مدرسه ای برای آقا بزرگ

مسجد آقا بزرگ شهر کاشان یکی از بناهای تاریخی این شهر است این مسجد کویری دارای چهار ایوان است دارای گنبد عظیم و دو مناره های کاشی کاری شده است مسجد آقا بزرگ یکی از بلندترین بناهای تاریخی شهر کاشان است ،این مسجد دارای صحن بزرگی و دلبازی است که در پایین مسجد حجره و شبستان های زیادی واقع شده اند در ادامه مطلب شما را با این مسجد بیشتر آشنا خواهیم کرد.

مسجد آقا بزرگ

این روزها که خنکی هوا به مناطق کویری رسیده است، فرصت خوبی است که یکی از روزهای آخر هفته را
برای سفر به کاشان برنامه ریزی کنید.
این بار، وقت خوبی است تا سری به مسجد و مدرسه آقابزرگ بزنید که یکی از جالب ترین معماری های
این شهر را دارد.مسجد آقا بزرگ را باید در خیابان فاضل نراقی ببینید.
یک شاهکار معماری دیگر از کاشانی ها که در روزگار پادشاهی محمد شاه قاجار کلنگ آن به زمین خورد
و در سال‌های اول سلطنت ناصر الدین شاه به دست حاج محمد تقی خانبان، یکی از معماران برجسته آن دوره
به پایان رسید.
او این مسجد را برای اقامه نماز جماعت و تدریس داماد خود حاج ملا مهدی نراقی ملقب به آقا بزرگ
ساخت و سردرش را با تزیینات کاشی کاری ظریفی تزئین کرد.

مسجد آقا بزرگ

این مجموعه ظاهرا روی آثار به جا مانده از زلزله سال ۱۱۹۲ ق /۱۷۷۸ م ساخته شده است.
به خصوص شبستان ۴۰ ستون شمالی مسجد که احتمالا پیش از احداث گنبدخانه بر روی بقایای خانقاه، مسجد، مقبره و
مدرسه خواجه تاج الدین (متعلق به اواسط سده ۹ ق / ۱۵ م) ساخته شده است.

صحن وسیع دو طبقه، مقصوره بزرگ با گنبد عظیم و مناره‌های کاشی کاری از ویژگی های این مسجد است
و در گوشه و کنار آن می توانید کتیبه‌هایی ببینید که روی آنها تاریخ ۱۲۶۳، ۱۲۶۴، ۱۲۶۸ ق / ۱۸۴۷،
۱۸۴۸، ۱۸۵۲ م، به چشم می خورد.
این کتیبه ها به ترتیب در صفه شبستان، داخل شبستان زیر گنبد و بر ازاره محراب و سر در ورودی
مسجد به چشم می خورند.

مسجد آقا بزرگ کاشان

اگر این مسجد را با بقیه مساجد تاریخی مقایسه کنید، می بینید که هیچ زیاده‌روی در تزیینات،
کاشی کاری ها و سردرها به چشم نمی‌خورد. به طوری که تزئینات کم این بنا به سادگی و معنویت آن دامن زده است
یکی از خصوصیات مهم معماری در مسجد آقا بزرگ گنبد خانه این مسجد است که روی ۸ پایه عظیم بر
پا شده است.
چون در طرح مساجد قدیمی ایران ایجاد گنبد بر روی پایه‌های آزاد به ندرت دیده می‌شود.
نتیجه چنین طرحی، جریان یافتن هوای خنک در فضای گنبد خانه در فصول گرم و تابستان‌های داغ منطقه کویری است.
بنابراین می شود گفت که در این مسجد، بر خلاف دیگر مساجد که بخش جنوبی گنبد خانه را برای ایجاد
محراب مسدود می‌کنند، بخش جنوب، جنوب شرقی و جنوب غربی آزاد است و محراب در دیوار رواقی که اطراف گنبد
خانه قرار دارد، ساخته شده است.

یکی از خصوصیات مهم معماری در مسجد آقا بزرگ گنبد خانه این مسجد است که روی ۸ پایه عظیم بر پا شده است

ویژگی دیگر، گودال باغچه در حیاط پایینی است که حوض بزرگی در آن به چشم می خورد و باغچه‌هایی زیبایی
آن را تزئین کرده است.
به این ترتیب حاج محمد تقی خانبان سعی کرده مسجد آقابزرگ را به فضای دلنشین و باطراوت و خنک تبدیل
کند.

آشنایی با فضای داخلی مسجد

در مدخل اصلی مسجد یک جفت در نفیس می بینید که کنده کاری شده و با گره چینی و
گل میخ تزیین شده است.
این شاید ارزشمندترین و زیباترین تزئینات مسجد باشد.
به جز این، تمام بنا با آجر ساخته شده و در گوشه و کنار آن تزئینات ظریف و کمی به
چشم می خورد.حاج محمد تقی خانبان این مسجد را برای اقامه نماز جماعت و تدریس داماد خود حاج ملا مهدی
نراقی ملقب به آقا بزرگ ساخت و سردرش را با تزیینات کاشی کاری ظریفی تزئین کرد

فضای بیرونی مسجد آقابزرگ

این مسجد چند بار مورد مرمت اساسی قرار گرفت و تغییراتی در آن داده شد که از نظر خیلی از معماران اصولی نبوده است.
مثلا معمار اولیه مسجد بنای گنجدخانه را طوری طراحی کرده بود که از چهار سو به فضای باز راه داشته
باشد تا در تابستان با جریان یافتن هوا تهویه طبیعی صورت گیرد اما در زمان حاج ملامحمدعلی مجتهد نراقی فرزند
آقا بزرگ (۱۲۸۵ق/ ۱۸۶۸ م)، شبستان غربی گنبدخانه بنا شد و این سیستم خنک کننده بهم خورد.
با این حساب می توان گفت که ۴۰ ستون غربی گنبدخانه یعنی مهم‌ترین بنایی که بعدها به قسمت اصلی و
گنبدخانه الحاق شد، به معماری بنای مقصوره لطمه زده است.

تبیان