مفرغ , قدیمی ترین آلیاژ تهیه شده توسط انسان

هنر مفرغ

هنر مفرغ , مِفرَغ یا برنز آلیاژی است از مس و قلع که با آن ابزارهای مختلف و مجسمه را
تهیه می‌کنند.
مفرغ قدیمی‌ترین آلیاژی است که انسان آن را تهیه کرده‌است، زیرا در معادن مس معمولاً فلز مس به طور طبیعی
با قلع به صورت یک آلیاژ طبیعی وجود دارد به همین دلیل معمولاً نخستین ابزارهای مصنوعی فلزی که در قدیم
توسط بشر ساخته شده غالباً از مفرغ است.

عصر مفرغ
عصر مفرغ دومین قسمت از عصر فلزات است که پس از دوره مس قرار می‌گیرد.
این تقسیم بندی به این جهت است که مصنوعات فلزی این دوره از زندگی بشر بیشتر ترکیبی از مس و
قلع است بطوری که کاوشهای دیرین‌شناسی نشان داده ساکنان ایران از پنج هزار سال قبل از میلاد مسیح نیز آلیاژ
مفرغ را می‌شناخته‌اند و از آن برای ساختن مصنوعات فلزی خود استفاده می‌کرده‌اند و مصنوعات مفرغی نیز که در سایر
نقاط دنیا ضمن حفاری‌ها به دست آمده قدیمی تر از این تاریخ نیست.

بنابراین می‌توانیم شروع دوره مفرغ را از پنج هزار سال قبل از میلاد مسیح که شروع دوره آهن است بدانیم.

همان طور که گفته شد مفرغ ترکیبی است از مس و قلع به رنگ‌های مختلف سرخ، سرخ کم رنگ و
نارنجی، که زودتر از مس ذوب می‌شود و در مجسمه سازی و ساختن ادوات دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نحوه ساخت مفرغ
مفرغ یک آلیاژ است.
آلیاژ یعنی مخلوطی از چند فلز.
دو فلز اصلی تشکیل دهندهٔ مفرغ، قلع و مس است.

مفرغ در ایران
ایران دارای پیشینه بسیار طولانی در امر ذوب سنگ معدن و استخراج فلز مس می‌باشد، آثار بدست
آمده از تپه قبرستان دشت قزوین متعلق به نیمه دوم هزاره پنجم پیش از میلاد، تپه علی کش در دهلران،
تپه سیلک، تل ابلیس در بخش مرکزی رشته کوههای کرمان و کاوشهای بمپور و شهداد گویای این مطلب است.
فلز کاران قدیمی به مرور در جهت بهره گیری از عناصر و ترکیب آنها، به ماده‌ای محکم تر از آلیاژ
مس و قلع دست یافتند که اصطلاحاً مفرغ نامیده می‌شود.
بدین ترتیب مفرغ بصورت یکی از برجسته‌ترین صنایع فلات ایران در آمد.

عصر مفرغ در ایران به سه دوره فرعی تقسیم می‌شود که عبارتند از:

عصر مفرغ قدیم از ۲۰۰۰ – ۳۰۰۰ پیش از میلاد عصر مفرغ میانه از ۱۶۰۰ – ۲۰۰۰ پیش از میلاد

عصر مفرغ جدید از ۱۲۰۰ – ۱۶۰۰ پیش از میلاد

مفرغ لرستان، موزه بریتانیا

یکی از مناطق شاخص ایران در
زمینه صنعت مفرغ، ناحیه لرستان است.
لرستان در مرکز نوار غربی ایران و از مجموعه دره‌های تنگ و باریک و کوههای مرتفع تشکیل شده‌است.
شواهد موجود اشاره به فلزکاری لرستان از هزاره چهارم پیش از میلاد دارد.
مجموعه اشیای فلزی منسوب به لرستان از نیمه قرن گذشته توسط محققین و پژوهشگران مختلف بسیار مورد توجه قرار گرفته
و زینت بخش اکثر موزه‌های بزرگ جهان می‌باشد.
پژوهشگران، هنر مفرغ کاری لرستان را نتیجه کارهای ساده‌ای می‌دانند که بیان کننده چندین قرن انقلاب مادی ملتی کشاورز و
جنگجو است.
این هنر در هزاره چهارم قبل از میلاد به اوج خود رسید.
اهمیت هنر مفرغ کاری لرستان، انتقال هنر و سنن اجدادی، انتقال مفاهیم و موضوعات مشترک مذهبی و بیان قانون مندی‌هایی
است که برای همه اقوام سوارکار، جنگاور و کشاورز دنیای قدیم، به نحوی تحسین‌انگیز، دل‌نشین، پسندیده و ستودنی بوده‌است.
اشیاء، وسایل و ابزار به جا مانده از هنرمندان خردمند زاگرس، بسیار و بی‌شمار است که از آنها می‌توان به
جنگ‌افزارها شامل خنجر، شمشیر، گرز و…
ساز و برگ سوارکاری، وسایل زینتی و انواع ظروف و وسایل پذیرایی مخصوص اشاره کرد.

ایران دزرت