آشنایی با کلیسای دیدنی و جالب خرابه

کلیسای سنت استپانوس را با هم مرور میکنیم. یکی دیگر از جاهای دیدنی تبریز به شمار میرود. دومین کلیسای مهم ارامنه ایران است.
در منطقه جلفا ساخته شده است. تاریخچه کلیسای سنت استپانوس برای شما آورده ایم. در ادامه با ما همراه باشید.

کلیسای سنت استپانوس

کلیسا استپانوس مقدس در دژی استوار واقع شده و به مجموعه بناهای موجود در این دژ وانگ استپانوس مقدس یا
وانگ ماقارات می گویند، این وانگ مانند سایر وانگهای ارمنیان محل اجتماع طلاب ،خطاطان و خوشنویسان و تذهیب کاران ،نویسندگان
،فلاسفه و مورخین و دانشمندان بوده است.

تاریخ دقیق تاسیس کلیسای سنت استپانوس کاملا مشخص نیست ولی محققین حدس می زنند بین
قرنهای هفتم تا نهم میلادی این کلیسا بنا شده باشد.کلیسای سن استپانوس، یا کلیسای استفانوس مقدس دومین کلیسای مهم ارامنه
ایران است که از نظر اهمیت بعد از قره‌کلیسا قرار می‌گیرد.
این بنا در استان آذربایجان شرقی در ۱۷ کیلومتری غرب شهر جلفا و در فاصله ۳ کیلومتری کرانه جنوبی رودخانه
ارس در محلی به نام قزل وانک (صومعه سرخ) واقع شده‌ است.

کلیسا

محوطه این کلیسا در دل مناطق کوهستانی و سرسبز بی نظیر شهرستان مرزی جلفا و جمهوری آذربایجان واقع شده است
و کمترین کسی را می توان یافت که به این جلفا بیاید ولی از این بنای تاریخی بسیار ارزشمند بازدید
نکند.

از جاهای دیدنی تبریز

کلیسای سنت استپانوس در۲۶ کیلومتری غرب جلفای ارس در محلی به نام قریه قزل وانگ(صومعه
قرمز) در نردیکترین روستای دره شام واقع شده است، سابقا راه کوهستانی مالرو داشت و از سال۱۳۵۰ راه ماشین و
هموار آن ساخته شده و چون در دامنه رشته کوههای ماقارات قرار گرفته به آن عبارت ماقارات سنت استپانوس نیز
اطلاق می شود.

درباره کلیسای سنت

این کلیسا در سده نهم میلادی ساخته شده است ولی به علت زلزله دچار آسیب‌های
جدی شده بود که در دوران صفویه مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.
این اثر در تاریخ ۱۵ اسفند ۱۳۴۱ با شمارهٔ ثبت ۴۲۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
کلیه محوطه کلیسا در قلب کوه ها و در میان طبیعت سبز منطقه مرزی جلفا و جمهوری آذربایجان قرار گرفته‌است.

کلیسای استپانوس مقدس

این کلیسا مورد احترام تمام مسیحیان و تقریبا تمامی ادیان است اما در واقع به
شاخه مسیحیان گریگوری (پیروان گریگور روشنگر) که ساکن ارمنستان هستند تعلق دارد.
در یک روز از سال هزاران نفر از ارمنیان در این نقطه گرد هم می‌آیند تا ضمن زیارت، مراسم و
مناسک خاص خود را به‌جای آورند.

سنت استپانوس برگرفته شده از نام استپانوس ( یا همان استفان در زبان ارمنی) شهید اول راه مسیحیت است
و در اغلب کشورهای جهان کلیساهای متعددی با همین نام وجود دارد.
همچنین به دلیل متروکه بودن محل، به خارابا کلیسا نیز شهرت دارد.
سنت استپانوس یا سنت استفان اولین شهید راه مسیحیت است که در ۲۶ دسامبر سال ۳۶ میلادی در اورشلیم توسط
یهودیان سنگسار شد. درباره تاریخ بنای کلیسا، اظهارات گوناگونی ابراز شده‌است.

کلیسای استپانوس

دومین کلیسای مهم ارامنه ایران

عده‌ای آن را از بناهای اوائل مسیحیت، می‌دانند برخی چون تاورنیه بنای آن را به
دوره صفویه نسبت می‌دهند.
در حالی که شیوه معماری بنا، مصالح ساختمانی و تزئینات مفصل و زیبای آن مؤید این مطلب است که کلیسا
همانند و هم زمان با کلیساهائی چون طاطائوس در بین قرن چهارم تا ششم هجری (دهم تا دوازدهم میلادی) ساخته
شده‌است و سبک معماری آن تلفیقی از شیوه‌های مختلف معماری اورارتو، اشکانی و رومی است که بعد از به وجود
آمدن بناهای شگرف سنتاچمیادیزین، طاطائوس و آختامار و سنت استپانوس به شیوه معماری ارمنی شهرت یافت.

