آشنایی با خواص خارشتر و ۱۲ گونه آن

گیاه خارشتر، یک درختچه کوچک و خاردار است فواید و خواص خارشتر بسیار زیاد،
است عرق خارشتر از خواص و مزایای درمانی بسیار زیادی برخوردار است .
با ما در پرشین وی همراه باشید .

خواص خارشتر

خارشتر ادرارآور و ضد سیاه‌سرفه خارشُتُر یا آدور (نام علمی Alhagi maurorum) ،
گیاهی است پایا از خانواده باقلائیان (Papilionaceaeیا Fabaceae) از زیرخانواده ،
(Faboideae) و یکی از بنشن‌ها بشمار می‌رود.نام دیگر آن علف ترنجبین است.

میوه این خانواده ناشکوفا است.بوته‌های آن نیمه‌درختچه‌ای و نیمه‌چوبی است،
که تا ارتفاع ۵۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر می‌رسد.ساقه‌های آن سبزرنگ با خارهای تیز،
نوک‌زرد است.

∗ ادرارآور و ضد سیاه‌سرفه و تب و لرز است.∗ کاسبرگ آن بدون کرک، زنگ‌مانند،
و با پنج دندانه مثلثلی کوتاه نوک تیز است.دانه‌های آن در درون نیامک پهلوی هم،
قرار دارند.∗ خارشتر از نظر پزشکی سنتی دارای طبع سرد است و برای رفع صفرا،
و سنگ کلیه و مثانه مؤثراست.خارشتر یکی از علوفه‌های خوراکی برای دامها ،
بویژه بزها است.

خواص خارشتر

∗ این گیاه مقاوم به سرما و دارای ریشه عمیق است و به آب کمی نیاز دارد.
خارشتر برای گیاهانی مانند غلات و چغندر به عنوان علف هرز بشمار می‌آید.
ریشه‌های خارشتر گاه تا ژرفای ۵ تا ۷ متر هم می‌رسد.میوه آن را ترنجبین ،
(تَراَنگَبین) می‌نامند که به معنی عسلتر است.این گیاه در شوره‌زارهای ایران،
عربستان، صحرای سینا، سوریه و هند و پاکستان تا ارتفاع ۴۰۰ متری از سطح،
دریا می‌روید.

خارشتر ، گیاهی است چندساله به ارتفاع ۲۰ تا ۱۲۰سانتی‌متر و دارای شاخه‌های،
متعدد خاردار به‌رنگ سبز تا سبز مات.طولخارها، از ۱ تا ۶سانتی‌متر متغیر بوده و زاویه،
آنها، تقریباً راست است.برگ‌ها، بیضی‌شکل به‌طول۱۰ تا ۱۵ و عرض۳ تا۵ میلی‌متر و،
گُل‌ها، که معمولاً در محور خارها و به‌تعداد ۲ تا ۸عدد در هر خار ظاهر می‌شوند، به‌رنگ،
قرمز ارغوانی تا جگری هستند.کاسه گُل، بدون کُرک است و میوه، به‌صورت نیام دانه‌،
تسبیحی، حاوی ۴ تا ۷دانه می‌باشد.

خواص خارشتر

 خارشتر گیاهی با خواص دارویی

سطح نیام،صاف یا دارای خارهای کوتاه است.در دنیا، ۱۲گونه خارشتر وجود دارد که،
فقط ۲گونه آن در ایران می‌روید.گونه غالب درایران، Alhagi maurorum است که شرح،
گیاهشناسی آن، در بالا آورده شد؛ اما گونه‌ای دیگر به‌نام Alhagi graecorum نیز در،
جنوب و جنوب‌غربی ایران می‌روید که قدّی کوتاه‌تر، خارهای انبوه‌تر، کاسه گُل کاملاً ،
دندانه‌دار، میوه پوشیده از کرک‌های ابریشمی فشرده و نیامی تقریباً دانه‌تسبیحی دارد.

این گیاه را پیش‌تر به‌نام Alhagi manifera می‌شناختند.خارشترِ غالب یا Alhagi ،
maurorum، دارای اسامی قبلی ومترادف A.persarum،A.camelorum و A.pseudalhagi
بوده است.نام‌های دیگر فارسی خارشتر عبارت است از خاراشتر، خاربز و علف ترنجبین،
که در گنابادبه آن خرنگبین (خارانگبین) می‌گویند.نام عربی این گیاه، الحاج است که نام،
علمی گیاه، Alhagi نیز از همین واژه گرفتهشده است.واژه camelorum نیز به زبان لاتین،
به معنی شتر است.

ریشه خارشتر بسیار عمیق، قوی و گسترده است؛ به‌طوری‌که یکی از عوامل تخریب،
بناهای باستانی به‌شمار می‌رود.این گیاه معمولاً دربیابان‌ها ومناطق کویری می‌روید؛ ‌
اما به‌صورت یک علف‌هرز سِمِج در اکثر مزارع، باغ‌ها و زمین‌های دست‌ورزی‌شده،
به‌سرعت گسترش پیدا می‌کندو حتی گاهی آسفالت را نیز شکافته و از آن سر بَر ،
می‌آورد.

این گیاه در قسمت‌های مختلف پردیس دانشگاه فردوسی مشهد، به‌وفور قابل‌،
مشاهده است.جالب است بدانیم هرچند خارشتر ، مورد تعلیف شتر و بُز قرار ،
می‌گیرد و زنبور عسل نیز به گُل‌های آنعلاقه دارد، اما تنها در بعضی زیست‌بوم‌های
خاص و در صورت وجود و فعالیت حشره‌ای خاص می‌تواند ترنجبین تولید کند.

خواص و کاربردها

طبیعت خارشتر از نظر حکمای طبّ سنتی، خیلی گرم‌وخشک است و به‌عنوان،
مُدرّ و مُسهِل از آن بهره می‌برند.همچنین، جوشاندهآن مُعرِّق است و مالیدن،
روغن برگ‌های آن برای روماتیسم مفید است.گُل‌های آن نیز برای التیام بواسیر،
مؤثر است.

بر طبقتحقیقات جدید مشخص شده است که مواد موجود در ریشه خارشتر می‌تواند،
در تقویت سیستم دفاعی بدن مؤثر واقع شودو لذا گزینه مناسبی برای درمان و مهار ،
بیماری ایدز به‌شمار می رود.برخلاف باور رایج و برخی مطالب مکتوب ومجازی، عرق ،
خارشتر هیچ تأثیری در از‌بین‌بردن سنگ‌های کلیوی و مثانه ندارد.بر همین اساس،
بر طبق تحقیقاتی که به سرپرستیآقای دکتر ایرج افتخار شاهرودی، پزشک متخصص ،
کلیه و مجاری ادراری انجام شده است، تأثیر عرق خارشتر بر دفعسنگ‌های کلیه،
و مثانه، به لحاظ علمی تأیید نشده است.

دکتر سلام  –  حبرگزاری صدا و سیما