پل تاریخی لاتیدان از آثار دوره صفویه

پل لاتیدان یکی از پل های تاریخی و زیبا آثار دوره صفویه است این پل تاریخی
و زیبا بر اثر وقوع سیلاب از دل خاک بیرون آمده است و ۵۰۰ سال قدمت دارد و
دارای یک کیلومتر طول است پل لاتیدان طولانی‌ترین پل تاریخی ایران و یکی از باشکوه‌ترین
آنهاست در ادامه مطلب از پرشین وی قصد داریم شما را با با پل تاریخی لاتیدان از آثار دوره صفویه بیشتر آشنا کنیم

آثار دوره صفویه

بقایای ویرانه پل لاتیدان که به آن پل رود کول نیز گفته می‌شود در مسیر کاروان رو دوره صفوی شیراز
– بندرعباس، روی بستر رودخانه کول در ۵۰ کیلومتری غرب بندرعباس قرار دارد
پل تاریخی لاتیدان که به طولانی‌ترین پل
تاریخی ایران نیز شهرت دارد در سال ۱۳۷۲ بر اثر وقوع سیلاب در نزدیکی روستای نیم کار شهرستان خمیر از
خاک بیرون آمد.

این پل با ۵۰۰ سال قدمت و طول یک کیلومتر دارای ۲۳۳ دهانه بوده که امروزه تنها ۳۳ دهانه آن
سالم و بیش از ۲۰۰ متر آن قابل احیاء است.

بخش‌هایی از این پل در سالهای ۱۳۷۹ و ۱۳۸۶ در دو مرحله با هزینه ۸۰ میلیون تومان مرمت شده است.
برای دیدن طویل‌ترین پل ایران باید به جنوب ایران و استان هرمزگان سفر کنید.
در ۵۰ کیلومتری غرب بندرعباس روی رود «کول» پلی بسیار بلند و طویل ساخته شده است که برای تجسم اندازه
آن کافی است بدانید طول پل لاتیدان چیزی حدود سه برابر سی و سه پل اصفهان است

آثار دوره صفویه

عرض
پل لاتیدان به دلیل طولانی بودن آن در بخش‌های مختلف متغیر است.
یکی از اصلی‌ترین دلایل تخریب قسمت میانی پل، نبود امکان ساخت پی و شالوده محکم برای آن به دلیل شدت
جریان آب رود است.
مصالح به کار رفته در ساخت این پل سنگ‌های تراش نخورده و ناهمگون است که توسط ملاط به یکدیگر متصل
شده‌اند.

این پل ظاهراً در زمان شاه عباس اول و در جریان احداث جاده کاروان رو ساخته شده
و نقش موثری در نقل و انتقال نیرو و تدارکات برای باز پس گیری منطقه خلیج فارس از استعمارگران پرتغالی داشته است.
رودخانه کول از رودهای پر آب منطقه بوده و در این محل دارای بستر عریض و طغیان‌های فصلی است.
بر همین اساس، در مسیر جاده کاروان رو، احداث پلی طویل بر بستر رودخانه ضرورت داشته است

لیکن به جهت سهل انگاری در شالوده سازی و شاید تعجیل در ساخت آن – برای حمله به پرتغالی‌ها –
و همچنین طغیان‌های شدید رودخانه، مدت نسبتاً کمی بعد از ساخت قسمتی از آن فرو ریخت.

در بازدیدی که انگلرت کمپفر از این پل در سال ۱۶۸۶ میلادی داشته، قسمت‌هایی از آن فرو ریخته بود.
پل لاتیدان در زمان آبادانی بیش از هزار متر طول داشته و متشکل از سه قسمت شرقی، غربی و دیواره سدی بین آن دو بوده است.

پل تاریخی لاتیدان آثار دوره صفویه

امروزه از قسمت شرقی حدود ۲۷۰ متر و از قسمت غربی ویرانه ۱۴۷ متر باقی مانده، ولی از دیواره سدی
به جهت اینکه در معرض جریان اصلی رودخانه قرار داشته، آثار زیادی برجای نمانده است.

این دیواره حدود ۸۰۰ متر طول، ۲ متر ارتفاع و حدود ۷ متر عرض داشته و ظاهراً در فواصل معین
با جرزهای نیم دایره تقویت می‌شده است.
از قسمت غربی پل تنها بقایای ۱۷ پایه که به طور منظم و در یک محور ساخته شده‌اند، باقی مانده
که قابل بازسازی نیست.

این پایه‌ها در جهت بالا رود و پایین رود دارای موج شکن‌های نیم دایره بوده و مصالح و شیوه ساخت
آنها مشابه بخش‌های دیگر پل است.
به نظر می‌رسد که عرض پل در قسمت غربی ۸۰/۶ متر و بیشتر از قسمت شرقی بوده است.

