آشنایی با قسمت های مختلف دستگاه جاجیم بافی

دستگاه جاجیم بافی

دستگاه جاجیم بافی , جاجیم یا جاجم یکی از صنایع دستی استان سمنان و فرشی است ضخیم شبیه
پلاس یا گلیم که با دستگاه های بافندگی ساده و به صورت راه راه رنگین بافته می شود.
جاجیم اغلب بافتی خشن دارد و عرض آن به طور معمول حدود ۲۰ تا ۱۰۰ سانتی متر است.جاجیم پارچه ای

ضخیم و کم عرض است که با استفاده از پودهای کلفت بافته می شود.
جاجیم اغلب به صورت نوارهایی با عرض ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر و طول ۵۰ متر بافته می شود، برای استفاده

از جاجیم چند نوار کنار همدیگر دوخته می شود تا پارچه ای بزرگ فراهم آید.

• نحوه بافت جاجیم

پس از تهیه نخ، نخ های تار به صورت گلوله شده، کار بافت جاجیم با چله کشی شروع
می شود.
چله کشی یا چله دوانی معمولا در فضایی باز با توجه به طول جاجیمی که قرار است بافته شود، با
طول تقریبی ۲۰ الی ۱۵متر ایجاد می شود.
پس از اتمام چله کشی، چله ها را بر روی زمین دراز کرده، و به وسیله دو میخ فلزی بزرگ
در یک طرف بر روی زمین محکم می کنند، و انتهای چله ها را به صورت گلوله ای بزرگ در
می آورند و کوجی را که درحین چله کشی بر روی تارها ایجاد شد، به کمک سه پایه چوبی نسبتا
بلندی که در زمین فرو رفته و محکم شده، توسط طناب آویزان می کنند.

• ابزار و اشیاء وابسته

دستگاه جاجیم بافی

دارای ساختمان ساده ای است مشتمل بر کوجی، میخهای فلزی، سه پایه چوبی، نورد، تخته
چوبی برای دفتین زدن، قمیش، سرند، ماکو و ماسوره.

کوجی : وظیفه آن کنترل عرض جاجیم و جدا کردن تارهای زیر و رو و ایجاد نقش است.

میخ های چوبی و فلزی : در انتهای دستگاه برای محکم نگه داشتن گلوله رنگی استفاده می شود.

سه پایه چوبی : اندازه آن به حدود یک متر می رسد و برای نگه داشتن کوجی کاربرد دارد.

نورد : در قسمت جلوی دست بافنده قرار دارد که پس از چند سانتیمتر بافت، پارچه بافته شده به دور
آن پیچیده می شود.

تخته چوبی : که بلافاصله پس از هر بار عبور پود از بین تارها، به آن ضربه وارد می شود
تا تار و پود در هم تنیده شود.

قمیش : چوب یا نی که در حین چله کشی برای جدا سازی تارها و حفظ ضربدر بین آنها استفاده
می شود.

ماکو : جعبه ای لوزی شکل چوبی است که داخل آن فضایی برای قرار گرفتن ماسوره وجود دارد.

ماسوره :

از جنس نی یا چوب و تازگی ها پلاستیکی است که نخ های پود بر روی آن پیچیده
می شود.

• دروار دامغان خاستگاه جاجیم استان سمنان

نکته مهم اینکه این هنر که به عنوان مهارت دست بافته های
سنتی محسوب می شود، در حال حاضر در استان سمنان و در روستای دروار دامغان رواج دارد.
در گذشته در خانواده های دامغان رسم بر این بود که به همراه جهیزیه عروس، جاجیم به خانه داماد می
فرستادند.
جاجیم بافی در روستای دروار دامغان به شماره ۸۸۴ در فهرست آثار ملی و در ردیف صنایع دستی و فنون سنتی به ثبت رسیده است.
ایرنا