فرش و گلیم، دو هنر اصیل و دیرینه ایرانی هستند که از دیرباز زینتبخش خانهها و نمادی از فرهنگ و هنر این سرزمین بودهاند. این دستبافتههای نفیس، حاصل ذوق و خلاقیت هنرمندان ایرانی هستند که با تار و پود جان میگیرند و نقوش و رنگهای بدیع را به نمایش میگذارند.
فرش:
فرش، بافتی پرزدار و با نقوش و رنگهای متنوع است که در طرحها و اندازههای مختلف بافته میشود. قدمت فرش ایرانی به هزاران سال پیش میرسد و در طول تاریخ، همواره به عنوان کالایی ارزشمند و نفیس مورد توجه بوده است. فرشهای ایرانی به دلیل ظرافت، زیبایی و کیفیت بینظیر، شهرت جهانی دارند و در بسیاری از کشورهای دنیا به عنوان یک اثر هنری ارزشمند، مورد استفاده قرار میگیرند.
گلیم:
گلیم، بافتی بدون پرز و با نقوش هندسی ساده است که از پشم، ابریشم یا موی بز بافته میشود. گلیم به دلیل استحکام و تنوع رنگی، کاربردهای فراوانی دارد و از آن به عنوان زیرانداز، روانداز، جاجیم، خورجین و … استفاده میشود. گلیمهای ایرانی نیز مانند فرش، از شهرت جهانی برخوردارند و به دلیل زیبایی و اصالت، مورد توجه بسیاری از مردم دنیا هستند.
نقش و نگار:
نقوش و رنگهای فرش و گلیم ایرانی، برگرفته از طبیعت، فرهنگ و اساطیر ایرانی هستند. نقوش هندسی، اسلیمی، ختایی، بتهجقه، گل و مرغ و حیوانات، از جمله نقوش رایج در فرش و گلیم هستند. رنگهای به کار رفته در فرش و گلیم نیز، غالباً گرم و زنده هستند و از رنگهای طبیعی مانند روناس، نیل، زعفران و پوست گردو استفاده میشود.
صنایع دستی:
فرش و گلیم، تنها نمونهای از صنایع دستی متنوع و پرشمار ایرانی هستند. هنرهایی مانند سفالگری، خاتمکاری، میناکاری، قلمزنی، منبتکاری، جواهرسازی و … از جمله صنایع دستی ایران هستند که هر کدام جلوهای از فرهنگ و هنر این سرزمین را به نمایش میگذارند.
اهمیت فرش و گلیم و صنایع دستی:
صنایع دستی، به عنوان میراث فرهنگی و هنری هر کشور، از اهمیت بالایی برخوردارند. این هنرها، علاوه بر ارزش اقتصادی و اشتغالزایی، هویت و فرهنگ یک ملت را به نمایش میگذارند و در حفظ و انتقال آن به نسلهای آینده نقش مهمی دارند.
فرش و گلیم ایرانی به دلیل تنوع و زیبایی، در سراسر جهان مشهور هستند. تنوع فرش و گلیم ایرانی بر اساس طرح، رنگ، جنس و محل بافت، بسیار زیاد است. به طور کلی، میتوان فرش و گلیم را به دستههای زیر تقسیم کرد:
بر اساس طرح:
فرشهای طرح اصیل: مانند طرح شاه عباسی، هراتی، افشان، اسلیمی، ختایی و …
فرشهای طرح مدرن: با طرحهای ساده و هندسی
بر اساس رنگ:
فرشهای لاکی: با رنگ زمینه قرمز
فرشهای سرمهای: با رنگ زمینه آبی
فرشهای کرم: با رنگ زمینه کرم یا قهوهای
بر اساس جنس:
فرشهای پشمی: بافته شده از پشم گوسفند
فرشهای ابریشمی: بافته شده از ابریشم
فرشهای گل ابریشم: بافته شده از پشم و ابریشم
بر اساس محل بافت:
فرشهای تبریز: با طرحهای شاه عباسی، هراتی و اسلیمی
فرشهای کاشان: با طرحهای ختایی، لچک ترنج و گل و مرغ
فرشهای اصفهان: با طرحهای متنوع و رنگهای شاد
فرشهای کرمان: با طرحهای بتهجقه و گلهای شاه عباسی
فرشهای کردستان: با طرحهای هندسی و رنگهای گرم
گلیمهای فارس: با طرحهای ساده و رنگهای طبیعی
شهرهای مشهور در فرش و گلیم:
تبریز: به عنوان پایتخت فرش ایران، مشهور به فرشهای با طرحهای شاه عباسی، هراتی و اسلیمی
کاشان: مشهور به فرشهای با طرحهای ختایی، لچک ترنج و گل و مرغ
اصفهان: مشهور به فرشهای با طرحهای متنوع و رنگهای شاد
کرمان: مشهور به فرشهای با طرحهای بتهجقه و گلهای شاه عباسی
کردستان: مشهور به گلیمهای با طرحهای هندسی و رنگهای گرم
فارس: مشهور به گلیمهای با طرحهای ساده و رنگهای طبیعی
علاوه بر شهرهای ذکر شده، شهرهای دیگری مانند مشهد، قم، یزد، نایین، اراک و … نیز در زمینه فرش و گلیم مشهور هستند.
فرشهای دستباف به دلیل ظرافت و کیفیت، از قیمت بالاتری نسبت به فرشهای ماشینی برخوردارند.
گلیمها به دلیل استحکام و تنوع رنگی، کاربردهای فراوانی دارند.
هنگام خرید فرش و گلیم، به اصالت، کیفیت و طرح و رنگ آن توجه کنید.
از فرش و گلیم به درستی نگهداری کنید تا عمر طولانیتری داشته باشند.