بهترین نعمت خدا که هرگز قدرش را نمی دانیم !!

یکی از برترین نعمی که خداوند متعال در اختیار انسان نهاده است نعمت «سلامتی و صحت جسم و جان» است؛ چنانچه مولای متقیان علی (علیه السلام) نیز در این باره چنین فرموده اند: «اَلصِّحَّهُ اَفضَلُ النِّعَمِ؛ سلامتى بهترین نعمت است».[۱] شاید بسیاری از بیماری ها و ناراحتی های روحی و جسمی ما به علت مراعات نکردن دستورات اسلامی باشد خواه واجب و حرام یا مستحب و مکروه؛ که اگر به تعالیم ائمه معصومین علیهم السلام توجه می شد ما گرفتار چنان بیماری هایی نمی شدیم و نیز فرزندان ناسالم به دنیا نمی آمدند؛ زیرا اسلام برای هر کاری آداب مخصوص دارد که انجام صحیح آنها جلوی بسیاری از بیماری ها را گرفته و از پیدا شدن آنها پیشگیری می نماید. بنابراین باید یاد آور شد که تمامی ‌سفارشهای اسلام برای قدردانی از نعمت سلامتی، و به تأخیر انداختن بیماری است.

سیستم منظم و دقیق موجود در بدن انسان، به گونه ای طراحی شده است که در صورت رعایت تمامی اصول و ضوابط بهداشت فردی و اجتماعی درصد ابتلای انسان به بیماری و امراض گوناگون را تا حد امکان منتفی می نماید؛ لکن گاه شخص خواه ناخواه در معرض بیماری قرار می‌گیرد.

قدردانی از نعمت سلامتی و تندرستی در بیانات حضرات معصومین(علیهم السلام) به روشنی قابل استنباط است که در ذیل به مواردی از احادیث معصومین(علیهم السلام)  در این باره اشاره خواهد شد.

رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «قدر پنج چیز را قبل از پنج چیز بدان؛ جوانى‏ات را پیش از پیرى؛ سلامتى‏ات را پیش از بیمارى؛ ثروتت را پیش از فقر؛ فرصت هایت را پیش از گرفتاری و زندگى‏ات را پیش از مرگ. [۲]

مولای متقیان علی(علیه السلام) در تفسیر آیه«وَ لا تَنْسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنْیا »[۳] فرمودند: «سهم خود را از دنیا فراموش مکن : [یعنى] سلامتى ، توانایى ، فرصت ، جوانى و شادابى‏ات را فراموش مکن، تا با آنها، آخرت را به دست آورى.» [۴]
مسلم و بدیهی است که گام بر داشتن در مسیر طاعت و بندگی خداوند متعال و کسب رضای الهی در تمامی امور به نوعی قدردانی از نعمتهای بی حد و حصری است که خداوند سبحان در اختیار انسان قرار داده است

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «پنج چیز است که هر کس یکى از آنها را نداشته باشد، همواره در زندگى‏اش کمبود دارد و کم خرد و دل نگران است: اول، تندرستى، دوم امنیت، سوم روزى فراوان، چهارم همراهِ همرأى. راوى پرسید: همراهِ همرأى کیست؟ امام فرمودند: همسر و فرزند و همنشین خوب و پنجم که در برگیرنده همه اینهاست، رفاه و آسایش است. [۵]

امام صادق(علیه السلام) فرمودند: «سلامتی نعمتی است پنهان تا زمانی که هست فرد آن را فراموش می کند و هرگاه آن را از دست می دهد به دنبال آن است و سلامتی نعمتی است که انسان از شکر آن عاجز است. [۶]

برخی از انسان ها با وجود علم به مضرات برخی از مواد برای شخص آنان عامدانه خود را گرفتار بلا و بیماری می گردانند؛ چنانچه امام رضا علیه السلام فرمودند: دو گروه همیشه مریضند، سالمى که پرهیز می کند و مریضى که پرهیز نمی کند.[۷]