این کلیسا در محوطه‌ای محصور از درختان و دره سرسبزی واقع شده و حصار سنگی
که بنا را احاطه نموده بارویی است بلند با هفت برج نگهبانی و پنج پشت استوانه‌ای سنگی مانند دژهای مستحکم
دوره ساسانی و قرون اولیه اسلام.
دروازه این بارو در وسط دیوار غربی تعبیه شده و دارای دری چوبی وآهن کوبی شده‌است.

در پایه‌های طرفین و طاق جناغی آن سنگ تراش با حجاری‌های ظریف به‌کار رفته و نقش برجسته‌ای از مریم و
کودکی عیسی در پیشانی طاقنمای آن به‌چشم می‌خورد.
این کلیسا دارای سه ساختمان اصلی و مشخص و همچنین قسمتهای فرعی مختلفی است.

کلیسای سنت استپانوس، یادگاری از حواریون

سه قسمت اصلی عبارتند از :

نماز خانه اصلی، اجاق دانیال، برج ناقوس.
نمازخانه در زمینی به ابعاد ۱۶ در ۲۱ متر بنا شده‌است.در ورودی منبت‌کاری با تزئینات بسیار زیبای آن در وسط
ضلع غربی تعبیه شده و از آثار نفیس اوایل دوره قاجاریه و احتمالاَ زمان عباس میرزا السلطنه فرزند فتحعلی‌شاه به‌شماره
می‌آید.
حجاری پایه‌ها و طاق‌نماها و نیم‌ستون‌ها و زنجیره‌های جوانب و مقرنس‌کاری‌ها و تزئینات طاق سردر به قدری بدیع است که
بی شک از شاهکارهای هنر حجاری محسوب می‌شود.

کلیساهای معروف

نقش برجسته‌هایی از حواریون و قدیسین و فرشتگان بر پیشانی طاق‌نماهای اضلاع شانزده گانه گریوگنبد که
در حقیقت پاطاق گنبد زیبای نمازخانه کلیسا محسوب می‌شود مشاهده می‌گردد، پوشش این گنبد به صورت هرمی با سبک خیاری
سی و دو پهلوئی است که بر روی یک پلان ستاره شکل شانزده‌پر قرار دارد.
داخل طاق‌نماهای گریوگنبد یک در میان پنجره‌ای تعبیه شده که طاق هلالی تودر توئی دارد و بالاتر از پنجره، تصویر
برجسته یکی از حواریون در داخل قابی چهار گوش نمای بیرونی آن را زینت می‌دهد.

کتیبه‌ای از سنگ ماسه‌ای سرخ رنگ به‌خط نستعلیق بر بالای در ورودی و زیر طاق مدخل کلیسا به‌چشم می‌خورد که
مورخ به سال ۱۲۴۵ هجری قمری مبنی بر خرید قریه دره شام جلفا توسط عباس میرزا ناب السلطنه فرزند فتحعلی
شاه از مجبعلی بیگ نخجوانی به مبلغ سیصد تومان و وقف آن به کلیسای سنت استپانوس است

نگاهی به گذشته کلیسای سنت استپانوس

۳- محل غسل تعمید در انتهای شرقی تالار واقع است که در آن سکوی بلندی به چشم می‌خورد که میز سنگی غسل تعمید در وسط آن نهاده شده‌است.مدرسه
مذهبی یا دیری در کنار کلیسا وجود دارد که قدمت آن را به بیش از ۹۰۰ سال پیش نسبت می‌دهند.
که در چهار طرف آن اتاقهایی وجود داشته که طبقه فوقانی آن جهت استراحت مسافرین و زائرین و طبقه زیرین
محل اصطبل چهار پایان آنان بوده‌است. این دیر فعلاً در دست تعمیر است.
درباره تاریخ بنای این کلیسا که یکی از شاهکارهای معماری است. مطالب مختلفی نوشته شده‌است.

کلیسا خرابه جلفا

کلیسای سنت استپانوس (کلیسا خرابه جلفا) در سال۱۳۴۱ در فهرست آثار ملی ایران و در سال ۱۳۸۶ در میراث جهانی یونسکو ثبت شد. این کلیسا نام خود را از یکی از حواریون حضرت مسیح می‌گیرد. ارامنه یکی روز خاص از سال را برای دعا و زیارت به این کلیسا می‌روند که این روز در واقع روز مرگ تاتائوس از حواریون و مصادف با چهاردهم مرداد ماه است. اگر قصد سفر به آذربایجان شرقی و سفر به تبریز را دارید، پیشنهاد می‌کنیم حتما سری به کلیسای سنت استپانوس بزنید و شکوه معماری اعصار گذشته را ببینید.

دلگرم، علی بابا