از قسمت شرقی که ۲۷۰ متر طول و ۳۳ دهانه یا چشمه داشته، آثار بیشتری برجای مانده است.
این قسمت پل ۴۰/۵ متر عرض (۶۰/۱ متر کمتر از قسمت غربی) داشته و با شیب ملایمی بر ارتفاع آن
افزوده می شده است؛ به طوری که از یک متر در کناره رودخانه به ۶ متر و با احتساب جان
پناه‌ها به ۵/۶ متر در میانه می‌رسیده است.
۳۳ دهانه این قسمت دارای ابعاد مختلفی بوده‌اند که از کناره تا میانه وسیع‌تر می‌شده است

پل تاریخی لاتیدان

در حال
حاضر حدود ۲۰ دهانه این قسمت سالم برجای مانده که نشان دهنده معماری پیشرفته و درخور توجه آن است.
در ابتدای این قسمت ۹ دهانه کوچک فرعی وجود دارد که پل از آن به بعد کامل می‌شود.

از نهمین دهانه به بعد، پل ۱۷ دهانه به عرض ۴۰/۵ و ۱۷ پایه به عرض ۸۰/۳ متر دارد.
عرض بیست و ششمین دهانه ۸۰/۵ متر است که در جریان اصلی آب قرار دارد.

قسمت شرقی پل با دهانه‌های دیگر و مطابق با همین عرض ادامه پیدا می‌کند؛ هرچند جریان اصلی رودخانه آسیب‌های زیادی
به این قسمت وارد ساخته است.

روی پایه‌های قسمت اصلی این بخش از پل، آبگذرهایی در دو طبقه تعبیه شده که در مواقع طغیان، آب را
از خود عبور داده و همچنین سبب صرفه جویی در مصالح و کاهش وزن پل می‌شده است.
پایه‌های پل در این بخش حدود یک متر بالاتر از سطح آب و حداقل ۵۰/۲ متر بالاتر از بستر رودخانه
قرار دارد.

اضلاع پایه‌ها در جهت مخالف و موافق جریان آب دارای موج شکن‌هایی با قوس جناغی است تا فشار آب به
پایه ها را بشکند.
طول این پایه ها ۱۵/۱۰ متر است.

آثار دوره صفویه

روی این پایه‌ها، جرزهایی به طول ۸۰/۸ و عرض ۴۵/۱ متر ساخته شده و بین آنها، آبگذرهایی در دو طبقه
جا گرفته است.
طاق دهانه‌های اصلی و آبگذرهای روی پایه‌ها به این جرزها متکی است.
ارتفاع آبگذر طبقه اول ۲۰/۲ و طبقه دوم ۱/۵۰ متر است.

سطح گذر پل لاتیدان آثار دوره صفویه را با سنگ‌های مسطح فرش و لابه‌لای آنها را با ملات پر کرده بوده‌اند.
پل رود کول با توجه به بستر رسوبی و غیر مستحکم رودخانه، فاقد یک شالوده مستحکم و یکپارچه است و
ظاهراً حتی بستر رودخانه در این محل برای جلوگیری از شسته شدن بنیان پایه‌ها، سنگ فرش نشده و پی‌ها هر
کدام به طور مستقل روی بستر رسوبی رودخانه نهاده شده است.

پل تاریخی لاتیدان در فهرست آثار ملی کشورمان نیز به ثبت رسیده اس

بیشتر بدانید از پل تاریخی لاتیدان

جالب است بدانید که از پل لاتیدان به عنوان یکی از طولانی‌ترین پل‌های ایران
نام برده شده که در ابتدا زیر خاک مدفون بوده تا اینکه در سال ۱۳۷۲ در اثر
سیلاب نمایان شده است. پل لاتیدان که در زبان محلی پل‌کول نامیده می شود،
با طولی در حدود یک کیلومتر، شهر بندرعباس را به لارستان متصل می‌کرده است.
این پل همچنین، از آثار تاریخی به جا مانده از دوران صفوی است که قدمتی در حدود
۵۰۰ سال دارد و هدف ساخت آن بیرون راندن پرتغالی‌ها بوده است و بعدها به عنوان
مسیری برای کاروان‌های بازرگانی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

از جمله ویژگی های این پل تاریخی، نوع مصالح بکار رفته‌ی متمایز آن است.
به گونه ای که بجای استفاده از آجر، از سنگ های بی شکل و در ابعاد متنوع
بهره گرفته شده است. سطح روی این پل از سنگ‌های مسطح تشکیل شده
است و به علت استفاده از سنگ های تراش نخورده و نبود پی مقاوم، باعث تخریب این اثر تاریخی شده است.

نکته‌ی قابل توجه درباره‌ی این سازه این است که درازای پل لاتیدان (پل‌کول)، سه برابر سی و سه پل اصفهان است./ لست سکند

همشهری آنلاین /ion