسی نوفلی در این قبرستان دفن شدند و سومین نفر نیز خلیفه امین، فرزند هارون بود که مادر او، زبده خاتون، بر سر قبرش بقعه ای بنا کرد. بر سر مرقد امام کاظم علیه السلام نیز، با نظر امام جواد و به دستور مامون، بقعه ای ساخته‌شد پس از آن دولت‌مردانی که در این قبرستان به خاک سپرده شدند هریک مقبره و بقعه برای خود اختصاص داده بودند.

امام جواد علیه‌السلام

امام جواد علیه‌السلام که در سال ۲۲۰ هجری قمری به دستور معتصم عباسی و به وسیله ام‌الفضل، دختر مامون و برادر‌زاده معتصم که همسر ایشان بودند، مسموم و شهید شدند. پس از شهادت ایشان، دستور داده‌شد امام را در جوار قبر امام موسی کاظم به خاک بسپارند. بقعه و عمارتی که بر قبر آن دو بزرگوار بنا شد به کاظمیه شهرت یافت. پس از بنا شدن کاظمیه، نام مقابر قریش به کاظمیه تغییر پیدا کرد. مسجد باب‌التین یا مسجد کاظمیه، مسجدی بود که در کنار این بقعه قرار‌داشت و شیعیان از داخل این مسجد قبر این دو امام بزرگوار را زیارت می‌کردند. به همین دلیل این بقعه به مشهد باب‌التین معروف شد و برای دو امام، گنبد و بنایی با چند حجره ساختند که خادمانی آن را اداره می‌کردند. وسایل و تسهیلات لازم برای زائران مرقد این دو امام در باغی که در جوار این بقعه وجود داشت و به زبیده‌ خاتون، همسر هارون‌الرشید، تعلق داشت، فراهم می‌شد.

در کاظمین کدام امامان به خاک سپرده شدند؟

در شهر کاظمین قبر امام موسی‌کاظم علیه‌السلام و امام جواد علیه‌السلام قرار ‌دارد. این دو امام در زمان خلفای عباسی و در این شهر به شهادت رسیدند. حرم مطهر این امامان گران‌قدر زینت‌بخش شهر کاظمین و دلیل اصلی گسترش، شهرت و نام‌گذاری آن می‌باشد.

اماکن زیارتی کاظمین

شهر کاظمین دارای زیارتگاه‌های بسیاری است که به همین دلیل این شهر از نظر مذهبی جایگاه ویژه‌ای را در میان مسلمانان و به‌ویژه شیعیان پیدا کرده‌است. در ادامه به معرفی اماکن زیارتی کاظمین می‌پردازیم.

حرم کاظمین

اولین مکان زیارتی شهر کاظمین، حرم کاظمین است که آرامگاه دو امام شیعیان، امام کاظم علیه‌السلام و امام جواد علیه‌السلام می‌باشد. این حرم دارای چهار شبستان بزرگ و باصفا است که با کاشی‌کاری های نفیس و معماری زیبا، منظره‌ای چشم‌نواز و معنوی را برای زائران فراهم می‌کند.

سفر به کاظمین و مسجد صفوی

مسجد صفوی مسجدی ساخته‌شده در زمان اسماعیل صفوی است که به سبک ساختمان‌های عراقی و پس از تسلط عراق بر کاظمین ساخته شده‌است. این مسجد با معماری باشکوه، ستون‌های ضخیم، طاق‌های قوسی‌شکل و… دارای منظره‌ای چشم‌نواز و دلنشین است و هر بیننده‌ای را به تحسین وادار می‌کند. گنبد کاشی‌کاری شده بسیار کوتاه این مسجد از درون صحن به زحمت دیده می‌شود. ضریح مطهر حرم کاظمین را می‌توانید از پنجره‌ای که به درون رواق شمالی باز می‌شود مشاهده کنید که جلوه‌ای بی‌نظیر دارد.

