توماس هابز یکی از فیلسوفان بزرگ انگلستان خالق لویاتان و نحوه ی زندگی او

توماس هابْز در ۵ آوریل ۱۵۸۸ در انگلستان متولد شد و در ۴ دسامبر ۱۶۷۹ درگذشت. توماس هابز از فیلسوفان سیاسی بسیار درخشان انگلیس بود که بیشتر به سبب کارهایش در فلسفهٔ سیاسی و کتاب لِوایِتان معروف است . کتاب لواتیان در سال ۱۶۵۱ نوشته شده و بنیان گذار بسیاری از نظریه‌های قرارداد اجتماعی را در فلسفهٔ سیاسی است. در این شماره از سبک زندگی افراد مشهور در مورد توماس هابز بیشتر بخوانید.

توماس هابز

«انسان گرگ انسان است».
این سخن، قول مشهوری است که بسیاری در تعریف انسان نقل و به آن استناد می‌کنند.
گاهی کسانی این گفته را به عنوان یک تجویز اخلاقی در نظر می‌گیرند و عوامانه بر هابز می‌تازند که او
انسان را گرگ می‌داند بل‌که گرگ می‌خواهد در صورتی که چنین نیست.

زندگی توماس هابز

عبارت هومو هومینی لوپوس (Homo homini lupus) در لاتین به معنای انسان گرگ انسان است جمله‌ای است که در نمایش‌نامه آسیناریا نوشته‌ی پلوتوس، نمایش‌نامه‌نویس و نویسنده‌ی روم باستان آمده است و توماس هابز از آن استفاده کرده است.

جورج کلوسکو در جلد سوم کتاب «تاریخ فلسفه‌ی سیاسی» که از ماکیاولی تا منتسکیو را مورد بررسی قرار داده است
در بخش مربوط به هابز می‌آورد.
«هابر معتقد است انسان‌ها موجوداتی ستیزنده هستند که میل و اشتهایشان آن‌ها را به ستیزه می‌کشاند.
لذا، زندگی جنبش و حرکت است.

شادکامی در ارضای امیال و اشتهاست.
اما این چیزی نیست که یک بار اتفاق بیفتد.
امیال و اشتهاهای ما دچار وقفه نمی شوند؛ به محض این‌که ارضا شدند، دوباره سر بر می‌آورند و ارضای مجددی
را طلب می‌کنند.»(تاریخ فلسفه سیاسی، ترجمه خشایار دیهیمی، ص ۱۰۴) کلوسکو می‌افزاید: «هابز معتقد است که وسایل ضروری برای ارضای
امیال کمیاب هستند و بنابراین رقابتی برای کسب این وسایل وجود دارد.

عکس توماس هابز

بنابراین، شخص نه تنها باید نگران تامین این وسایل باشد، بل‌که باید نگران حفظ آن‌ها از دست‌برد دیگران هم باشد، که نیازمند قدرت است.

قدرت همیشه نسبی است.
اگر رقابتی برای کسب یک خیر معین درگیرد، شخص فقط زمانی قادر به تامین آن است که قدرت بیش‌تری از
اشخاص دیگر طالب آن خیز معین داشته باشد… تحت این شرایط، کشمکش تمام عیار میان افراد ناگزیر است، جنگ همه علیه همه.» (همان، ص۱۰۶ و ۱۰۷)

هابز برای پیش‌گیری از جنگ همه علیه همه که در آن انسان گرگ انسان
است و برای پیش‌گیری از آن «قرارداد اجتماعی» و «دولت مقتدر» را چاره‌ساز می‌داند.
همان‌طور که می‌بینیم جمله‌ی انسان گرگ انسان است تجویز گرگ‌بودن انسان نیست بل‌که توصیف انسان در حالت طبیعی است که
از دل آن تئوری دولت مقتدر و قرارداد اجتماعی به دست می‌آید.

