بالاتنه‌ام لاغر است. ، اما چاقی موضعی دارم ، چه کار کنم ؟

 صورت و دست‌هایم لاغر می‌شوند اما چربی‌های موضعی سر جایشان هستند. می‌خواهم وزن کم کنم اما نمی‌دانم برای از بین بردن چربی‌های موضعی چه کنم.» اینها صحبت‌های خانم فاطمه کرمی یکی از خوانندگان «سلامت» در شهر قم است. «میزگرد تغذیه» این هفته به این خانم ۴۹ ساله با قد ۱۶۰ سانتی‌متر و وزن ۸۱ کیلوگرم که از چاقی موضعی شکایت دارد، اختصاص دارد.

خانم کرمی که از چاقی موضعی رنج می‌برد، می‌گوید:

وقتی وزن کم می‌کنم، فقط صورتم لاغر می‌شود

سلامت: مشکل چاقی موضعی‌تان از چه زمانی شروع شد؟

بعد از زایمان دوم چاق شدم. تا قبل از آن چاق نبودم و مشکلی نداشتم. البته در این سال‌ها بارها وزن کم کرده‌ام. هر دفعه رژیم می‌گیرم ۵ تا ۷ کیلوگرم وزن کم می‌کنم اما صورت و دست‌هایم لاغر می‌شود و چربی‌های پایین تنه‌ام باقی می‌ماند.

سلامت: قد و وزن شما نشان می‌دهد شاخص توده بدنی‌تان ۶/۳۱ است و در محدوده چاقی قرار دارید. آیا تا به حال برای کاهش وزن به متخصص تغذیه مراجعه کرده‌اید؟

۲بار به متخصص تغذیه مراجعه کردم و برای کاهش وزن رژیم گرفتم اما مقدار غذایی که توصیه کرده بودند زیاد بود. من پرخور نیستم و زیاد غذا نمی‌خورم. فکر می‌کنم خوردن تنقلات باعث چاقی‌ام شده است. دوست دارم همراه چای، بیسکویت و گز بخورم. سعی می‌کنم کمتر تنقلات بخورم اما نمی‌توانم. مصرف قند و شکر را هم کم کرده‌ام اما هنوز نتوانسته‌ام تنقلات را کنار بگذارم.

سلامت: غذاهای چرب و سرخ‌کرده زیاد می‌خورید؟

نه،‌ به‌دلیل اینکه همسرم ناراحتی قلبی دارد غذاهایمان بیشتر بخارپز است و سرخ‌کردنی نمی‌خوریم.

سلامت: مشکل و بیماری خاصی ندارید؟ داروی خاصی مصرف می‌کنید؟

مشکل و بیماری خاصی ندارم. مدتی کم‌خونی داشتم که ۳ ماه قرص آهن مصرف کردم. چند وقت پیش به‌دلیل اینکه وقتی می‌نشستم پاهایم خواب می‌رفت و وقتی روی دست‌هایم می‌خوابیدم دست‌هایم سوزن‌سوزن می‌شد، به پزشک مراجعه کردم که برایم ویتامین B1 و اسید فولیک تجویز کردند.

سلامت: فعالیت بدنی و تحرکتان چقدر است؟

تحرکم زیاد است. روزی نیم ساعت راه می‌روم. همه کارها و خرید خانه به عهده من است. قبلا مدتی باشگاه هم می‌رفتم و ۷ کیلوگرم وزن کم کردم اما موضعی لاغر نشدم.

سلامت: چرا می‌خواهید وزن کم کنید؟

چاقی اذیتم می‌کند. موقع نشستن و بلند شدن و انجام کارهای روزمره اذیت می‌شوم. به همین دلیل می‌خواهم وزن کم کنم تا سبک‌تر و راحت‌تر باشم. از متخصصان می‌خواهم من را در این زمینه راهنمایی کنند.

نگاه متخصص تغذیه

پرسش سوژه «میزگرد تغذیه» از دکتر مسعود کیمیاگر

چربی‌های اضافه را چگونه از بین ببریم؟

سلامت: خانم کرمی چقدر اضافه وزن دارند و برای رسیدن به وزن مطلوب چقدر باید وزن کم کنند؟

اگر عدد ۱۰۵ را از قدشان کم کنیم، محدوده تقریبی وزن طبیعی‌شان به دست می‌آید. طبق این فرمول، وزن ایشان باید ۵۵کیلوگرم باشد. یعنی حدود ۲۶کیلوگرم اضافه وزن دارند. البته اظهارنظر دقیق درباره وزن مطلوب باید با معاینه حضوری و با توجه به نوع استخوان‌بندی و ترکیب بدن یعنی مقدار بافت چربی و ماهیچه‎ای انجام شود.