مسجد صفوی

آرامگاه خواجه نصیرالدین طوسی

آرامگاه خواجه نصیرالدین طوسی که یکی از حکیمان قرن هفتم هجری بوده و در سال ۶۷۲ هجری درگذشته ‌است، در بخشی از حرم کاظمین قرار گرفته‌است. این آرامگاه طبق وصیت خود این عالم در حرم مطهر بنا شده و دارای ضریحی قدیمی و فولادی می‌باشد.

آرامگاه خواجه نصیرالدین طوسی

آرامگاه شیخ مفید

در شرق رواق جنوبی حرم کاظمین می‌توانید آرامگاه شیخ مفید، متکلم، فقیه امامیه و از بزرگان شیعه را که در سال ۴۱۳ هجری قمری در‌گذشت، مشاهده کنید. این عالم چند سالی را در خانه خود دفن بود و سپس به مقابر قریش برده‌شد و در نزدیکی قبر امام جواد علیه‌السلام دفن شد. ضریحی فولادی و سنگی مرمری حاوی شعر بر بالای مقبره ایشان قرار گرفته‌است.

آرامگاه ابوالقاسم جعفر بن محمد بن قولویه

آرامگاه ابوالقاسم جعفر‌بن‌محمدبن‌قولویه را می‌توانید در شرق رواق جنوبی حرم کاظمین و در مجاورت آرامگاه شیخ مفید زیارت کنید. این عالم فقید یکی از علما و محدثین امامیه بود که در سال ۳۶۸ هجری قمری درگذشت.

آرامگاه سید مرتضی و سید رضی

آرامگاه سید مرتضی و سید رضی که دو برادر از اعیان و مشاهیر امامیه در قرن پنجم هجری بودند، در بیرون صحن حرم و جنوب شرقی دیوار آن قرار دارد.

آرامگاه سید مرتضی و سید رضی

سفر به کاظمین و قبر ابو یوسف قاضی

در جنوب شرقی صحن حرم کاظمین و درون یکی از حجره‌ها می‌توانید قبر ابویوسف‌قاضی را که در سال ۱۶۶ قاضی بغداد بود، مشاهده کنید. این فرد اولین فرد مسلمان بود که به عنوان قاضی‌القضات شهرت پیدا کرد.

مسجد براثا

مسجد براثا را می‌توانید در محله‌ای به همین نام پیدا کنید. این مسجد به دلیل روایاتی که از اقامت و نماز خواندن امام علی علیه‌السلام در این مسجد پس از بازگشت از نهروان نقل می‌شود، در نزد شیعیان بسیار مقدس است. این مسجد زمانی مرکز نشر احادیث اهل‌البیت علیه‌السلام بوده‌است و روایت می‌شود که برخی از انبیای الهی در این مکان نماز گزارده‌اند.

سفر به کاظمین و مسجد المنطقه

مسجد المنطقه که نام دیگر آن مسجد العتیقه می‌باشد، در جنوب شرقی شهر منصور واقع شده‌است. این شهر در میان شهر کاظمین و جعیفر قرار دارد. این مسجد به دلیل روایاتی که نماز گزاردن امام علی علیه‌السلام را در این مسجد نقل می‌کنند، در میان شیعیان شهرت دارد.

معماری بنای حرم کاظمین

با ورود به حرم کاظمین از هریک از درهای آن می‌توانید معماری ایرانی- اسلامی چشم‌نوازی مشاهده کنید که سراسر حرم را زینت داده‌است. حرم کاظمین دارای کاشی‌کاری‌های معرق نفیس، آینه‌کاری‌های زیبا، ایوان‌های باشکوه و صحن‌های چشم‌نوازی است که این حرم را به موزه نمادی هنر معماری ایرانی- اسلامی تبدیل کرده است. صندوق و ضریح:در قرن دهم هجری دو صندوق زیبا و خاتم‌کاری شده به دستور شاه‌اسماعیل صفوی بر قبر دو امام نصب شد.

معماری بنای حرم کاظمین

صندوق روی قبر امام جواد علیه السلام

صندوق روی قبر امام جواد علیه السلام از صندوق‌های زیبایی است که از لحاظ ریز‌نقش و پرکار بودن از زیباترین شاهکارهای هنری آن عصر به شمار می‌رود. صندوقی که امروزه بر مزار مطهر امام موسی کاظم علیه‌السلام قرار گرفته‌است، از عصر صفوی تا به امروز باقی‌مانده و به دست استاد صنیع خاتم ترمیم شده‌است اما این صندوق از لحاظ پرنقشی به پای صندوق امام جواد علیه‌السلام نمی‌رسد.

