قلعه کنگلو ,شاهکار دوران ساسانی
جاذبه های گردشگری استان مازندران همواره زیبایی و جذابیت خاص خود را دارد
و همواره مردم به دلیل طبیعت بکری که دارد به این مناطق سفر می کنند ما در
این مطلب از پرشین وی قصد داریم قلعه کنگلو در مازندران یکی از شاهکارهای دوران
ساسانی را به اشتراک بگذاریم در ادامه مطلب همراه ما باشید
قلعه کنگلو در مازندران
قلعه کنگلو شاهکاری از دوران ساسانی با قرار گیری در یک استتار طبیعی و موقعیت سوق الجیشی در طول
تاریخ از دستبرد ، تجاوز ، تخریب مغولان و حمله اعراب درامان مانده است .این بنا از یک هسته مرکزی و دو بازو تشکیل شده است وهمچون عقابی با بال های خودنمایی می کند.
دژ کنگلو از پلان منحصر بفردی در میان قلاع و استحکامات دفاعی ایران برخوردار است که با بهره گیری از
تکنیک های بومی البرز ساخته شده و دارای معماری اشکانی- ساسانی است .
از این دژ سازه هایی با پلان چهار گوش و بقایای اندودکاری با کاوش باستان شناسی بیرون آمد که نشان
می دهد برای ذخیره آب و مایعات ایجاد شده اند.
معماری قلعه کنگلو مربوط به دوره ساسانی و مصالح بکار رفته درآن از جنس سنگ و گچ نیم کوب است.
اندود گچ با خاکی که دارای اکسید آهن است نمای سرخ فام دژ کنگلو را سبب شده که البته در
دهه اخیر شاید به دلایل تغییرات آب و هوایی و دخل و تصرف انسانی در طبیعت و اقلیم منطقه، کمی
این سرخی کاسته و دگرگون شده است.
این قلعه در استتار طبیعی بالای دره باستانی آرم و در شکاف بخشی از رشته کوههای البرز در سوادکوه قرار
دارد و همین یکی از دلایلی بوده که از دستبرد و تجاوز بیگانگان و غارتگران در امان مانده است.در محوطه
پیرامون قلعه،گورهایی رو به قلعه یا قله “خرونرو ” مورد کاوش قرار گرفته که متعلق به اعصار آهن و دوره
ساسانی هستند.
معرفی قلعه کنگلو در مازندران
از مهمترین کشفیات این محوطه نگین انگشتری است که واژه فرحی به معنی خوشبختی و شادکامی بر روی آن به
وضوح قابل رویت است.
قلعه کنگلو در جنوب رشته کوه «خِرو نِرو» با ارتفاع ۳۶۲۰ متر قرار دارد.
بومیان «خِرو نِرو» را چِکِل به معنی چکاد کوه و صخره دست نیافتنی می نامند و به باور ایشان، چِکِل
آنقدر بلند است که خورشید هر روز برای طلوع از زیر آن بالا آمده و در هنگام غروب از یال
غربی چِکِل پایین می رود.
این رشته کوه حد شرقی استان مازندران با استان سمنان و شرقی ترین بخش سوادکوه است.
نکته جالب توجه این که خط رأس قلعه کنگلو دقیقا با وسط رشته کوه خِرو نِرو تنظیم شده و پلان
و فرم خاص این دژ، گمانه هایی مبنی بر کاربرد نجومی دژ کنگلو و چِکِل را تقویت می کند که
نیازمند بررسی های اخترشناسان و محققین این بخش هست.
با توجه به شواهد موجود و ساختار معماری این بنا می تواند نیایشگاه ، بنای یادمانی ، کوشک سلطنتی ،
تفرجگاه و…
باشد .
با توجه به وجود ساختار باقی مانده از سازه های ذخیره آب به طور حتم این قلعه در گذشته محل
زندگی بوده است.