سلامت: ایشان بعد از زایمان دوم چاق شده است. بیشتر خانم‌ها بعد از زایمان چاق می‌شوند. برای اینکه این چاقی ماندگار نشود باید چه کار کرد؟

اگر تغذیه مادر در دوران شیردهی درست باشد و به توصیه‌های اشتباه دیگران گوش ندهد، قطعا می‌تواند در دوران شیردهی وزن کم کند. اضافه وزن دوران بارداری کاملا طبیعی است و باید در شیردهی خرج شود. خانمی‌که نیاز روزانه‌‌اش (در دوران بارداری) ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰کیلوکالری بوده است، در دوران شیردهی به ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰کیلوکالری افزایش پیدا می‌کند و ممکن است نتواند این کالری را دریافت کند. در این صورت بخشی از کالری مورد نیازش از چربی‌های ذخیره شده برداشت می‌شود. متاسفانه به خانم‌های باردار و شیرده توصیه می‌شود بیشتر غذا بخورند در حالی که نیاز یک خانم به کالری در دوران شیردهی تنها ۲۵درصد و در دوران بارداری فقط ۱۵درصد بیشتر می‌شود. یعنی یک خانم در دوران بارداری به ۳۰۰ کیلوکالری و در دوران شیردهی به ۵۰۰ کیلوکالری بیشتر نیاز دارد اما چون اغلب خانم‌ها توجهی به این موضوع ندارند و بیشتر از نیازشان غذا می‌خورند، چاق می‌شوند. اشتباه رایج دیگر که باعث چاقی می‌شود، مصرف زیاد شیر و لبنیات است. وقتی گفته می‌شود مادر به ۴واحد شیر نیاز دارد ماست، پنیر و دوغی که مصرف می‌کند هم در این گروه قرار می‌گیرد. ۴لیوان شیر ۶۰۰ کیلوکالری دارد و ممکن است باعث دریافت کالری اضافه و چاقی شود. ضمن اینکه خیلی از مادرها با مصرف ۳واحد لبنیات هم می‌توانند به فرزندشان شیر بدهند. متاسفانه اغلب دخترانی که با اندام خوب ازدواج می‌کنند بعد از یک یا دو زایمان به خانم‌هایی چاق تبدیل می‌شوند.

سلامت: این خانم پرخور نیستند اما شیرینی و تنقلات زیاد می‌خورند. مصرف تنقلات چقدر روی چاقی و اضافه وزن تاثیر دارد؟

برخی افراد تمایل زیادی به مصرف شیرینی دارند. میل به شیرینی را می‌توان با خوردن یک دانه انجیر، یک خرما، یک قاشق عسل یا مربا کنترل کرد. عادت‌های غلط را باید عوض کرد وگرنه مشکل حل نمی‌شود. نمی‌شود طبق میل و هوس زندگی کرد. اینکه فردی بگوید دوست دارد زیاد شیرینی بخورد، مانند این است که بگوید دوست دارد با سرعت زیاد رانندگی کند. مسلم است که در این صورت عواقب ناخوشایندی در انتظارش خواهد بود. البته علاقه به تنقلات و شیرینی به معنی چاق شدن نیست. برای کنترل وزن مصرف تنقلات باید در چارچوب خاص باشد و مقدار کل کالری دریافتی روزانه محاسبه و تنظیم شود. در برنامه کاهش وزن نیز می‌توان یک یا ۲ نوبت تنقلات به افراد داد؛ مثلا می‌توان در برنامه روزانه آجیل قرار داد و از مقدار ناهار و شام کم کرد.

