آشنایی با طبقه بندی طرح های قالی

طرح های قالی

طرح های قالی , درون مایه ها و اشکالی که اجزاء متشکله یک طرح را تشکیل می دهند از ترکیب
و اتصال و چرخش و تداوم خطوط به وجود می آیند .
حال اگر تمامی این خطوط با یکدیگر زاویه داشته باشند طرح های حاصل در سبک هندسی طبقه بندی می شوند
.
اگر این خطوط فاقد زاویه باشند سبک را منحنی و یا گردان می نامند و گاهی برخی از خطوط طرح
با یکدیگر زاویه داشته و مقداری از مسیر خود را به صورت منحنی و بدون زاویه طی نمایند به آن
سبک شاخه شکسته می گویند .

نمونه هایی از طرح های سبک هندسی را اغلب در فرش های ایلیاتی ترکمنی ، ب لوچی ، لری ، افشاری

و برخی از فرش های مراکز بافندگی شهری مانند قم ، جوشقان ، اردبیل و مناطق غربی ایران
مشاهده می کنیم.
گروه های فرعی این سبک عبارتند از هندسی جوشقانی ، هندسی کف ساده ، هندسی ستاره (موزائیک) ، هندسی بند
قابی ، هندسی لچک و ترنج و هندسی خاتم شیرازی .

در اینجا لازم به ذکر است که اصطلاح طرح های اقتباسی که برخی از کارشناسان در مورد تعدادی از فرش
های بافته شده در سبک هندسی را به کار می برند .
از نظر نگارنده واژه ی صحیحی نیست .
زیرا اگر مقصود طرح های ناحیه ی قفقازی باشد بی آنکه منکر تاثیر طرح های این ناحیه در طرح فرش
های نواحی شمالی ایران مانند اردبیل ،مشکین شهر ، مغان ، زنجان و بسیاری از ایلات ایران شویم ، باید
خاطر نشان کنیم که ناحیه ی قفقاز خود در اصل تا گذشته نه چندان دور جزئی از خاک ایران بوده

و پس از جنگ های ایران و روسیه در زمان قاجاریه بر اساس معاهده های ترکمانچای و گلستان ضمیمیه ی

خاک روسیه ی تزاری شده است .
بنابراین در اصالت و وابستگی این طرح ها به مجموعه طرح های اصیل ایرانی هیچگونهشک و تردیدی وجود ندارد .

فرش هایی در سبک شاخه شکسته در مراکز فرش بافی هریس ،

ساروق ، بیجار ، بختیاری و طرح های در سبک منحنی بیشتر در کارگاه های شهری و در مراکز بافندگی
قم ، کاشان ، اصفهان ، تهران ، نائین ، کرمان و خراسان بافته می شوند.
طرح های قالی را بر حسب آنکه زادگاه آن در میان عشایر و ایلات بوده و یا اینکه
توسط طراحان نقش قالی مراکز بافندگی شهری تهیه شده باشند ، به دو گروه بزرگ طرح های ایلیاتی و طرح
های شهری تقسیم می کنند.
فرش ایرانی