سفر به شهر نخلستان های ایران , طبس
شهر طبس یکی از زیباترین شهرهای زیبای کویری واقع در خراسان جنوبی
است این شهر بسیار زیبا دارای جاذبه های طبیعی و گردشگری فراوانی است و
علاقه مندان به کویر می توانند ساعات خوشی را در این مکان بگذرانند نخلستان های
بسیار زیبای طبس و همچنین جاذبه های دیدنی کال نمک در طبس می تواند هر بیننده ای
را محسور کند در ادامه مطلب از پرشین وی با این شهر زیبا بیشتر آشنا خواهیم شد
شهر طبس
شهر طَبَس (تبس)، مرکز شهرستان طبس (وسیعترین شهرستان ایران) و شهری کویری است در غرب خراسان جنوبی ایران.
این شهر پیشتر جزئی از استان یزد بود.شهر طَبَس در منطقهای با آب و هوای بیابانی واقع شدهاست.
در شرق شهر طبس رشتهکوه بلندی به نام رشته کوه شتری قرار گرفته که ضلع شرقی چاله بزرگ طبس را
تشکیل میدهد.
معادن غنی ذغال سنگ این شهرستان حاکی از وجود جنگلهای انبوه و دریاچههای بزرگ در گذشتههای دور در این منطقه
میباشد.
این معادن، طبس را در ردیف یکی از غنیترین مناطق کشور به لحاظ ثروت ملی قرار دادهاست.
بعضی گفتهاند نام آنجا تب بس بوده است تب در فارسی به معنی حرارت و داغی است.
یعنی بسی داغ.
عده ای نیز نام آن را به زبان های سلوکیان مرتبط دانستهاند.
ناصر خسرو در سفر نامه این شهر را طبس گیلکی خوانده است.طبس در زمینلرزه شهریور ۱۳۵۷ به طور کامل نابود
شد و بعد از آن بازسازیهایی در آن انجام شد.
آب طبس از یکپارچه شدن چشمههای پرشماری که از راه یک قنات به این شهر آورده میشوند و در جایی
به نام «فرهونگ» از زیر زمین بیرون میآیند تأمین میشود.
این آب در راه خود به خاطر شیب طبیعی زمین چند آسیاب را نیز به راه میاندازد.
این آب در قدیم پس از آبیاری و گذر از باغ گلشن، وارد شهر شده و باغهای و محلهها را
آبیاری میکند و آبانبارها را پر از آب مینماید.
بودن شهر طبس از شهرهای حاصلخیز و سختی راه کویر، جابهجایی هرگونه کالای فاسدشدنی به طبس را ناممکن مینمود و
بنابر این مردم طبس میوه و سبزی خود را در محل تولید میکردند.
فراوردههای صادراتی این شهر را نیز فراوردههای خشک و فاسدنشدنی مانند گندم و غله بودهاست.
در برخی نقاط پیرامون طبس حتی برنج نیز به عمل میآید و برنجزارهایی در آنجا وجود دارد.
طبس در ۲۹ تا ۳۰ قمری بهدست عربها اشغال شد و تاریخنگاران سدههای آغازین اسلامی همواره از آن به عنوان
جایی که درختان نخل و مرکبات دارد یاد کردهاند.
بر اساس مستنداتی که هرودوت تاریخ نویس، ارائه نموده و به نقل از جلد اول کتاب سرزمین خورشید ترجمه استاد
ذبیح الله منصوری، میت ری داتس از جمله موبدان زرتشیتی بوده که در طبس می زیسته و به عنوان ناپدری
کورش کبیر وی را در همین منطقه تا سن شانزده سالگی تربیت و بزرگ نمود.
طبس(تببس)در دوره نهضت اسماعیلیان یکی از مراکز مهم اسماعیلیان خراسان بود.
از نوشتههای سفرنامهنویسان اینگونه برمیآید که باغهای طبس به جز قلعهباغ و باغ کلج قدمتی بیش از دوره افشاریان ندارند.
خیابان گلشن در پایان دورهٔ زندیان و هنگامی که لطفعلی خان زند به طبس میآید و به پیشنهاد او تأسیس
شد.
در شهریور سال ۱۳۵۷، زمینلرزهای به شدت ۷٫۸ ریشتر طبس و روستاهای مجاور آن را ویران کرد.
این زمینلرزه که یکی از بزرگترین زمینلرزههای سدهٔ اخیر در ایران بودهاست، حدود ۱۵٬۰۰۰ کشته به جای گذاشت.
طبس تا قبل از زمین لرزه سال ۱۳۵۷ جز مناطق با خطر نسبی متوسط پهنه بندی شده بود.
تحقیقات و پژوهش های ریخت زمین شناسی و نو زمین ساختی نشان می دهد که طبس به دلیل وضعیت خاص
زمین شناسی مستعد زلزله های با قدرت بالا بوده ولی ابزارهای موجود در گذشته توان شناسایی این پتانسیل را نداشته
است.