سلامت: خانم کرمی بارها رژیم گرفته و هر بار ۵ تا ۷ کیلوگرم وزن کم کرده‌اند اما دوباره دچار افزایش وزن شده‌اند. شما برای کنترل وزن چه توصیه‌ای دارید؟

کاهش و افزایش پی در پی وزن مزاحم سلامت افراد است. با هر بار کاهش وزن چربی‌های بدن آب می‌شود و دوباره سر جایش برمی‌گردد. در هر بار کاهش وزن بخش کوچکی از عضلات هم تحلیل می‌رود و با تکرار این کار بافت‌ها،‌ ارگان‌ها و عضلات بدن آسیب می‌بینند. اینکه می‌توانند وزن کم کنند خوب است اما به نظر می‌رسد مشکل اینجاست که برنامه حفظ وزن دریافت نمی‌کنند یا در صورت دریافت، آن را رعایت نمی‌کنند. رژیم‌های لاغری موقت هستند و به دلیل محدودیت‌هایی که برای فرد ایجاد می‌کنند، نمی‌توان آنها را به‌مدت طولانی ادامه داد اما برنامه حفظ وزن دائمی است. برنامه حفظ وزن رژیم نیست و صرفا نوعی مراعات است. اگر این مراعات وجود نداشته باشد فرد دوباره به وزن قبلی برمی‌گردد. طبیعی است کسی که چاق بوده است اگر برنامه مناسب نداشته باشد، دوباره چاق می‌شود. با رژیم غذایی درست و مشاوره تغذیه و رژیم نگهدارنده می‌توان به نتیجه رسید.: برای از بین‌بردن چربی‌های موضعی که مشکل اصلی این خانم است، چه باید کرد؟

این مشکل بسیار شایع است. این خانم باید با برنامه غذایی صحیح لاغر شوند و وقتی فقط ۵ تا ۶کیلوگرم از اضافه وزن باقی‌ماند، ورزش‌های موضعی انجام دهند. درصد بسیار کمی از افراد ممکن است نیاز به ساکشن و جراحی داشته باشند و در بیش از ۹۸درصد موارد چربی‌های اضافه با رژیم و ورزش به مرور زمان از بین می‌رود.

نگاه روان‌پزشک

علاقه به شیرینی، علامت افسردگی است؟

دکتر محمدرضا خدایی

عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

با توجه به شرح‌حال فعلی، ‌نوسان وزن و گرایش خانم کرمی به مصرف شیرینی، لازم است اطلاعات تکمیلی بیشتری در زمینه وضعیت خلق و خوی ایشان داشته باشیم و بدانیم آیا گاهی افسرده، گاهی زودرنج و تحریک‌پذیر و گاهی عادی هستند یا نه؟ آیا احساس خستگی مزمن دارند و افکار وسواس‌گونه و مشغله فکری و توجه بیش از اندازه به وضعیت ظاهر و اندامشان دارند؟ اگر پاسخ مثبت باشد، به نظر می‌رسد نوعی حالت افسردگی نهفته همراه افکار وسواس‌گونه در زمینه اندام و ظاهرشان دارند. برخی از انواع خاص افسردگی باعث گرایش به مصرف موادقندی، همراه با بی‌حوصلگی مداوم و اختلال در خواب می‌شود. افراد مبتلا به این نوع خاص افسردگی، میل غیرقابل کنترل به مصرف مواد کربوهیدراتی مانند شیرینی، نان و ماکارونی پیدا می‌کنند که البته با درمان بیماری این حالت بهتر می‌شود. به خانم کرمی توصیه می‌کنم:

۱. در صورت داشتن نشانه‌هایی که ذکر کردم برای درمان افسردگی و وسواس به روان‌پزشک مراجعه کنند.

۲. برای کنترل افکار وسواس‌گونه، بیش از اندازه به ظاهر و اندامشان توجه نداشته باشند و در مورد وزن و ظاهر اندامشان از دیگران سوال نکنند چون با کم‌توجهی به‌تدریج حالت وسواس از بین می‌رود و می‌توانند به وزن متعادل برسند.

۳. ورزش و فعالیت بدنی منظم را در برنامه زندگی‌شان بگنجانند. فعالیت بدنی به ویژه پیاده‌روی در هوای تمیز با دمای مناسب همراه چند نفر از افراد خانواده و دوستان اقدامی‌ بسیار مفید برای سلامت جسم و روان است.

۴. برای خودشان مشغله مفید کاری ایجاد کنند. در کلاس‌های ورزشی شرکت کنند، مهارتی بیاموزند،‌ با دیگران ارتباط داشته باشند و درصورت امکان در یک شغل پاره وقت مشغول به کار شوند.