تاماس هابز که بسیاری او را بزرگ‌ترین نظریه‌پرداز سیاسی انگلیس به حساب می‌آورند در پنجم آوریل سال ۱۵۸۸ در انگلستان به دنیا آمد.
او در سال «آرمادای اسپانیایی» به دنیا آمد.
آرمادای بزرگ نامی بود که اسپانیایی‌ها به ناوگان مسلح خود می‌دادند و در این سال با نیرویی عظیم متشکل از ۱۳۰ کشتی جنگی بزرگ و با بیست‌هزار سرباز به سوی انگلستان آتش گشودند.

آشنایی با زندگی توماس هابز

هابز در زندگی‌نامه‌ی شخصی خود می‌گوید که در این دوره‌ی پرتلاطم به دنیا آمدم:

«آن ناوگان مشهور دشمن، آرمادا، که دیری نپایید که در آب‌های دریای ما نابود شد، در بندرهای اسپانیا لنگر انداخته بود… که در اوایل بهار، کرم کوچکی که من باشم در مامزبری متولد شد.» (همان، ص ۸۹) هابز تحصیلات رسمی‌اش را در سال ۱۶۰۸ به پایان رساند و پس از آن توانست منصبی در خدمت خاندان کاوندیش، یکی از ثروتمندترین خاندان‌ها در انگلستان به دست بیاورد.

از معروف‌ترین آثار هابز می‌توان به کتاب «لویاتان» اشاره کرد.
هابز پس از انتشار لویاتان در سال ۱۶۵۱، به دلیل اندیشه‌های ارتدادی‌اش و در حالی که در آن زمان در
فرانسه زندگی می‌کرد، به انگلستان بازگشت و با این‌که از لحاظ جانی احساس امنیت نمی‌کرد اما بازگشت به انگلستان را ترجیح داد.
بسیاری بر این نظر هستند که اندیشه‌ی لیبرالیسم از فلسفه‌ی توماس هابز به وجود آمده است.

حسین بشیریه که مترجم لویاتان به فارسی است در کتاب «لیبرالیسم و محافظه‌کاری» می‌نویسد:
«از نظر فلسفه‌ی سیاسی می‌توان استدلال کرد که اندیشه‌ی اصلی
لیبرالیسم در زمینه‌ی تفکیک حدود جامعه و دولت از فلسفه‌ی توماس هابز به وجود آمده است.
با وجود مطلق‌گرایی نظریه‌ی هابز، ریشه‌ی اولیه‌ی شناسایی حوزه‌ای جدا از حوزه‌ی دولت، در حکم قدرت عمومی یا انسان مصنوعی، را باید در آن جست.

زندگی توماس هابز

در این حوزه‌ی حدا از دولت همه‌ی افراد با هم برابرند و هر کس در
جهت تامین منافع شخصی خود تلاش می‌کند و نفع‌جویی اساسی‌ترین انگیزه‌ی عمل است.

وقتی افراد حقوق مطلق خود را در وضع طبیعی به قدرتی برتر واگذار می‌کنند یک حوزه‌ی عمومی و یک حوزه‌ی
خصوصی (دولت و جامعه) به صورتی مشخص و مشروع ایجاد می‌شود.
چنین امری نتیجه‌ی قرارداد اجتماعی است… بدین‌سان نظریه‌ی هابز گرچه از لحاظ نتایج سیاسی غیر لیبرالی است (چون قدرت دولت
حدی ندارد)، به لحاظ موضعش درباره‌ی ماهیت و ریشه‌ی دولتْ لیبرالی است؛ و فرض اساسی آن تفکیک جامعه و دولت و انتقال حقوق جامعه به دولت است.

آزادی از نظر هابز تنها تحت لوای لویاتان تحقق می‌یابد.
لویاتان قدرت مطلق دارد، لکین ضامن آزادی‌های فردی است.» (لیبرالیسم و محافظه‌کاری، حسین بشیریه، نشر نی،۱۳۸۷، ص ۱۵ و ۱۶)
ترجمه‌ی اثر معروف هابز، لویاتان، به وسیله‌ی حسین بشیریه حوجب هر چه بیش‌تر شناخته‌شدن هابز در ایران شده است.
توماس هابز در چهارم دسامبر سال ۱۶۷۹ درگذشت.

برترین ها