سفر به تالاب هامون جاذبه ی پرطرفدار سیستان و بلوچستان
ما در این مطلب از پرشین وی قصد داریم شما را با یکی از زیباترین تالاب های ایران تالاب هامون آشنا
کنیم این تالاب در طول سال های متمادی دستخوش تغییر و تحولات اقلیمی بود است این تالاب زیستگاه
پرندگان مختلفی بوده است در ادامه مطلب از پرشین وی قصد داریم شما را با تالاب هامون جاذبه ی پرطرفدار سیستان و بلوچستان
بیشتر آشنا کنیم
تالاب هامون
تالاب هامون تالاب هامون کجاست؟ هامون یکی از مهمترین ذخیرههای زیستی در ایران است که بزرگترین دریاچهی آب شیرین
ایرانی به شمار میرود و از جاذبههای پرطرفدار استان سیستان و بلوچستان است.
در ادامه مطلب با ما همراه باشید و بیشتر درباره این تالاب زیبا بخوانید.
بر خلاف سایر اکوسیستمهای موجود بر روی زمین نظیر جنگل و کوهستان، تالابها به دلیل وجود پهنهی آب میانی، بیشتر
در معرض تخریب هستند.
این تخریب حاشیهای دلیل وجود تعیین مرز و حریم برای اغلب تالابها محسوب میشود.
حد بستر این خط مرزی طبق بالاترین پیشروی آب تالاب تعیین میشود.
با ماندگاری نسبی آب در تالابها میتوان به قطعیت در مورد حیات آنها صحبت کرد.
برخی از تالابها در کنار دریا واقع شدهاند و با جزر و مد دریا وضیعتشان تغییر میکند.
تالاب هامون در گذشته نمونهای از این گونه تالابها بوده است.
اگر نگاهی به نقشههای بسیار قدیمی بیاندازیم، خواهیم دید که هامون در گذشته دریایی بزرگ و پر آب بوده
است.
پس از خشکسالی، تقسیم بندیهای کشوری و نرسیدن آب به مرزهای ایران، به مرور قسمتهای وسیعی از آن خشک شده
و شکل امروزی آن را پدید آورده است.
این دریای بزرگ امروزه به چهار دریاچه تقسیم شده است: دریاچه هامون صابری یا سیستان، دریاچه هامون پوزک ایران، دریاچه
هامون هیرمند و دریاچه هامون پوزک افغانستان که بخش کوچکی از آن نیز در ایران واقع شده است.
هامون در ادبیات ایران نیز جایگاه ویژهای دارد.
در شاهنامهی فردوسی از این تالاب زیبا با نام دیاچهی زره یاد شده است.
نام قدیم این دریاچه کیانسی است.
معرفی
۳۸۲۰ کیلومترمربع از وسعت دریاچهی هامون در ایران قرار دارد.
این درحالی است که وسعت آب این دریاچه در فصول پر آب به ۵۶۶۰ کیاومتر مربع میرسد.
اصلیترین رود در حوضهی آبریز دریاچهی هامون، رود هیرمند است که به علت نوسانات آب این رود مشکلاتی برای کل
اکو سیستم تالاب پدید آمده است.
عدم پایبندی به قرارداد بسته شده در سال ۱۳۵۱ مابین امیرعباسهویدا و موسی شفیق(نخست وزیر وقت دوکشور ایران و افغانستان)
مبنی براینکه در هر ثانیه ۲۶ مترمکعب آب (معادل ۸۵۰ میلیون مترمکعب در سال) سهم سیستان باشد باعث شد میزان
آب ورودی هیرمند به این تالاب در سالهای خشکالی و کم بارش به شدت کاهش یابد.
علاوه بر این سد کجکی و سد کمان خان بر روی هیرمند در افغانستان در بیآبی این تالاب بدون تاثیر
نبوده است.
امروزه این دریاچه با بحران بیآبی دست و پنجه نرم میکند و همین باعث به وجود آمدن بخش وسیعی از
مشکلات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مردم سیستان شده است.
هر چند که در سالهای اخیر این دریاچه با جاری شدن سیلابی از جانب افغانستان احیا شد، اما به گفتهی
کارشناسان این وضعیت موقتی است و بحران بیآبی همچنان این تالاب را تهدید میکند.
آدرس
زابل، استان سیستان و بلوچستان، مرز ایران و افغانستان
دسترسی
شاید اگر در طول مسیر رسیدن به دریاچه، میزان راه
را با نقشه تطبیق دهید نگران شوید.
ممکن است آنچه در نقشه به شما نشان داده میشود گویای آن باشد که شما در تالاب هستید.
اما در کمال ناباوری خواهید دید که همچنان بر روی خشکی برای رسیدن به تالاب قدم میزنید.
متاسفانه بحران کم آبی تالاب دلیل این اتفاق است.
اگر از جاده زابل به نهبندان به سمت تالاب بروید، در سه راهی میل نادر، پاسگاه نیروی انتظامی وجود دارد
که باید از آن به سمت چاه خرما تغییر مسیر دهید.
بسته به فصل و وضعیت آب دریاچه مسافت کمتر یا بیشتری از این جاده را باید بروید تا به آب
برسید.
برای رسیدن به تالاب از جاده اصلی، حدود ۲ کیلومتر در خاکی نامناسب باید پیش بروید.
سکوت و تنهایی این دریاچه را زمانی که بر حاشیهی آن میایستید احساس خواهید کرد.
بیشتر بدانید از هامون سیستان
از نگاه ریختشناسی، دریاچهها از سه بخش تشکیل شده است:
دریاچههای دائمی، که بیشترین سطح را با ژرفای بیشینه حدود ۱۱ متر دارد
دریاچههای فصلی، که بصورت نوار به نسبت باریکی پیرامون دریاچههای دائمی قرار دارند
کفههای گلی و باتلاقها، که بیشتر در حاشیه خاوری و جنوب خاوری دریاچهها توسعه دارند
در دشت سیستان یک سری فرورفتگیها و چالههای طبیعی وجود دارد که در ماههای مختلف به دریاچه و باتلاق و نیزار تبدیل میشود و به سه قسمت سابوری، پوزک وهامون تقسیم میشود.
وسعت کل هامونها در زمان پرآبی ۵۶۶۰ کیلومتر مربع است که از این مقدار ۳۸۲۰ کیلومتر مربع متعلق به ایران است.
از دیدگاه زمینشناسی، دریاچه یا مجموعه دریاهای هامون بخشی از بلوک ساختاری هیلمند (هلمند) افغانستان دانسته شده که در خاور گسل شمالی – جنوبی هریرود قرار دارد.
اما دادههای منطقهای نشان میدهد که دشت زابل بخشی از فرونشست داریرود افغانستان است که نقاط پست آن مانند دریاچههای هامون، پایانه و محل انباشت بخشی از روانآبهای هندوکُش و آبراهههای سرچشمه گرفته از خاک ایران است.
زومیت / hamshahrionline