دکتر محمد آریامنش زلزله شناس، که خود از بازماندگان همین زمین لرزه می باشد معتقد است که تا قبل از
زلزله سال پنجاه و هفت حد اقل سه زمین لرزه بزرگ در این منطقه روی داده است.وی طی سالیان متوالی
پژوهش های مختلفی را در زمینه وضعیت لرزه خیزی و زلزله شناسی و چشمه های لرزه زا در طبس ارائه
داده است.
از گذشته تا امروز طبس همواره به عنوان پل ارتباطی شرق ـ شمال شرق با غرب بوده.
از راه ارتباطی مهم و استراتژیک پارت و هگمتانه و شوش و بین النهرین به پاسارگاد که از طبس میگذشته
گرفته تا امروز که با نگاهی گذرا به نقشه ی راههای ایران به این مهم پی می بریم.
طبس که پیشتر شهری در استان خراسان بود، در سال ۱۳۸۰ و قبل از تقسیم استان خراسان بزرگ، به استان
یزد ملحق شد؛ ولی چند سال پس از تقسیم استان خراسان، در زمستان سال ۱۳۹۱، به استان خراسان جنوبی ملحق
شد.
بیشتر بدانید از جاذبه های دیدنی کال نمک در طبس
همانطور که می دانید طبیعت در هر حالتی که باشد زیبایی خودش را به رخ خواهد کشید،
سکوت و آرامش غالب در این منطقه لذت تماشای دریاچه را دو چندان می کند به خصوص
که شما هم اهل سفرهای ماجراجویانه باشید و با قدم زدن و تماشای این جلوه های
دیدنی کال نمک در طبس یک تجربه بسیار منحصربه فرد و جالب را برای خودتان به
ارمغان بیاورید.
وجود یک رودخانه ی نمکین در میان بیابان های طبس آنقدر جذاب است که اگر
تصویری از آن ثبت نکنید بعد ها حسرتش را خواهید خورد. ثبت تصویر از بلورهای
نمکین که با ظرافت خاصی در کنار هم جای گرفته اند یکی از تجربیاتی است
که ممکن است دوباره برای شما اتفاق نیفتد. لذت عکاسی در این منطقه را
سعی کنید هرگز از دست ندهید از همین رو یک دوبین مناسب برای عکاسی های حرفه ای همراه خودتان ببرید.
ابتدا و انتهای رودخانه ی نمکی
شاید برایتان سوال پیش بیاید که این رودخانه و این همه نمک از کجا شروع می شود
و به کجا ختم پیدا می کند! برای جواب به این سوالتان باید بگوییم که ابتدای این
کال نمک در طبس از آب های نواحی شمالی شهرستان طبس سرچشمه گرفته
و وارد این منطقه می شود و پس از آن بلورهای نمکی در مسیر تشکیل می شوند
و به نواحی جنوبی منطقه و محل تشکیل دریاچه ی آب شور فصلی یا در در
اصطلاح محلی ها “روح مرغوم” یا “جمجمه” منتهی می شود.
علت نام گذاری کال نمک در طبس
گاهی برخی از جاذبه ها و شهرها نام هایی دارند که معنای اسم آن ها مفهوم
خاصی دارد، از همین کال نمک هم دارای نام خاصی است که علت نام گذاری
آن این بوده که کال به دره یا مسیری که توسط سیلاب ها و جریان های آب می شود
نیز گفته می شود و از آن هایی که نمک مورد این مسیرها بسیار زیاد است به آن کال نمک می گویند.
استفاده از نمک رودخانه
در زمان های دور مردمی که در این منطقه زندگی می کردند، نمکی که در این رودخانه
نمکی (کال نمک) وجود داشت را بر سر سفره های خودشان می بردند، اما با توجه
به الزامی که بر تصفیه نمک و بهبود سلامت وجود دارد همه مردم باید از نمک های
تصفیه شده استفاده کنند و دیگر امکان استفاده مستقیم از این نمک ها وجود ندارد.
از نمک این رودخانه می توان در راهداری و مصارف دیگر استفاده کرد. این نمک، مصارف
خوراکی، سنتی و صنعتی ندارد اما زیبایی هایی را به این منطقه هدیه کرده است که می تواند جاذبه ای برای گردشگران به شمار رود.
بهترین زمان سفر به کال نمک در طبس
با توجه به کویری بودن منطقه کال نمک در طبس قطعا فصل تابستان به هیچ وجه توصیه
نمی شود، کسانی که می خواهند به این منطقه سفر کنند پیشنهادی می شود در
فصل های پاییز و زمستان برنامه سفری خودشان را تنظیم نمایند به این دلیل که در
زمستان گاهی ممکن است به دلیل برف و بارانی که می باشد امکان مشاهده ی رودخانه نمکی کال نمک در طبس وجود نداشته باشد.
دالاهو / الی گشت