اسلام و سلامت روان

درمقاله قبل گفتیم که معنی سلامت روان چیست و ملاکها ی سلامت روان از نظر” ونتیز “را بیان کردیم.

روی(ROYCE) داشتن فلسفه ای برای زیستن را یکی از شروط ضروری برای برخورداری از سلامت روانی آرمانی ذکر می کند و می گوید: کسی که به خوبی سازش یافته، واجد فلسفه ای مستحکم در زندگی خود است و می توان موارد ذیل را به او نسبت داد:

الف. باید در جهانی مملو از حس تعهد و مشارکت اجتماعی فعال زندگی کند.

ب. زندگی پدیده ای ارزشمند است که این ارزشمندی را می توان به باور داشتن انسانیت یا اعتقاد به هر مذهبی تعبیر کرد.

ج . هیچ کس به تنهایی نمی تواند زندگی کند. انسان تنها، جزیره ای است که به خود منتهی می شود.

در حقیقت، هر فرد بخش اساسی و اجتناب ناپذیر یک فرد دیگر به شمار می رود. چنانچه فلسفه فروم براین جمله مبتنی است که «تمام افراد بشر برادرند و دارای ظرفیت عشق مولد.»

بهره مندی از یک نظام ارزشی پویا و استوار، فرد سالم را از روان آزرده متمایز می سازد. شخص روان آزرده یا پایبند به هیچ ارزشی نیست یا ارزش هایش ناقص، موقت و گذرا است. ارزش های روان آزرده به آن اندازه استوار نیست که تمامی جنبه های زندگی اش را به هم پیوند دهد و یگانه سازد.

معیارهای سلامت و بیماری روانی از دیدگاه اسلام

پیش از بیان معیارها، تذکر این نکته لازم است که درباره حقیقت و ماهیت انسان، دو نظریه اساسی مقابل یکدیگر قرار گرفته اند:

۱- نظریه الهیون.

۲- نظریه مادیون.

براساس نظریه الهیون، انسان حقیقتی است ،مرکب از جسم و بدن و روح و روان. روان انسان، جاویدان است و با مردن او فانی نمی شود.

اما دیدگاه مادیون براین مبتنی است که انسان جز همین بدن، چیز دیگری نیست و با مردن، به کلی نابود می شود و متلاشی شدن بدن یعنی متلاشی شدن شخصیت انسان.

به نظر می رسد غفلت روان شناسان از جنبه روحی در بررسی شخصیت انسان، به وضوح منجر به درک ناقص آن ها از انسان و کوتاهی در کوشش برای شناخت خصوصیات شخصیت بهنجار و نابهنجار شده است.

همان گونه که اریک فروم ((FROMM/ E، روانکاو معروف، قصور و عجز روان شناسی جدید را در شناخت صحیح انسان، که ناشی از عدم توجه به بررسی جنبه روانی انسان می باشد، مشاهده کرده است. متأسفانه امروزه می بینیم که روان شناسی مبدل به علمی شده است که درباره همه چیز، به جز روان انسان بحث می کند و می کوشد جنبه هایی از انسان را، که امکان آزمایش آن در آزمایشگاه وجود دارد، بشناسد!

اما ملاک های سلامت و بیماری روانی از دیدگاه اسلام یا به عبارت دیگر، معیارهای شخصیت بهنجار، کامل، نمونه، مطلوب و مسلمان نمونه از غیر آن چیست؟

به طور کلی، می توان گفت:

شخصیت بهنجار از نظر اسلام، شخصیتی است که جسم و روح او متعادل باشد و نیازهای هر کدام ارضا شود.
انسانی که دارای شخصیت بهنجار است، به جسم و سلامت و نیرومندی آن اهمیت می دهد و نیازهای آن را درحدی که شرع مقدس روا می داند، برآورده می سازد و همزمان با آن، به خدا ایمان می آورد، عبادات و اموری را که موجب رضایت خدا هستند انجام می دهد و از اعمالی که موجب خشم خدا می شود، اجتناب می کند. بنابراین، از نظر اسلام،

کسی که پیروی از هوای نفس خویش کند، نابهنجار است و نیز کسی که خواسته های جسمانی خود را سرکوب کند و با رهبانیتی افراطی و ریاضتی شدید باعث ضعف جسمی خود شود و تنها به ارضای نیازها و تمایلات معنوی بپردازد نیز نابهنجار تلقی می شود؛

زیرا این گونه گرایش های افراطی و تفریطی با طبیعت و فطرت انسان، مخالف و ناسازگار است. به همین دلیل، هیچ کدام از این دو گرایش به شکل گیری و تحقق ماهیت حقیقی انسان نمی انجامد؛ چنان که او را به کمال حقیقی شخصیتی نیز نمی رساند.

منبع:کیهان