فرش فارس و پیشینه آن
آشنایی با پیشینه فرش فارس
فرش فارس را به نوعی میتوان مادر فرش ایران نام نهاد.
آنچه مشخص است، تاریخ مستند و تردیدناپذیر فرش فارس، از سده دوم هجری آغاز میشود.
به استناد آن میتوان دریافت که دستبافتهای فارس در صدر اسلام و لااقل از قرن دوم هجری، به آن درجه
از اعتبار و شهرت رسیده بود که از اقلام عمده باج و خراج و مالیات باشد و همراه زر و
سیم، به خزانه خلفا راه یابد.
در دوران پس از اسلام، قرن هشتم هجری را میتوان روزگار عظمت فرشبافی فارس دانست.
اعتلای فرشبافی فارس به آنجا رسیده بود که غازانخان، بافت فرشهای کاخ خود در تبریز را به قالیبافان فارس سفارش
داد.
در قرن نهم و دهم با آمدن طلایهداران قشقایی به فارس، هنر فرشبافی این خطه، رونقی تازه گرفت و این
هنر، بیش از پیش، در مناطق ایلنشین تمرکز یافت.
این تمرکز که تا زمان حاضر، کم و بیش ادامه یافته، ویژگی اساسی فرشبافی فارس است.
قابلیتهای فرش فارس
فرش فارس در بین دستبافتهای ایرانی، از ویژگیهای خاصی برخوردار است:
– بافت بسیار متراکم و مستحکم که محصول دارهای
افقی است.
– شیرازه دو رنگ همزمان با بافت
– ذهنی بافی در طرح و نقشه
– رنگرزی گیاهی با استفاده از گیاهان رنگده بومی فارس
– استفاده از پشم مرغوب گوسفندان محلی فارس با توجه به چراگاهها و مناطق جغرافیایی متفاوت
– دو پوده بودن بافت
– و…
این خصوصیات منحصر به فرد در دستبافتهای فارس، در نهایت عامل ماندگاری آن در فرهنگ اصیل فرش ایران شده است.
اهمیت اقتصادی فرش فارس
کمتر فرآوردهای یافت میگردد که در ارتباط با فعالیتهای اقتصادی جامعه، گسترهای چون فرش وسیع و همه جانبه داشته باشد
و این خود، نشانگر اهمیت اقتصادی این دستباف صددرصد هنری است.
فرش، مستقیم وغیر مستقیم، با سایر کوششهای اقتصادی در ارتباط است.
مهمترین این موارد، عبارتند از:
الف) از لحاظ مواد اولیه فرش، با این افراد و مؤسسات: کشاورزان پنبه کار و
افراد و مشاغلی که با ایشان سر وکار دارند، از جهت مصرف پنبه در نخ تار فرش.
دامداران و افرادی که با ایشان در ارتباطند، از لحاظ تأمین پشم که ماده اولیه فرش است.
فروشندگان مواد رنگدار و رنگزای طبیعی و مصنوعی اعم از داخلی و خارجی و در نتیجه در ارتباط با واردکنندگان
و…
ب) از جهت کار، با این افراد و مؤسسات: کارخانجات پنبه پاککنی، کارخانجات حلاجی پنبه و پشم یا افرادی که
بطور دستی این کار را انجام میدهند، کارخانجات ریسندگی و تابدهی نخ یا افرادی که دستی این کار را انجام
میدهند، رنگرزان و عوامل آنها، نصبکنندگان دار، چلهکشها، بافندگان، استادکاران.
ج) از لحاظ معاملات وتجارت فرش با: تجار فرش داخلی، صادرکنندگان، بازاریابان، کارگران و کارمندان مؤسسات تجاری.
مؤسسات دولتی چون مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، بانکها، گمرکات، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران.
بطور کلی فرش و صنایع جنبی آن، در به گردش در آوردن چرخ اقتصاد جامعه و ایجاد کار برای میلیونها
نفر از افراد ذیربط و نیز تقویت بنیه اقتصادی کشور از طریق افزایش سپردههای خارجی تامین ارز تأثیر بسزا و
قابل توجهی دارد.
بیشتر بدانید ابعاد فرش فارس
در بین این قالیها، مطلوبترین و مرجحترین اندازه، همان قطع سجادهای (۲۰/۱*۹۰/۱متر) و یا قطع متوسط
(۸۰/۱۸۰/۲ یا ۴۰/۱*۳۰/۲) است. قالیهای شیرازی که اندازه آنها از ۳*۲ متر تجاوز کند، بسیار نادر است.
رنگبندی و رنگرزی
در مورد رنگرزی حتی در قالیهای جدید و متداول فارس، فقط از رنگهای طبیعی استفاده میشود.
در مورد قالیها اشاره میکنیم که رنگ آبی بخصوص برای زمینه حالت چیرگی دارد و پس از آن،
رنگهای قرمز و بلوطی قرار میگیرند و بدنبال آنها – ولی به مقدار خیلی کم – رنگهای سفید، آبی روشن و بنفش قرار گرفتهاند.
قالیهای قدیمیتر از طریق مایههای زندهتر رنگها و درخشندگی پشمها ،تفاوت خود را بروز میدهند.
در قالیهای امروزی فارس رنگهای تیره غالبترند.
فرش ایرانی , هزار و یک بوم