آنچه از بیانات حضرات معصومین(علیهم السلام) در این خصوص برمی آید آن است که نعمت سلامتی برای انسان زمانی جایگاه والا و واقعی خود را کسب می کند که از دست فرد رفته و بیماری و امراض گوناگون جای آن را در روح و جسم انسان گرفته باشد.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «پنج چیز است که هر کس یکى از آنها را نداشته باشد، همواره در زندگى‏اش کمبود دارد و کم خرد و دل نگران است: اول، تندرستى، دوم امنیت، سوم روزى فراوان، چهارم همراهِ همرأى. راوى پرسید: همراهِ همرأى کیست؟ امام فرمودند: همسر و فرزند و همنشین خوب و پنجم که در برگیرنده همه اینهاست، رفاه و آسایش است

لازم به ذکر است که تمامی نعمت هایی که خداوند به انسان ارزانی داشته است به منظور بکارگیری آنان در جهت رستگاری و رسیدن به سعادت اخروی است و نعمت سلامتی  نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد چنانچه از مولای متقیان علی (علیه السلام) نیز در این باره چنین روایت شده است: «زکات علم نشر آن؛ زکات جمال عفاف؛ زکات بدن جهاد و روزه و … و زکات سلامتی و تندرستی سعی و تلاش در راه طاعت و بندگی خداوند است».[۸]

در این باره نیز شعیب بن عقرقونی نقل کرده است که به امام صادق (علیه السلام) آنچه از ابوذر رحمت الله روایت شده بود عرض کردم: که ابوذر فرمود:« مردم از سه چیز را متنفر هستند و نسبت به آنان کینه دارند در حالی من آنان را بسیار دوست دارم؛ مرگ فقر و بلا. امام فرمود: اینگونه که روایت کردی نیست بلکه اینگونه است: «مرگ در طاعت الهی برای من دوست داشتنی تر است از زندگی همراه با معصیت خداوند؛ و فقیر بودن همراه با طاعت الهی برای من دوست داشتنی تر است از بی نیازی همراه با معصیت خداوند و تحمل بلا و بیماری در مسیر طاعت الهی برای من دوست داشتنی تر است از تندرستی همراه با معصیت خداوند است. [۹]

بنابر آنچه بیان گردید مسلم و بدیهی است که گام بر داشتن در مسیر طاعت و بندگی خداوند متعال و کسب رضای الهی در تمامی امور به نوعی قدردانی از نعمتهای بی حد و حصری است که خداوند سبحان در اختیار انسان قرار داده است.

 تبیان

پی نوشت ها:

[۱]. غررالحکم ص۴۸۳ ح۱۱۱۴۸

[۲]. بحارالأنوار ج۷۸ ص۱۷۵ ح۱۲

[۳]. القصص/۷۷: «وَ ابْتَغِ فیما آتاکَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَهَ وَ لا تَنْسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنْیا وَ أَحْسِنْ کَما أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَیْکَ وَ لا تَبْغِ الْفَسادَ فِی الْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْمُفْسِدینَ»

[۴]. وسائل‏الشیعه ج۱ ص۸۹ باب ۲۰ ح۲۱۱

[۵]. بحارالأنوار ج۷۸ ص۱۷۱ ح۴

[۶]. بحارالأنوار ج۷۸ ص۱۷۲ ح۵

[۷]. فقه الرضا [على بن موسى رضا علیه السلام]، مشهد، انتشارات کنگره جهانى امام رضا(ع)، ۱۴۰۶ق ص۳۴۰ و نیز: بحارالأنوار ج۵۹ ص۶۶ ح۱۳

[۸]. مستدرک‏الوسائل ج۷ ص۴۶ ح ۷۶۱۶-۶

[۹]. بحارالأنوار ج۷۸ صص۱۷۲-۱۷۳ ح۹