۵. برای پیشگیری از مصرف بیش از اندازه شیرینی و موادقندی نیز بهترین کار این است که با نخریدن و در دسترس نگذاشتن مواد شیرینی بستر را برای خوردن شیرینی مهیا نکنند چون اگر مواد شیرینی در دسترسشان باشد، میل شدیدی به خوردن آن پیدا خواهندکرد بنابراین بهتر است همه افراد خانواده مصرف شیرینی را محدود کنند و به جای آن از نان سوخاری و بیسکویت‌های ساده رژیمی ‌سبوس‌دار که کالری کمتری دارند، استفاده کنند.

نگاه متخصص پزشکی ورزشی

ورزش خاصی برای کاهش وزن موضعی وجود ندارد

دکتر احمد باقری‌مقدم

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

برای کنترل و کاهش وزن، ورزش در کنار رژیم غذایی توصیه می‌شود. نکته مهم در برنامه کاهش وزن تداوم و یکنواخت بودن روند کاهش وزن است. عوارض و خطرهای کاهش وزن‌های پی در پی بیشتر از عوارض چاقی و اضافه وزن است. اگر خانم کرمی تصمیم به کاهش وزن دارند باید برنامه کوتاه‌مدت و بلندمدت برای این کار داشته باشند، با کمک کارشناس تغذیه رژیم غذایی مناسب دریافت کنند و در کنار آن ورزش‌های چربی‌سوز انجام دهند.ورزش‌هایی با ماهیت هوازی مانند دویدن آرام،‌ پیاده‌روی تند، ‌طناب زدن، دوچرخه‌سواری و شنا به سوختن چربی از سطوح مختلف بدن کمک می‌کند. ورزش خاصی وجود ندارد که باعث کاهش وزن موضعی شود. از بین رفتن چربی‌ها با ورزش به تجمع چربی در بدن بستگی دارد. با ورزش، چربی‌ها ابتدا از نواحی و مناطقی که بیشتر تجمع دارند (در خانم‌ها ران‌ها و در آقایان شکم) برداشته و به صورت انرژی مصرف می‌شوند. این خانم می‌توانند با رژیم غذایی و ورزش هفته‌ای نیم تا یک کیلوگرم وزن کم کنند. برای کاهش وزن باید حوصله به خرج دهند و عجله نداشته باشند. اگر در حال حاضر ورزش نمی‌کنند، بهتر است ورزش‌های هوازی را از نیم ساعت در روز شروع کنند و به‌تدریج به یک ساعت و حداقل ۵روز در هفته برسانند و در کنار آن برای افزایش قوام عضلاتشان ورزش‌های قدرتی انجام دهند. مطمئن باشند چربی‌های موضعی با همین روش به‌تدریج از بین می‌روند. نوسان‌های مکرر وزن که تجربه کرده‌اند، نشان می‌دهد روشی که برای کاهش وزن انتخاب کرده‌اند، نادرست بوده است. در ضمن باید توجه داشته باشند وضعیت فیزیکی و جسمی افراد زمینه ارثی دارد و ممکن است تغییر خیلی شدیدی که انتظار دارند در اندامشان رخ دهد، به راحتی امکان‌پذیر نباشد. ایشان باید خودشان را با خودشان مقایسه کنند و با کاهش تدریجی وزن، متوجه بهبود وضعیتشان شوند.