این صندوق دارای ۱۵۲۰۰۰ سانتی‌مترمربع مساحت است و از صندوق قبر امام جواد علیه‌السلام کوچک‌تر می باشد. ضریحی که امروزه در حرم قرار دارد، توسط بانو سلطان‌بیگم، دختر مشیر‌الملک شیرازی و از نقره ساخته شده‌است. در این ضریح ۲۵۰ هزار مثقال نقره به‌کار رفته‌است و دارای ۱۸ پنجره می‌باشد. سوره‌هایی از قرآن و اسماء الهی در نوار بالای ضریح قرار گرفته‌اند. طول این ضریح ۸ متر، عرض آن ۵ متر و ارتفاع آن ۵٫۳ متر می‌باشد. درب این ضریح که در وسط ضلع شرقی آن قرار دارد، در فاصله بین دو صندوق باز می‌شود.

هشت گلدان بزرگ از فولاد حاوی آیه و حدیث فراوان که از آثار شاه‌سلطان حسین صفوی هستند در بالای ضریح قرار گرفته‌اند. در داخل روضه‌ای که ضریح در آن قرار دارد، قندیل هایی دارای ظرافت و هنر بسیار زیبایی وجود دارند که از تزئینات نفیس عصر معزالدوله دیلمی می‌باشند و از طلای ناب ساخته شده‌اند. همچنین روی کتیبه‌های اطراف روضه مطهر می‌توانید نام شاه اسماعیل و فتحعلی‌شاه را مشاهده کنید. رواق‌ها: چهار رواق را می‌توانید در چهار سمت روضه و ضریح مشاهده کنید که از پایین تا نیمه سنگ و مابقی آینه‌کاری شده هستند. رواق‌ها دارای طول ۴۰ متر بوده و از هفت چشمه مرکب شده‌اند.

محل دفن عالمان و بزرگان شیعه در رواق های حرم امام موسی کاظم

عرض شرقی و غربی رواق‌ها ۳۰ متر و مرکب از ۵ چشمه می‌باشند. در برخی از این رواق‌ها عالمان و بزرگان شیعه دفن هستند. رواق باب‌المراد به دستور ناصرالدین‌شاه قاجار آینه‌کاری شده است و رواق باب‌القریش که در جنوب ضریح قرار‌ دارد به دستور سلطان‌محمد رشاد خان بازسازی شده‌است. رواق شمالی در شمال ضریح و رواق جنوبی رو‌به‌روی رواق شرقی قرار گرفته‌است. در سمت رواق جنوبی که به صحن باز می‌شود، در سال ۱۲۸۳ هجری قمری از سوی میرزا بابای اصطهباناتی اهدا شده‌است. میرزا محمد علی طبیب شیرازی، خطوط کنده کاری شده روی این درب را انجام داده‌است که بسیار زیبا و بدیع می‌باشند.

بهترین زمان سفر به کاظمین

فصل‌های پاییز و زمستان به دلیل هوای معتدل، بهترین زمان برای سفر به کاظمین هستند.

اقامت در کاظمین

در کاظمین هتل‌ها و مهمانخانه‌های متعددی وجود دارد که با هر بودجه‌ای می‌توانید اقامتگاهی مناسب پیدا کنید.

در شهر کاظمین عراق، هتل‌ها و محل‌های اقامت متنوعی برای زائران و گردشگران وجود دارد. از هتل‌های لوکس گرفته تا مهمانپذیرهای ارزان قیمت، می‌توانید اقامتگاهی متناسب با نیاز و بودجه خود پیدا کنید.

