آرامگاه نادرشاه افشار
نادرشاه افشار که برای اولین بار شهر مشهد را به عنوان پایتخت ایران انتخاب کرد
ما در این مطلب از پرشین وی قصد داریم شما عزیزان را با یکی از
آرامگاه های مشهور و معروف در مشهد یعنی آرامگاه نادر شاه افشار آشنا کنیم تا انتهای
این مطلب همراه ما باشید
آرامگاه نادر شاه افشار
آرامگاه نادرشاه افشار؛ بنایی است که به یادبود نادرشاه افشار در شهر مشهد ساخته شده است.
قوام السلطنه در اواخر عهد قاجار (۱۲۹۶ خورشیدی) در محل یکی از مقابر ویران شده نادری، آرامگاه جدیدی برای وی
ساخت و استخوان های او را از تهران به مقبره مزبور انتقال داد.
نادرشاه افشار، فاتح دهلی در هنگام حیات خود دستور به ساخت آرامگاهی کوچک در بالا خیابان مشهد داد.
این آرامگاه کوچک در سال ۱۱۴۵ هجری قمری در مجاور چهارباغ شاهی و روبروی حرم امام ضا از خشت و
گل ساخته شد.
این بنای جدید که در محل فعلی آرامگاه وی قرار داشت مدتی بر پا بود تا این که انجمن آثار
ملی ایران در سال ۱۳۳۵ خورشیدی درصدد بر آمد آرامگاهی مناسب برای وی در همان محل مقبره ساخته قوامالسلطنه احداث
نماید.
این کار از سال ۱۳۳۶ شروع شد و در سال ۱۳۴۲ به پایان رسید.
معرفی آرامگاه نادر شاه افشار
مقبره کنونی نادرشاه واقع در ضلع شمال غربی چهارراه شهدا (نادری سابق) است که پس از حرم حضرت رضا (ع)
مهمترین موضع توریستی-تاریخی شهر مشهد تلقی می شود.
این اثر در باغی به مساحت ۱۴۴۰۰ متر مربع ساخته شده و شامل سکویی دوازده پله ای، مقبره، پوششی
خیمه مانند بر روی قبر، سکویی مرتفع در مجاور قبر با مجسمه نادرشاه سوار بر اسب و سه تن دیگر
در پی او، یک غرفه فروش کتاب و دو تالار برای موزه است .
طراح بنا مهندس سیحون بود و مجسمه ها را هنرمند فقید ابوالحسن صدیقی ساخته است.
مصالح مقبره به طور عمده از سنگ های خشن و سخت گرانیت کوهسنگی مشهد است.
بعضی از قطعات سنگ، بسیار بزرگ انتخاب شده تا تداعی کننده مقبره دوم ساخته خود نادرشاه باشد.
پوشش مقبره کاملا به مانند چادر عشایری است که نادر در آن زاده و هم کشته شده است.
پوشش دیوارهای داخلی مقبره نیز از سنگ های مرمر اُخرایی رنگ مراغه انتخاب شده تا قتل نادرشاه در داخل چادر
را تداعی نماید.
ساختمان جدید آرامگاه نادرشاه افشار، در تاریخ ۱۲ فرودین ماه سال ۱۳۴۲ با حضور محمد رضا شاه به همت انجمن آثار ملی در باغ نادری بازگشایی شد
بیشتر بدانید از تاریخچه آرامگاه نادر شاه افشار
پس از انقراض سلسله صفویه و تسلط محمود افغان و اشرف افغان بر ایران، نادرشاه افشار
(۱۱۰۰ تا ۱۱۶۰ هجری قمری) که به او در اروپا لقب «آخرین جهانگشای شرق»،
«ناپلئون ایران» و «اسکندر دوم» نیز دادهاند، از منطقه خراسان قیام کرد و توانست
مدعیان محلی، افغانها و امپراتوری عثمانی را سرکوب کند. سپس در سال ۱۱۴۸
در دشت مغان مجلسی ترتیب داد و خود را پادشاه ایران نامید.
