درس هایی از زندگی محمد اصفهانی

محمد اصفهانی را جزو نسل اولی‌های پاپ بعد از انقلاب می‌دانند. کسی که همزمان با گروهی از خوانندگان دیگر نامش را در موسیقی ایران به جریان انداخت و برخلاف خیلی از همراهانش که آرام از یاد رفتند، در خاطره‌ها ماند. خیلی‌ها معتقدند، دلیل موفقیت او شناختی است که از سلیقه هوادارانش دارد و بعضی‌های دیگر هم او را یک خواننده فرهیخته می‌دانند که به دلیل توجه به شعر و آهنگی که سراغش می‌رود، کارهایش ماندگار می‌شود. اما دلایل موفقیت اصفهانی تنها به این موارد محدود نمی‌شود. این‌بار به بهانه سالروز تولد او، چند درس از زندگی‌اش می‌گیریم.

۱٫ سلیقه مخاطبان را درنظر می‌گیرد

فواد حجازی که بسیاری از آهنگ‌های آغاز کار اصفهانی را ساخت و تنظیم کرد، در مورد دلایل ماندگاری او می‌گوید:«شنونده‌های موسیقی در ایران جوان‌تر شده‌اند و بالطبع این قضیه طرفداران کسانی که پاپ را وارد ایران کردند کمتر شده. اما اصفهانی در همه این سال‌ها طرفداران ثابتی دارد که همیشه در انتظار کنسرت‌ها و آلبوم‌های او هستند. این طرفداران از نسلی‌ هستند که موسیقی‌های فاخر او را شنیده‌اند، نه قطعه‌هایی که بیشتر افراد می‌توانند اجرا کنند. مهم‌ترین علت ماندگاری نسبی این افراد می‌تواند در انتخاب درست اشعار و ترانه‌ها باشد. همان یک دهه قبل هم که هر کدام از خواننده‌های پاپ را با خواننده‌های لس‌آنجلسی ‌مقایسه می‌کردند و نقل مجالس شده بود که صدای فلانی شبیه فلانی است، محمد اصفهانی با هیچ‌کس مقایسه نمی‌شد؛ یکی از دلایل ‌مقایسه نکردن اصفهانی با خواننده‌های دیگر به دلیل نوع اشعار انتخابی بود؛ اشعاری فاخر و پرمعنا!»

۲٫ ابزار کارش را خوب می‌شناسد

اصفهانی بدون سنجیدن فضای موسیقی در ایران و البته ذائقه مخاطبانش دست به‌کار نمی‌شود. تفاوت کارهایی که او به بازار موسیقی عرضه کرده را هم می‌توان یکی از نشانه‌های این تفکر دانست. خودش در این‌باره می‌گوید:«در کل ‌در جریان ذائقه مخاطب هستم. با همان اجرای کنسرت‌ها، با مردم در ارتباطم، ای‌میل‌های زیادی دریافت می‌کنم و سرانجام در کنسرت‌ها و حتی در خیابان مردم را می‌بینم و با آنها ارتباط برقرار می‌کنم. کارهایی را که از دوستان جوان بیرون می‌آید – ریز تا درشت- گوش می‌دهم و در جریان تحولات موسیقی جامعه هستم. از این لحاظ به روز هستیم.»

۳٫ با دل و جان کار می‌کند

موسیقی فقط برای او یک شغل نیست. اصفهانی مثل بسیاری از اهالی این حوزه که مجبورند برای کسب درآمد در مدت کوتاهی کار جدید‌شان را به بازار عرضه کنند، فعالیت نمی‌کند. او با وسواس خاصی که روی شعر، آهنگ و تنظیم‌هایش دارد، سعی می‌کند کم اما گزیده کار کند. او می‌گوید: «به کار هنری‌ام تعصب دارم و همواره تلاش می کنم تا ضعف هایم را کاهش دهم.» آلبوم «برکت» او یکی از همین کارهاست که پس از حدود ۳۰ ماه، بعد از آلبوم «هفت سین» به بازار آمد و جالب اینجاست که تعداد آلبوم‌های او، کمتر از سال‌هایی است که به‌طور حرفه‌ای در این زمینه فعالیت کرده‌است. اصفهانی پیش از این در مصاحبه‌هایش گفته بود، برای آنکه به درآمد آلبوم‌هایش وابسته نباشد و بتواند آنطور که می‌خواهد کار کند، سعی می‌کند منبع درآمد دیگری را برای خود دست و پا کند.

