هنر گلیم بافی در میان کردها

گلیم بافی

از دیدگاه نژادشناسی، کردها مانند دیگر مردمان این سرزمین – پشتوها و بلوچ‌ها – ایرانى هستند.
تبعیدها، کوچ‌ها و ازدواج‌ها در میان قبایل مختلف، در طول هزار سال گذشتند.
کردها را به گروه‌هایى با عقاید و سنت‌هاى متفاوت تقسیم کرده است.
پراکندگى جمعیت کردها، تأثیرى مستقیم بر روى تاریخ آنها گذاشته است.
اکثر کردها در استان‌هاى کردستان و کرمانشاه زندگى مى‌کنند.
قبایل بزرگى از کردها در نواحى دور شمال شرقى ایران در رشته‌کوه‌هاى ”کوپت داغ“ خراسان و تعداد کمى در نواحى
غربى تاکستان و جنوب شرقى ایران میان بلوچ‌ها سکونت دارند.

گلیم بافی

به‌دلیل پراکندگى گستردۀ کردها، اختلاف زیادى نیز در گلیم‌هاى آنها وجود دارد.
این اختلافات در طرح، بافت، مواد به‌کار رفته، اندازه و رنگ به‌چشم مى‌خورد.

ً مشهورترین گلیم‌هاى کردستان صحنه است که در حال حاضر شامل سنندج و اطراف آن مى‌شود.
صحنه همیشه مرکز کارگاه‌هاى تولید قالى و گلیم کردستان به‌شمار مى‌رفته است.
گلیم‌هاى صحنه چه از نظر سنى و چه از لحاظ زیبایى‌شناسى با دیگر گلیم‌هاى قبایل کرد تفاوت دارد و بیش
از گلیم‌هاى دیگر به فرش‌هاى گره‌دار ایرانى شبیه است.

طرح متن در گلیم‌هاى صحنه تکرار بى‌انتهایى از طرح‌هاى گل‌دار است و یا طرحى گل‌دار در داخل ترنج میانى است.
این گلیم‌ها معمولاً کوچک و مستطیل شکل هستند.
البته در اندازه بزرگ و دایره شکل نیز بافته مى‌شوند.
رنگ‌ها غالباً آبی، قرمز و سفید است.
تارها معمولاً از نخ و پودها غالباً از رشته‌هاى پشمین، ابریشمى و اخیراً پلى‌کروم ابریشمین است.
گلیم‌هاى صحنه به‌خاطر ظرافت و زیبایى خود شهرت خاصى دارند(dot) بى‌جار منطقه و شهرى تجارى در حاشیهٔ کردستان است که
گلیم‌بافت‌‌هایى به این نام دارد، که مربوط به خود شهر و چهل روستاى اطراف آن است.
گلیم بى‌جار طویل و باریک است و در آن از ترنج‌هاى رنگین مثلثى شکل یا لوزى شکل استفاده مى‌شود.
یکى از زیباترین و جالب‌ترین ویژگى‌هاى بعضى از این گلیم‌ها، بافت انسان و حیوان در متن یا حاشیهٔ آنها است.

گلیم صحنه

کردهاى خراسان در دست بافت‌هاى خود از طرح‌ها، رنگ‌ها و فنون بسیار متنوعى استفاده مى‌کنند.
گلیم‌ها غالباً پیچ‌باف است و رنگ‌هاى ملایم و تا حدى تیره در آنها به‌کار رفته است.
این گلیم‌ها درخشش و زندگى گلیم‌هاى شمال غربى ایران را ندارد.بیجار از مراکز بافندگى مهمى است که گروه هاى قبیله
اى گوناگون در آن زندگى مى کنند.این گلیم مى تواند مربوط به شاهسون یا قبایل دیگرى از شمال غربى ایران
باشد ، اما رنگ و نگاره هاى خاص آن ترجیحاٌ متعلق به کردستان است.

پشم گلیم بیجار زبر ، ضخیم وصورتى رنگ است.
این رنگ از ریشه هاى روناس و آب دوغ تهیه مى شود .
طرح هایى که به اشکال انسانى و حیوانى شباهت دارد در کناره هاى متن به چشم مى خورد ، از
ویژگى هاى دست بافت هاى کرد است .
بنا بر عقیده بازاریان ، این طرح ها عروس و داماد را در مراسم عروسى و آرزوى آنان را براى
رسیدن به خوشبختى نشلن مى دهد.

کردهاى خراسان رواندازى مربوط به نواحى قوچان و بجنورد در شمال غربى مشهد.
این رو تختى در اواخر قرن نوزدهم، در دو تکه بافته شده و بر روى زمینه‌اى ساده و یکدست، پودهاى
اضافه شده عبارت است از ریشه هاى طویل و منگوله‌هاى تزئینى در دو طرف روانداز.

آفتاب ایر