گلیم بافی توسط شاهسون ها

گلیم بافی

شاهسو‌ن‌ها یکى از طوایف مهم شمال غربى ایران هستند که اکثریت آنها ترک و اقلیتى داراى اصلیت کرد، تاجیک و
گرجى هستند.

گلیم رایج‌ترین کف‌پوش شاهسون‌ها است.
شاهسون‌ها مردمى بسیار سنتى هستند و در طرح و بافت گلیم‌هاى آنها نوعى محدودیت به‌چشم مى‌خورد.
در تمام گلیم‌هاى شاهسون‌ از نگاره‌هاى بزرگ و برجسته استفاده شده است.
این نگاره‌ها به‌صورت ردیفى در گلیم‌ها بافته شده و توسط نوارهایى باریک با طرح‌هاى ظریف‌تر و پیچیده‌تر و پیچ‌باف از
یکدیگر جدا شده است.
نگاره‌هاى بزرگى که در هر نوار حدوداً چهار عدد است، تشکیل یک طرح ستاره‌اى شکل را مى‌دهند.
در بسیارى از این گلیم‌ها نیز نگاره‌هاى خرچنگ‌مانند و لوزى‌هاى قلاب شکلى وجود دارد.

گلیم بافی

این روانداز در دو قسمت بافته شده و بدون رعایت دقت به یکدیگر دوخته شده است.
زمینه یکدست با نوارهاى باریکى از پودهاى معلق و پشم سیاه و سفید یا سیاه و قرمز تزئین شده است
.
نگاره کوچک پیچ باف ، شباهتى به یک رقک فارسى یا حروفى از الفبا ندارد.

هنر بافنده در استفاده از رنگ ها ، یادآور آثار بسیارى از نقاشان قرن بیستم است.
زمینه یکدست این گلیم ، بافت پودرو دارد و در حاشیه آن از طرح هاى کنگره دار و چپ و
راست چاک دار استفاده شده است .
مربع مستطیل هاى سیاهى که در حاشیه نوارهاى پهن قراردارد ، توجه بیننده را به شیوه بافت نوارها جلب مى
کند.

شاهسون‌ها از عمده بافندگان کیف و مفرش هستند.
این مفرش‌ها در تمام قبایل ایرانى به غیر از ترکمن‌ها و بلوچ‌ها که در مرز شرقى قرار دارند، بافته مى‌شود.
در کیف‌ها و چنته‌هاى شاهسون اغلب روش پیچ‌بافی، اشکال حیوانات، پرندگان، گل‌ها و ستارگان به‌چشم مى‌خورد.
قبیله‌هاى فرعى شاهسون‌ها با توجه به مناطق زندگى آنها مشخص مى‌شود: شاهسون مغان، هشترود، میانه، خمسه، ساوه، بیجار و ….

گلیم شاهسون

مغان از بزرگ‌ترین ایل‌هاى شاهسون و دشت مغان سرزمین مادرى و محل قشلاق آنان است.
گلیم‌بافت‌هاى شاهسون مغان از نظر طرح داراى سنتى‌ترین شکل گلیم هستند.
در طرح، بافت و رنگ این گلیم‌ها کیفیت و هماهنگى وجود دارد.
همهٔ آنها باریک و دراز و داراى بافت چاک‌دار بوده و دو قسمت آن آزادانه به‌هم دوخته شده‌اند.
رنگ‌هایى روشن و درخشان، اما محدود و تارهاى پشمین رنگ نشدهٔ سفید مایل به شیرى یا قهوه‌اى در آنها به‌کار
رفته است.

شاهسون‌هاى هشترود در گلیم‌هاى خود از رنگ‌هاى ملایم، به‌خصوص سبز و صورتى و کمى آبى تیره و قهوه‌اى استفاده مى‌کنند.
بافت زبر پشمین در تار و پودها و بافت شُل گلیم‌هاى هشترود آنها را از دیگر گلیم‌هاى شاهسون متمایز مى‌کند.

میانه در نزدیکى هشترود واقع شده است.
گلیم‌هاى این ناحیه بزرگ‌تر از گلیم‌هاى شاهسون هشترود است و طرح‌هاى نوارى سنتى و ترنج‌هاى بزرگ کنگره‌دار از جمله نگاره‌هاى
آنها است.
تارها معمولاً نخى یا پشمین بوده و ریسمان‌هاى خودرنگ در متن گلیم به‌چشم مى‌خورد.
این گلیم‌ها در مقایسه با دست‌بافت‌هاى دشت‌ مغان از تنوع رنگ بیشترى برخوردار است.
زرد، قرمز گیلاسی، پرتقالی، آبى روشن و قهوه‌اى ملایم از جملهٔ این رنگ‌ها است.

شاهسون‌هاى بى‌جار در بافت انواع گلیم و چنته فعالیت زیادى دارند و در ترکیب‌بندی، رنگ و طرح دست‌بافت‌هاى خود ابتکارات
جالبى به‌کار مى‌برند.

گلیم‌هاى شاهسون‌هاى خمسه بسیار شبیه گلیم‌هاى مغان است و معمولاً طویل و باریک بافته مى‌شود و از رنگ‌هایى چون قهوه‌اى
پررنگ، آبى و قرمز دز آنها استفاده مى‌شود.

در ناحیه شاهسون قزوین نیز گلیم فراوان بافته مى‌شود و انواع مختلف آن تفاوت کمى با کارهاى شاهسون‌هاى دیگر دارد.

دست‌بافت‌هاى شاهسون‌هاى ساوه صفات ویژه و متمایز طراحى خود را به‌خوبى حفظ کرده‌اند.
تارهاى نخى در همهٔ آنها به‌کار مى‌رود و استفاده از روش بافت چاک‌دار و گلیم‌باف متصل موجب زبرى و استحکام
آنها مى‌شود.
رنگ‌هاى این گلیم‌ها اکثراً تیز است.

ورامین نیز از مهم‌ترین مراکز گلیم‌بافى ایران است که تنوع بسیارى در منسوجات خود دارد.
گلیم‌هاى این ناحیه اکثراً مستطیل شکل هستند.

برگ هاى نخل شعله مانند با بافت متصل جفت قلاب ، طرحى جالب و غیر معمول به وجود آورده است.
على رغم این که این طرح به ورامین تعلق دارد ، گلیم فوق به شاهسون هاى میانه نسبت داده مى
شود.این دست بافت به نسبت دیگر منسوجات نواحى شمال غربى ایران ، اندازه اى کوچک دارد و طرح مارپیج و
پیچ باف حاشیه در گلیم هاى دیگر به چشم نمى خورد.

آفتاب