۴٫ قدرشناس است

محمد اصفهانی در خانواده‌ای مذهبی متولد شد بیرون آمد و پس از وارد شدن به میدان موسیقی، از عقایدی که از کودکی با آنها رشد کرده بود، دور نشد. اصفهانی که در دوران کودکی و نوجوانی قاری قرآن بوده، این مایه مذهبی را در کارهای دیگرش هم حفظ کرده‌است. البته او همیشه قدرشناسی‌اش را نه تنها با پایبندی به این اصول، بلکه با تقدیر از خانواده‌اش نشان داده و می‌گوید:« واقعا نمی‌توانم نقش خانواده‌ام را در روند کاری‌ام نادیده بگیرم. اگر فرض را بر این بگذارم که محمد اصفهانی یک فرد موفق است قطعا این موفقیت بدون حمایت و پشتیبانی خانواده میسر نیست.»

۵٫ به‌دنبال تکرار خود نیست

همه کارهای اصفهانی در یک سطح نیستند. از «فاصله» بگیرید که نه تنها توجه منتقدان، بلکه نظر مخاطبان عام موسیقی پاپ را هم به‌خود جلب کرد تا ماه غریبستان که با لحنی حماسی‌تر و مذهبی وارد بازار موسیقی شد و در خیلی از خانه‌ها جایش را باز کرد. محمد اصفهانی دوست دارد کارهای تازه را عرضه کند و سختی‌های این اتفاق را هم می‌پذیرد. او معتقد است:« همیشه کسی که بخواهد کار جدیدی انجام دهد، یکسری انتقادات را برمی‌انگیزاند؛ یعنی یک عده شروع می‌کنند به اعتراض کردن. من همیشه پذیرای این انتقادات بوده‌ام. اگر کار زیاد هنجارشکنی نداشته، کمتر انتقاد شده است. اگر زیاد هنجارشکن باشد، انتقادات هم زیاد می‌شود. این چیز طبیعی است که عموما با آن مواجه می‌شویم؛‌ برخی شاید از ترسشان تغییر نمی کنند و بر یک روش ادامه می‌دهند، برخی هم از کم‌تحرکی‌شان. در حالی که باید قبول کنیم، گاهی تغییرات خوب است.»

۶٫می‌خواهد مخاطبش را تسکین دهد

اصفهانی که دانش آموخته پزشکی است، به تحصیلش همانقدر توجه داشته که به هنرش. اصفهانی معتقد است: «این دو رشته نمی‌توانند نقاط مشترک نداشته باشند. هردودرمانگری می‌کنند ولی یکی متمرکز بر درمان جسم است و دیگری با روح و روان فرد سروکار دارد. کسی که موسیقی کار می‌کند و صاحب نفوذ و‌ تریبون است، اگر صالح نباشد، همان قدر می‌تواند ایجاد خطر کند که یک پزشک ناصالح در حرفه خودش.» گرچه فعالیت‌های او در عرصه پزشکی چندان پررنگ نیست اما انگار او می‌خواهد، رسالتش را با آوردن یک صدای آرامش‌بخش برای مخاطبانش انجام دهد.

۷٫ خوب انتخاب می‌کند

سید یوسف مناجاتی از تهیه‌کنندگان با سابقه تلویزیون و از طرفداران محمد اصفهانی است. او معتقد است اصفهانی کارش را خوب می‌داند و به همین دلیل هم کارهایش در ذهن‌ها ماندگار شده است. او می‌گوید: «علت ماندگاری محمد اصفهانی این است که او ابزارهای موسیقی را می‌شناسد. یک موسیقی ۳ بخش دارد: خواننده، ملودی و ترانه. اصفهانی در نوع خودش خواننده خوبی بوده است و صدای او ظرفیت‌های خاصی دارد. همچنین او به واسطه رابطه خوبی که با شاعران معاصر از جمله علی‌ معلم، ساعد باقری، هوشنگ ابتهاج و مرحوم قیصر امین‌پور دارد تاکنون از ترانه‌هایی بسیار قوی استفاده ‌‌کرده و سراغ اشعار سخیف نرفته است. در مورد ملودی هم همیشه بهترین‌ها را انتخاب می‌کند و حتی برخی مواقع زیر نظر شخص فریدون شهبازیان ترانه‌هایش را ضبط کرده است. در نتیجه وجود کلکسیون بهترین‌ها همیشه باعث شده تا محمد اصفهانی ماندگار بماند.»

ایران