نادرشاه افشار که برای اولین بار شهر مشهد را بهعنوان پایتخت ایران انتخاب کرد،
اولین مقبره خود را در این شهر در سالهای ۵-۱۱۴۳ قمری احداث کرد. او بعد از
اینکه در سال ۱۱۴۸ قمری رسما پادشاه ایران شد، بلافاصله در صدد فتح هند
برآمد، زمانی که از این سفر پرغنیمت بازگشت تصمیم گرفت تا مقبره دیگری برای خود در این شهر بسازد.
آرامگاه نادر شاه افشار
ازاینرو، دستور داد تا سنگهای مرمر سیاه بزرگی را از دهخوار قان آذربایجان
به خراسان بیاورند. بعضی از این سنگها بین ۲۰ تا شصت خروار، وزن داشتند
و حمل و نقلشان هزینه بسیار سنگینی داشت. به همین دلیل سه قطعه از این
سنگهای حجیم را «ایران خراب »، «عالم خراب » و «خراج عالم» نامیدند.
او سرانجام در سالهای آخر عمرش، بنای دیگری بهعنوان مقبره خانوادگی ساخت
که عمارت خورشید نام گرفت، ولی جسدش در هیچکدام از این سه مقبره به خاک
سپرده نشد. سر نادرشاه افشار را پس از قتل در سال ۱۱۶۰، از قوچان به هرات
فرستادند. جسد بیسر او نیز بهطور موقت در یکی از این مقبرهها به خاک سپرده
شد، اما بعدها آغا محمد خان قاجار آن را به تهران منتقل کرد.
به همین دلیل نادرشاه تا مدتها در شهر مشهد مقبرهای نداشت تا اینکه قوام السلطنه
در اواخر دوره قاجار، یعنی در سال ۱۲۹۶ در محل یکی از همان سه مقبره ویران شده
نادری، یک آرامگاه جدید برای وی احداث کرد و استخوانهایش را از تهران به آنجا منتقل
کرد. این بنا تا مدتها بر پا بود و سر انجام در سال ۱۳۳۵، انجمن آثار ملی ایران تصمیم
گرفت تا آرامگاهی در شان نام نادرشاه در آنجا بنا کند که این کار از سال ۱۳۳۶ آغاز شد و در سال ۱۳۴۲ پایان یافت.
معماری آرامگاه نادر شاه افشار
آرامگاه فعلی نادرشاه افشار در باغی به مساحت ۱۴۴۰۰ متر مربع بنا شده است.
بنای اصلی آرامگاه ۱۲ هزار متر مربع مساحت دارد و شامل چهار قسمت میشود؛
تالاری به طول و عرض ۵٫۱۵ در ۴٫۸ متر، فضای اصلی مقبره ۱۵ در ۱۵ متر و دو طرف آن به عرض تقریبی ۴ متر و ارتفاع ۵٫۲ متر.
۱۶ ستون یکپارچه سنگی به ارتفاع ۲۶٫۲ متر در اطراف مقبره قرار دارد. سقف مقبره
بیش از ۶ متر ارتفاع دارد. در این مقبره یک سکوی دوازده پلهای، محل گور، یک پوشش
خیمهمانند روی قبر، یک سکوی مرتفع در کنار قبر که مجسمه نادرشاه سوار بر اسب
بههمراه سه نفر دیگر که بهدنبال او هستند، غرفه فروش کتاب و دو تالار بهعنوان
موزه، یکی برای نمایش جنگافزارهای زمان سلطنت نادرشاه و دیگری برای نمایش اسلحههای زمان ماقبل نادر، قرار دارد.
طراحی بنا بر اساس دو شکل مربع و مثلث صورت گرفته است. تالار مربع شکل از
دو دیوار قرمز رنگ سنگی بسته و در قسمت ستونبندی باز تشکیل شده است که سنگ مزار نادر در گوشه این مربع در پناه دو دیوار قرار دارد. فضای باز تالار حالت صحنه جنگ، دفاع و حمله دارد و رنگ قرمز دو دیوار به مفهوم جنگ است. طرح ستونهای اطراف تالار، کلاه نادر را تداعی میکند. مصالح این بنا از سنگهای خشن و سخت گرانیت کوهسنگی مشهد است.
ویکی پدیا / کجارو