کنگِلو در زبان محلی مازندرانی به کنگِلی هم معروف است.کَنگِلی در زبان مازندرانی به زنبور گفته می شود.
شاید به دلیل اینکه کندوی زنبور عسل همیشه یادآور و الهام بخش دژ و قلعه است قلعه کنگلو هم تشبیه
به آن شده است.همچنین واژه “لی یا لو” در زبان مازندرانی به معنی غار یا اِشکفت است مانند اسامی غارهای
پلنگِ لی، دیوِلی، بِزِلی و..
که در صفحات البرز دیده می شوند.
بیشتر بدانید از قلعه کنگلو
توفیق درباره نوع معماری قلعه کنگلو نیز میگوید: «این قلعه مربوط به دوره ساسانی
است و مصالح بهکار رفته در آن از جنس سنگ و گچ نیمکوب دلیل محکمی بر این ادعاست.»
اندود گچ با خاکی که دارای اکسید آهن است نمای سرخرنگی به دژ کنگلو داده است
که البته در دهه اخیر به دلایل تغییرات آب و هوایی و دخل و تصرف انسانی در طبیعت و اقلیم منطقه، کمی از این سرخی کاسته و دگرگون شده است.
این باستانشناس در پاسخ به این پرسش که آیا در کاوشها به کشفیات خاصی برخورد
کردهاید، میگوید: «یک نگین انگشتری پیدا شد که واژه فرحی به معنی خوشبختی و
شادکامی روی آن به وضوح قابل رویت بود و نکته جالبتر دیگر این است که خط راس
قلعه کنگلو دقیقا با وسط رشتهکوه «خرو نرو» تنظیم شده و با توجه به پلان و فرم خاص
این دژ، این گمانه وجود دارد که از این منطقه برای کاربرد نجومی و بررسیهای اخترشناسان و محققان استفاده میشده است.»
کنگلو یعنی زنبور
توفیق درباره علت نامگذاری این قلعه میافزاید: «کنگلو در زبان محلی مازندرانی به کنگلی
هم معروف است و کنگلی در زبان مازندرانی به زنبور گفته میشود و شاید به دلیل اینکه
کندوی زنبور عسل همیشه یادآور و الهامبخش دژ و قلعه است، قلعه کنگلو هم اینگونه
تشبیه و نامگذاری شده است.»او ادامه میدهد: «همچنین واژه «لی یا لو» در زبان
مازندرانی به معنی غار یا شکفت است مانند اسامی غارهای پلنگ لی، دیولی، زِلی و… که در البرز دیده میشوند.»
از آریم تا شهریار
این پژوهشگر به قرارگیری قلعه کنگلو در دره آریم اشاره میکند و میگوید:
«در وجه تسمیه نام «آریم» به شهر «آرِم خواست» در متون جغرافیایی برمیخوریم که ریشه ساسانی دارد و در کوه قارِن قرار داشته است.
قلعه کنگلو؛ عقاب مازندران
در قرن سوم وقتی اعراب بر آل قارِن غلبه میکنند، حکومت این کوهستان به شهریار باوندی واگذار میشود و نام کوه به شهریارکوه تغییر مییابد.»
این باستانشناس با اشاره به مرمت موردی قلعه کنگلو در اوایل دهه ۹۰ نیز تاکید میکند:
«در حال حاضر شکافی طولی روی برج مرکزی آن ایجاد شده که متاسفانه به دلیل برداشت
داربستهای فلزی که تا چندی پیش اثر را نگاه میداشت، با کوچکترین رانش و زمینلرزه، خطر ریزش، این معماری بینظیر را تهدید میکند.»
قلعه کنگلو و دژ اسپهبد خورشید در استان مازندران جزء آثار فاخر و بینظیر ایران محسوب
میشود اما متاسفانه به دلیل بیتوجهی و کوتاهی در نگهداری و مرمت، این آثار در معرض تهدید و تخریب قرار دارند.
توریسم انلاین / برترین ها