گنبد جبلیه کرمان

استان کویری کرمان دارای جاذبه های تاریخی فراوان است  در شرق این استان گنبد زیبا گچبری از جنس تمام سنگ هشت ضبعی است بنا گردیده است که نامش گنبد جبلیه کرمان است  این بنا را به اواخر دوره ساسانی نسبت داده اند و می گویند این گنبد مفبره یکی از زرتشتیان بوده است در ادامه مطلب از پرشین وی با این گنبد بیشتر آشنا خواهیم شد.

گنبد جبلیه کرمان

در منتهی الیه شرقی کرمان گنبد بزرگ و عجیبی از سنگ و گچ بنا گردیده که دست تطاول روزگار در
تخریب آن کوتاه آمده است .
این گنبد هشت ضلعی تماما از سنگ است و عرض پی آن نیز در پایه به ۳ متر می رسد.در
هشت طرف آن هشت در بعرض ۲متر قرار گرفته که اخیرا برای مستحکم ساختن بنا و جلوگیری از تخریب آن
درگاهها را با سنگ مسدود کرده اند و فقط یکی را باز گذاشته اند .
قسمت بالای گنبد از آجر ساخته شده است و معلوم نیست که آیا روی گنبد کاشی بوده یا نه؟

گنبد جبلیه کرمان

 ظاهر گنبد جبلیه

در داخل گنبد ظاهرا گچ بری ها و تزئین کاریهایی وجود داشته که قسمت بالا ریخته و قسمت پائین را تخریب
کرده اند .
از تاریخ بنا و منظور از ساختمان این گنبد مطلبی ذکر نشده سر پرسی سایکس در کتاب هشت سال در
ایران می نویسد : از قبرستان که رد می شوید یک ساختمان هشت ظلعی سنگی خواهید دید که گنبدی به
شکل دو هلال برآن قرار گرفته و قطر داخل آن ۱۸ فوت و هر طرفی نیز ۱۸ فوت و نوک
آن اجری و منتهی الیه آن دایره می باشد .
این محل را جبلیه می نامند و تنها ساختمان سنگی کرمان همین گنبد جبلیه است.

سبک معماری گنبد کرمان

ایرانیان معتقدند که این محل مقبره یکی از زرتشتیان بوده و برخی نیز عقیده دارند که مزار سید محمد تباشیری است .
ولی نسبت اخیر را در بعضی نقاط تکذیب می کنند . بدیهی است در زمانی که این قبرستان را ویران کرده اند
سنگ این مقبره را برداشته اند و برای نمایی بکار برده اند برخی این گنبد را متعلقبه سلجوقیان می دانند .
ولی این ادعا درست نیست.

گنبد تاریخی کرمان

“جبلی ” تحریف یافته کلمه ” گبری ” است و برطبق قواعد اشتقاقهای فارسی ” گ ” به “ج” بدل
شده است قدمت این گنبد را از این کلمه که آن را گنبد “گبر ” نیز گفته اند می توان
حدس زد که شاید مربوط به پیش از اسلام باشد و از بناهای زرتشتی و گبری است گرچه استیل
آن با استیل آتشکده تطابق ندارد .

از سبک معماری آن نیز استنباط می شود بنای مذکور مربوط به اواخر دوره ساسانی می باشد که اوائل اسلام
تعمیر و مرمت شده است و یا اینکه در اوائل اسلام با الهام از معماری ساسانی بنا گردیده است.

شمسه