هتل‌های معروف کاظمین

هتل انوار الکاظمیه (Anwar Al-Kadhemya): یکی از هتل‌های محبوب در شهر کاظمین که به دلیل نزدیکی به حرمین و امکانات خوبش مورد توجه زائران قرار گرفته است. این هتل دارای اتاق‌های تمیز و راحت با تهویه مطبوع و سرویس بهداشتی خصوصی می‌باشد

هتل ضیوف قصرالکاظمیه: یک هتل ۳ ستاره در فاصله ۷ دقیقه ای تا حرم مطهر امام کاظم (ع) و امام جواد (ع) با چشم‌انداز زیبا از گنبدهای طلایی حرم، امکانات خوب، غذاهای متنوع و قیمت مناسب
این هتل دارای اتاق‌های راحت و تمیز با تهویه مطبوع، سرویس بهداشتی خصوصی، تلویزیون ماهواره ای، مینی بار، صندوق امانات و رستوران با منوی متنوع می‌باشد

هتل خفاجی: یکی دیگر از هتل‌های محبوب در کاظمین که هزینه یک شب اقامت در آن به ازای هر نفر چیزی حدود ۷۵ دلار است

هتل سراج المنیر: از دیگر هتل‌های ۳ ستاره کاظمین که در لیست بهترین هتل‌ها قرار دارد

هتل قائم: هتل دیگری در کاظمین که در لیست بهترین هتل‌ها معرفی شده است

با توجه به بودجه و امکانات موردنظر خود می‌توانید یکی از این هتل‌ها را برای اقامت انتخاب کنید. اکثر این هتل‌ها در نزدیکی حرم قرار دارند و با چند دقیقه پیاده‌روی قابل دسترسی هستند

چگونه می توان به کاظمین سفر کرد ؟

برای سفر به کاظمین می‌توانید از طریق هوایی، زمینی و یا ریلی اقدام کنید.

سوالات متداول درباره سفر به کاظمین

سفر به کاظمین یکی از زیارت‌های مهم شیعیان است. برای پاسخ به سوالات متداول در این زمینه، می‌توانید به این موارد توجه کنید:

کاظمین کجاست؟ کاظمین شهری در شمال بغداد و در غرب رود دجله است که به دلیل وجود مرقد امام موسی کاظم (ع) و امام محمد تقی (ع) از اهمیت خاصی برخوردار است.

چرا کاظمین اهمیت دارد؟ وجود مرقد دو امام معصوم، کاظمین را به یکی از مهم‌ترین شهرهای زیارتی شیعیان تبدیل کرده است.

بهترین زمان سفر به کاظمین چه زمانی است؟ بهترین زمان سفر به کاظمین معمولا در فصل‌های خنک سال (پاییز و زمستان) است.

چگونه به کاظمین برویم؟ برای سفر به کاظمین می‌توانید از طریق هوایی (فرودگاه بغداد) و زمینی (از طریق مرزهای ایران) اقدام کنید.

هزینه سفر به کاظمین چقدر است؟ هزینه سفر به کاظمین به عوامل مختلفی مانند نوع سفر (گروهی یا انفرادی)، فصل سفر، نوع اقامت و… بستگی دارد.

مدارک لازم برای سفر به کاظمین چیست؟ برای سفر به کاظمین نیاز به پاسپورت معتبر و ویزای عراق دارید.

اقامت در کاظمین چگونه است؟ در کاظمین هتل‌ها و مهمانسراهای مختلفی برای اقامت زائران وجود دارد.

غذاهای کاظمین چگونه است؟ غذاهای کاظمین شباهت زیادی به غذاهای ایرانی دارد و می‌توانید غذاهای لذیذ عراقی را در رستوران‌های این شهر میل کنید.

سوغات کاظمین چیست؟ از سوغاتی‌های معروف کاظمین می‌توان به ادویه جات، زعفران، صنایع دستی و… اشاره کرد.

زیارت حرم امامین کاظمین چگونه است؟ زیارت حرم امامین کاظمین بسیار با شکوه و معنوی است و زائران می‌توانند در مراسم‌های مختلف این حرم شرکت کنند.

آداب زیارت در کاظمین چیست؟ رعایت آداب زیارت در کاظمین مانند سایر زیارتگاه‌های شیعی است و بهتر است قبل از سفر اطلاعات لازم را کسب کنید.