نگاه متخصص طب فیزیکی

چرا با انجام کارهای خانه نمی‌توان لاغر شد؟

دکتر شهرام صادقی

متخصص طب فیزیکی

برای انجام هر فعالیتی اعم از بلند شدن از روی صندلی، کار در آشپزخانه یا راه‌رفتن در خانه انرژی لازم است. این انرژی از ذخایر انرژی در بدن تامین می‌شود. بدن برای تامین این انرژی ابتدا از قندخون و سپس از ذخیره کبدی استفاده می‌کند و بعد از آن نوبت به سوختن چربی‌ها می‌رسد. اگر رژیم غذایی فرد طوری باشد که بیش از آنچه انرژی دریافت می‌کند انرژی بسوزاند، لاغر می‌شود. نکته قابل‌توجه این است که رژیم غذایی باید درست باشد. بهتر است خانم کرمی رژیم غذایی اصولی را از متخصص تغذیه دریافت کند. با رعایت رژیم غذایی، حتی اگر فرد فعالیت بدنی نداشته باشد یا فعالیت بدنی‌اش ثابت باشد، وزن کم می‌کند و اگر فعالیت بدنی‌اش را بیشتر کند، روند کاهش وزن سریع می‌شود. البته توصیه ما برای فعالیت بدنی در افراد مختلف، متفاوت است؛ مثلا اگر یک فرد۲۶ساله ۱۱۵کیلوگرمی بخواهد وزن کم کند و هیچ دردی نداشته باشد، توصیه می‌کنیم ورزش کند. ورزش سنگین باعث کاهش اشتها می‌شود و برای کاهش وزن مفید است اما به فرد ۶۵ساله‌ای که آرتروز خفیف دارد نمی‌توانیم بگوییم از کوه بالا برود. در این موارد فعالیت بدنی باید با دقت بیشتری انجام شود. من به خانم کرمی راه‌رفتن در آب را پیشنهاد می‌کنم. راه‌رفتن در آب ۱۲ برابر بیشتر انرژی می‌سوزاند درحالی که فشاری که به زانو می‌آید، یک ششم است. ایشان باید ورزش و فعالیت را ادامه دهند. پیاده‌روی کم و انجام کارهای خانه هم فعالیت محسوب می‌شوند و انجام هر فعالیتی در کاهش وزن موثر است اما اگر بخواهیم برای بهبود سیستم تنفسی یا تقویت قلب و عروق ورزش کنیم، باید طی زمان خاصی ضربان قلب بالا برود. مثلا در یک جلسه ۱۵دقیقه‌ای باید ضربان قلب در حد متوسط بالا برود تا به قلب فشار بیاید و تقویت شود. با این حساب ممکن است فردی فعالیت بدنی داشته باشد و بتواند ۴۰کیلوگرم وزن کم کند اما این فعالیت باعث بهبود وضعیت سیستم تنفسی و تقویت قلب و عروقش نشود.

نگاه متخصص بیماری‌های زنان

سبک زندگی؛ علت ?? درصد بیماری‌های بدخیم

دکتر طاهره افتخار

عضو هیات علمی ‌دانشگاه علوم پزشکی تهران

متاسفانه برخی خانم‌ها بعد از زایمان چاق می‌شوند درحالی که باید در دوران بارداری و شیردهی عادت‌های بد غذایی‌شان را کنار بگذارند، از مصرف چربی و شیرینی زیاد پرهیز کنند و برنامه ورزشی منظم داشته باشند. رژیم غذایی خانم‌های باردار و شیرده تفاوت چندانی با دیگران ندارد فقط باید مطمئن شویم برخی موادمغذی را دریافت می‌کنند ولی این مساله اصلا به معنی پرخوری نیست. افرادی که خیلی چاق هستند لزومی ‌ندارد در بارداری وزنشان بالا برود. نتیجه افزایش وزن زیاد در بارداری چاقی پیشرونده است چون در این صورت فرد همه اضافه وزن را در دوران شیردهی از دست نمی‌دهد و در نتیجه به‌صورت مزمن در هر بارداری دچار اضافه وزن بیشتر می‌شود. خانم‌ها از دوران بارداری باید رژیم مناسبی داشته باشند، غذای سالم بخورند، غذاهای چرب و سرخ‌کرده، خامه و بستنی نخورند و از دریافت ویتامین‌ها و کلسیم مطمئن باشند و از لبنیات کم‌چرب استفاده کنند، شیرینی بیش از حد مصرف نکنند و همین کار را در دوران شیردهی انجام دهند و همچنین فعالیت بدنی و تحرک داشته باشند. بررسی‌ها نشان داده است که علت ابتلا به ۵۰درصد بیماری‌های بدخیم شیوه زندگی است. چاقی با شیوه زندگی ارتباط دارد و خیلی از سرطان‌ها مانند سرطان رحم، پستان و کولون با چاقی در ارتباط است. همچنین چاقی از علل اصلی ابتلا به بیماری‌هایی مانند اختلال‌های قلبی و عروقی است. به این خانم توصیه می‌کنم برای حفظ سلامت‌ حتما وزن کم کنند و سعی کنند به وزن متعادل برسند تا هرچه زودتر از مشکلاتی که ممکن است در آینده در اثر چاقی برایشان ایجاد شود و مشکل‌ساز شود، پیشگیری شود.

سلامت